Polska Rozgłośnia Radia Wolna Europa w Nowym Jorku

• Authors: Piątkowska-Stepaniak Wiesława

Title variants

EN

Polish Station of Radio Free Europe in New York

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polska Stacja Radia Wolna Europa w Nowym Jorku zaczęła swoją działalność o prawie dwa lata wcześniej niż monachijska rozgłośnia, tj. w 1950 r. Pierwszym szefem w Nowym Jorku został Lesław Bodeński. Już po roku zastąpił go Stanisław Strzetelski, który na swojego zastępcę powołał Zygmunta Lityńskiego. RWE pod ich kierownictwem – ustąpili w 1955 r. – rozwinęło znacznie działalność programową, poszerzyło zespół redakcyjny do kilkunastu stałych pracowników oraz , co istotne, pozyskało nową przestronną siedzibę przy prestiżowej Park Avenue 110 West 57th Street na Manhattanie. Jednym z ważniejszych programów był codzienny komentarz międzynarodowy. Do wyróżniających się audycji należały też prowadzone przez Jana Lechonia tzw. dyskusje przy „okrągłym stole‖, prezentujące głos wolnych pisarzy, naukowców, specjalistów. Ten literacki program o silnym zabarwieniu politycznym propagował wolność słowa i przekonań, jednak tzw. sprawę polską uznawał za najważniejszą. Przed mikrofonami Radia odbywały się również debaty polityków określające różnorodne plany odnoszące się do przyszłego ustroju demokratycznego Polski i związane z tym ustrojem definicje niepodległości, a w tym kontekście, poszukiwania metod budowania tzw. pressure group, które oddziaływałyby skutecznie na amerykańskie władze. Tu ścierały się poglądy dotyczące współpracy z tzw. „starą Polonią‖, tworzenia nowych organizacji polonijnych, współpracy politycznej z innymi grupami narodowymi w kontekście wspólnych organizacji, choćby takich jak Zgromadzenie Europejskich Narodów Ujarzmionych (Assembly of Captive European Nations). Tu toczono spór nad kształtem przyszłej Polski i jej relacji ze wschodnimi sąsiadami. W audycjach zderzały się zatem różne myśli polityczne, a ich wyrazicielami byli wybitni przywódcy lub przedstawiciele polskich partii politycznych, zarówno ci, którzy przybyli do Ameryki, jak i ci, którzy przyjeżdżali z Londynu. W 1955 r. S. Strzetelski zrezygnował ze stanowiska, wraz z nim odszedł Z. Lityński. Kierownictwo obu sekcji, nowojorskiej i monachijskiej objął Jan Nowak-Jeziorański. Nowak dbając o autonomię zespołów, miał jednak zasadniczy wpływ na ich linię programową. Na stanowisko szefa nowojorskiego oddziału powołał Marka Święcickiego, który pełnił tę funkcję krótko. Następnie objął redakcję Karol Wagner-Pieńkowski. Radio Wolna Europa w Nowym Jorku zakończyło swoją działalność w grudniu 1973 r. Jeszcze przez dwa kolejne lata oddział otrzymywał pieniądze na funkcjonowanie w radykalnie okrojonym redakcyjnym składzie. Początkowo dwóch redaktorów, a w ostatnim roku jeden, który pełnił funkcję nowojorskiego korespondenta oddziału monachijskiego.

EN

The Polish Station of Radio Free Europe in New York had commenced its activity almost two years earlier than the Munich station, i.e. in 1950. The first director in New York was Lesław Bodeński. After just one year, he was replaced by Stanisław Strzetelski, who appointed Zygmunt Lityński as his deputy. They resigned in 1955. Under their leadership, the RFE considerably developed its programme activity, hired several new permanent employees, thus expanding the editorial team, and, what is particularly important, acquired a new spacious office at the prestigious address of Park Avenue 110 West 57th Street in Manhattan. One of its significant programmes was a daily international commentary. Among some other distinguishing programmes there were also Jan Lechoń’s discussions at the round table presenting opinions of independent writers, scholars and specialists. The literary programme with a strong political tinge propagating the freedom of speech and beliefs placed special emphasis on the Polish cause. Politicians’ debates concentrating on various plans referring to the future democratic system of Poland and definitions of independence connected with the system were also presented on the Radio Free Europe, and in this context, attempts were made to find methods of developing so-called pressure groups which could effectively influence the American authorities. It was here that various ideas clashed, such as those considering cooperation with the so-called “old Polonia” [Polish community abroad], the establishment of new Polish organizations abroad, and political cooperation with other national groups within the context of joint organizations, e.g. the Assembly of Captive European Nations. It was here that disputes concerning the form of future Poland and its relations with the eastern neighbours were carried on. Thus different political thoughts clashed in the programmes; they were presented by outstanding leaders or representatives of Polish political parties, both those who had come to America and those who had arrived from London. In 1955 St. Strzetelski resigned from his post and Z. Lityński left together with him. Jan Nowak-Jeziorański became the director of both sections, the one in New York and that in Munich. Paying attention to the teams’ autonomy, Nowak still had a considerable influence on their programme policy. He appointed Marek Święcicki as the New York branch director, who however held this office for a short time only. Next, Karol Wagner--Pieńkowski was appointed as the branch director. Radio Free Europe finalized its activity in New York in December 1973. For two more years the branch received funds and functioned with a radically reduced editorial staff. At first, there were two editors and in the final year, only one, who was the New York correspondent of the Munich branch.

Keywords

PL

Radio Wolna Europa; polska emigracja; Nowy Jork

EN

Radio Free Europe/Radio Liberty; Polish emigration; New York

• Publisher: Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
• Journal: Polonia Journal
• Year: 2016
• Issue: 3-4
• Pages: 73-112

Contributors

author

Piątkowska-Stepaniak Wiesława

• Uniwersytet Opolski

References

• Bernat A. Jan Lechoń w radiu, „Nowy Dziennik – Przegląd Polski”, Nowy Jork, 5 III 1992 r.
• Cisek J. Polski Komitet Imigracyjny w Nowym Jorku. Polish American Imigration and Relif Committee (PKI – PAIRC) w Nowym Jorku, New York 2003
• Drąg Korga I. Polska Walczy! Działalność propagandowa rządu RP na uchodźstwie wobec społeczeństwa amerykańskiego 1939–1945, Bełchatów 2011
• Drąg Korga I. Polskie instytucje w Nowym Jorku. Historia i współcze-sność [w:] Polonijny Nowy Jork, red. D. Piątkowska, Nowy Jork-Opole 2010
• Exit „Wolnej Europy” z Ameryki, „Nowy Dziennik, 3 I 1974
• Gadomski F. Zgromadzenie Europejskich Narodów Ujarzmionych. Krótki zarys, Nowy Jork 1995
• Janta A. Nowe odkrycie Ameryki, Paryż 1973
• Judycki M. Smutny koniec pięknej historii, „Nowy Dziennik”, 5 II 2001
• Kądziela P. Kazimierz Wierzyński wobec emigracji, „Nowy Dziennik – Przegląd Polski”, Nowy Jork, 23 VII 1992
• Klimek B. Polonijne Radio Rytm w eterze (2002–2009) [w:] Polonijny Nowy Jork, red. D. Piątkowska, Nowy Jork-Opole 2010
• Krzeczunowicz A. Wspomnienia między pokoleniami [w:] Autoportret zbiorowy. Wspomnienia dziennikarzy polskich na emigracji z lat 1945–2002, red. W. Piątkowska-Stepaniak, Opole 2000
• Lachowicz T. Działalność Aleksandra Janty-Połczyńskiego w środowisku nowojorskim [w:] Polonijny Nowy Jork, red. D. Piątkow-ska, Nowy Jork-Opole 2010
• Lechoń J. Dziennik, t. 2: 1 stycznia 1951 – 31 grudnia 1952, Warszawa 1992
• Lechoń J. Dziennik, t. 3: 1 stycznia 1953 – 30 maja 1956, Warszawa 1993
• Lechoń nowojorski. W setną rocznicę urodzin Poety, teksty wybrała i oprac. B. Dorosz, Warszawa 1999
• Łukaszewicz S. Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” 1945–1994, Lublin-Warszawa 2014
• Marth A.W. Wycofanie RWE z Ameryki. Jeszcze głos w dyskusji, „Nowy Dziennik”, 28 11 1974
• Mazurkiewicz M. Stan wojenny w Polsce w perspektywie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, Opole 2014 (maszynopis)
• Mieczysław Grydzewski, Jan Lechoń. Listy 1923–1956, z autografu do druku przygotowała, wstępem i przypisami opatrzyła B. Dorosz, t. 2, Warszawa 2006
• Nowakowski T. Niagara nazwisk (Zamiast kieszonkowej encyklopedii) [w:] Dziennikarze polscy na emigracji, red. i oprac. B. Wierzbiański, W. Piątkowska-Stepaniak, Opole 2001
• Pawłowicz T. Obraz pokolenia, Kraków 1999
• Piątkowska-Stepaniak W. „Nowy Dziennik” w Nowym Świecie, Opole 2000
• Piątkowska-Stepaniak W. Polska w Nowym Jorku. Idee, spory, nadzieje emigracji politycznej w latach 1940–1990, Opole 2012
• Radomyski J. Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość i Demokracja” [w:] Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945–1990, red. A. Szkuta, Londyn 1996
• Rudzki M. Polska Sekcja Radia Wolna Europa w Nowym Jorku, „Zeszyty Historyczne”, Paryż 2000
• Święcicki M. 40 lat w Waszyngtonie. Książka niedokończona, Warszawa 1995
• Święcicki M. Pięćdziesięciolecie dziennikarskie [w:] Dziennikarze polscy na emigracji. Wspomnienia z lat 1937–1989, red. i oprac. B. Wierzbiański, W. Piątkowska-Stepaniak, Opole 2001
• Walicki M. Arena i antena. Wspomnienia 1945–1994 [w:] Autoportret Autoportret zbiorowy. Wspomnienia dziennikarzy polskich na emigracji z lat 1945–2002, red. W. Piątkowska-Stepaniak, Opole 2000