Olympe de Gouges – Zapomniana Heroini Rewolucji Francuskiej

• Authors: Michalski Rafał , Lewandowska Katarzyna

Title variants

EN

Olympe de Gouges – Forgotten Female Hero of the French Revolution

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Olympe de Gouges i jej Deklaracja Praw Kobiet i Obywatelki (1791) - po raz pierwszy została całkowicie przetłumaczona na język polski. W swojej deklaracji de Gouges wskazała na niekongruencje francuskiej konstytucji i nieadekwatność prób formułowania powszechnych praw w tym czasie. W bezkompromisowy sposób pokazała, że domniemana równość praw dotyczy tylko tych podmiotów, które są białymi, dorosłymi mężczyznami, i że pozorny uniwersalizm rewolucyjnych idei opiera się na wykluczeniu dużej części społeczeństwa. Dla niej ostatecznym wyrazem wolności była wolność słowa; postępując w ten sposób spędziła dziesięć lat swojego życia na egzekwowaniu tego prawa. Istota politycznego ucisku była, jej zdaniem, zawarta w instytucji małżeństwa, którą postrzegała jako „miejsce niekończącej się tyranii”. Podobnie jak Mary Wollstonecraft w Vindication of the Rights of Women (1792), de Gouges udowodniła, że chytrość i słabość kobiet są konsekwencją ich skompromitowanej pozycji w strukturach zalegalizowanej prawnie „unii seksualnej” z mężczyznami. Podobnie jak Wollstonecraft, walczyła z socjalnymi niedociągnięciami tej instytucji, która sprawiała, że kobiety zaniedbywały swoje wykształcenie i ograniczały się do wąskiego kręgu swoich własnych spraw, odrzucając swoje obowiązki obywatelskie. Odnosząc się do idei Rousseau, de Gouges zaproponowała zastąpienie tradycyjnego małżeństwa „umową społeczną” opartą na równości praw i obowiązków. Jej pisma, zarówno literackie, jak i polityczne, wyraźnie zmierzały w kierunku współczesnej filozofii feministycznej. Była jedyną kobietą, która została skazana na śmierć w czasie Wielkiego Terroru.

EN

Olympe de Gouges with The Declaration of the Rights of Woman and Female Citizen (1791) - for the first time entirely translated into Polish. In her declaration, de Gouges pointed to the incongruities of the French Constitution and the inadequacy of the attempts to formulate universal rights at that time. In an uncompromising way, she showed that the supposed equality of rights concerns only those subjects that are white, adult men, and that the apparent universalism of the revolutionary ideas rests on the exclusion of large parts of society. To her, the ultimate expression of freedom was freedom of speech; she thus spent a decade of her life on enforcing this right. The essence of political oppression was, in her opinion, created in the institution of marriage, which she incriminated as "a site of unending tyranny". Similarly to Mary Wollstonecraft in A Vindication of the Rights of Women (1792), de Gouges proved that the slyness and weakness of women are a consequence of their compromised position in the structures of the legalized "sexual union" with men. Like Wollstonecraft, she fought against the social shortfalls of this institution, which made women neglect their education and constrain themselves to the narrow circle of domestic affairs, rejecting their civil duties. Referring to the ideas of Rousseau, de Gouges proposed to replace the traditional marriage with "a social contract" based on the equality of rights and duties. Her writings, both literary and political, clearly headed towards contemporary feminist philosophy. She was the only woman to be sentenced to death during the Terror.

Keywords

PL

Olympe de Gouges,; rewolucja francuska,; prawa kobiet,; małżeństwo,; terror

EN

Olympe de Gouges,; French Revolution,; women's rights,; marriage,; terror

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
• Journal: Sztuka i Dokumentacja
• Year: 2018
• Issue: 19
• Pages: 97-124

Contributors

author

Michalski Rafał

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Lewandowska Katarzyna

• Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

References

• Bessières, Yves i Patricia Niedzwiecki. Women in the French Revolution. Bruxelles: Commission of The European Commis-sion, 1991.
• Blanc, Olivier. Marie-Olympe de Gouges. Une humaniste à la fin du XVIIIe siècle. Cahors: Editions René Viénet, 2003.
• Blackburn, Robin. The Overthrow of Colonial Slavery 1776-1848. London: Verso, 1988.
• Bock, Gisela. Frauen in der europäischen Geschichte .München: C.H. Beck, 2005.
• Borucki, Bogdan. Valmy 1792. Warszawa: Bellona, 1990.
• Cisek, Andrzej Marceli. Kłamstwo Bastylii. Warszawa: Fronda, 2010.
• „Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789.” W Najstarsze Konstytucje z końca XVIII i I połowy XIX wieku. Tłum. Paweł Sarnecki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997.
• Forestié, Edouard. Olympe de Gouges (1748 – 1793).Montauban: Imp. et Lith. Éd. Forestié, 1901.
• Gliech, Oliver. „Die Sklavenrevolution von Saint-Domingue/Haiti und ihre internationalen Auswirkungen.” W Die Karibik. Geschichte und Gesellschaft 1492-2000. Red. Bernd Hausberger i Gerhard Pfeisinger. Wien: Promedia, 2005.
• Gouges, Olympe de. “Deklaracja praw kobiety i obywatelki. Forma kontraktu społecznego miedzy mężczyzną a kobietą. 1791.” Tłum. Agata Araszkiewicz. Ośka 2 (11) (2000). http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/fe0021gouges.pdf.
• Gouges, Olympe de. Avis pressant, ou réponse à mes calomniateurs. Paris: wydawca nieznany, 1789.
• Gouges, Olympe de. Le bonheur primitif de l’homme, ou les Rêveries patriotiques. Amsterdam, Paris: Royer and Bailly, 1789.
• Gouges, Olympe de. Déclaration des droits de la femme. Europäische Geschichte (2009). http://www.europa.clio-online.de/quelle/id/artikel-3463.
• Les Abolitions de l’esclavage. De L. F. Sonthonax à V. Schœlcher 1793 – 1794 – 1848. Red. Marcel Dorigny. Paris: UNESCO: Presses Universitaires de Vincennes, 1995.
• McLean, Iain i Fiona Hewitt. Condorcet: Foundations of Social Choice and Political Theory. Vermont: Edward Elgar Pu-blishing, 1994.
• Mousset, Sophie. Women’s Rights and the French Revolution: a Biography of Olympe de Gouges. New York: Routledge Taylor & Francis Group, 2017. Noack, Paul. Olympe de Gouges 1748 – 1793. Kurtisane und Kämpferin für die Rechte der Frau. München: Deutsches Taschenbuch Verlag, 1992.
• Thiele-Knobloch, Gisela. „Vorwort.” W Olympe de Gouges: Théâtres politique II. Paris: Côtéfemmes, 1993.
• Thiele-Knobloch, Gisela. Olympe de Gouges: Denkschrift der Mme de Valmont. Frankfurt/Main: Helmer, 1993.
• Thomas, Chantal. „Feminisme et Revolution: les causes perdue d’Olympe de Gouges.” W Jean-Claude Bonnet, red., La Carma-gnole des Muses: L'homme de lettres et I'artiste dans la Revolution.Paris: Armand Colin, 1988.
• Wollstonecraft, Mary. Wołania o prawa kobiety. Tłum. Hanna Morusiewicz, Anna Sprzęczka i Anna Maria Strycharz. Kraków: Mamania, 2011.