Potencjalne konflkty przestrzenne w strefie podmiejskiej z perspektywy potrzeb mieszkańców na przykładzie podwarszawskiej gminy Lesznowola

• Authors: Mantey Dorota

Title variants

EN

Potential spatial conflcts in the suburban zone from the perspective of residents’ needs (on the example of Lesznowola, Warsaw metropolitan area)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest identyfikacja odmiennych wizji i oczekiwań mieszkańców oraz samorządu lokalnego odnośnie do zagospodarowania przestrzeni podmiejskiej, które stanowią źródło potencjalnych konfliktów przestrzennych. Zaprezentowano w nim sprzeczności interesów ogółu mieszkańców strefy podmiejskiej, określonych grup mieszkańców, a także samorządu gminnego. W artykule scharakteryzowano różne rodzaje konfliktów, w tym konflikty przestrzenne. Źródłem konfliktów jest chęć utrzymania przez ogół mieszkańców podmiejskiego charakteru miejscowości zamieszkania, nadrzędność prawa własności i interesu indywidualnego nad interesem zbiorowym oraz nadmierne ambicje rozwojowe samorządów gminnych. Rozważania na temat konfliktów przestrzennych w strefie podmiejskiej ilustrują wyniki dwóch badań ankietowych zrealizowanych w podwarszawskiej gminie Lesznowola, jedno na reprezentatywnej próbie mieszkańców całej gminy (394 osoby), a drugie na reprezentatywnej próbie mieszkańców Mysiadła (305 osób).

EN

The aim of the paper is to identify different visions and expectations of the citizens and the local government regarding the development of their suburban space, which are a source of potential spatial conflicts. It discusses contradictory interests of all the people living in the suburban area, certain groups of inhabitants, and local authorities. The paper characterizes different types of conflicts, including spatial ones. The conflicts in the suburbs are generated by a desire to keep the suburban character of the place of residence, the primacy of property rights and individual interests over collective ones, and excessive development ambitions of local authorities. Considerations on spatial conflicts in a suburban zone are illustrated by the results of two surveys carried out in the Lesznowola municipality near Warsaw, one on a representative sample of residents throughout the whole municipality (394 persons), and the other on a representative sample of residents of Mysiadło (305 people).

Keywords

PL

konflikty przestrzenne; strefa podmiejska; potrzeby mieszkańców; gmina Lesznowola

EN

spatial conflicts; suburban zone; residents’ needs; municipality of Lesznowola

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2016
• Issue: 3(65)
• Pages: 117-140

Contributors

author

Mantey Dorota

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych

References

• Adamus W., Ptaszek P., 2012, „Modele rozwoju gminy w ujęciu wielokryterialnego procesu decyzyjnego”, Studia Regionalne i Lokalne, nr 3, s. 85–106.
• Auleytner J., 2004, Polska polityka społeczna. Ciągłość i zmiany, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
• Banachowicz B., 2004, „Konflikty społeczne w grze o przestrzeń”, w: D. Stawasz (red.), Ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania rozwoju – teoria i praktyka, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Białyszewski H., 1983, Teoretyczne problemy sprzeczności i konfliktów społecznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Borys T., 1989, „Konflikt ekologiczny w Kotlinie Jeleniogórskiej – geneza, przebieg i perspektywy rozwiązania”, Rocznik Jeleniogórski, t. 25/26, s. 31–60.
• Buczkowski P., 2001, „Sprawowanie władzy w perspektywie konfliktów lokalnych”, w: P. Buczkowski, P. Matczak (red.), Konflikt nieunikniony. Wspólnoty i władze lokalne wobec konfliktów spowodowanych rozwojem, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Burger T., 1990, „Ekologia a konflikty przestrzenne”, Aura, nr 1, s. 3–4.
• Chmielewski J.M., 2002a, „Koncepcja rozwoju aglomeracji warszawskiej a jej stan obecny”, w: Osiągnięcia i perspektywy warszawskiego środowiska urbanistów i planistów przestrzennych (u progu 80-lecia TUP), Warszawa: Oddział Warszawski TUP.
• Chmielewski J.M., 2002b, „Dezurbanizacja niweczy ład przestrzenny”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, nr 3, s. 243–250.
• Chmielewski J.M., 2002c, „Konflikty w zagospodarowaniu przestrzennym”, Studia Regionalne i Lokalne, nr 1, s. 115–121.
• Chmielewski J.M., 2005a, „Suburbanizacja strefy podmiejskiej Warszawy”, w: P. Lorens (red.), Integracja i dezintegracja obszarów metropolitalnych Warszawy, Warszawa: Urbanista.
• Chmielewski J.M., 2005b, „Problemy rozpraszania się zabudowy na obszarze metropolitalnym Warszawy”, w: P. Lorens (red.), Problem suburbanizacji, Warszawa: Urbanista.
• Chmielewski J.M., Turek A., Kardaś A., 2014, „Tendencje rozwoju pasma północnego obszaru metropolitalnego Warszawy”, Studia Regionalne i Lokalne, nr 2, s. 68–94.
• Coser L.A., 2009, Funkcje konfliktu społecznego, tłum. S. Burdziej, Kraków: Nomos.
• Degórska B., 2002, „Kształtowanie terenów otwartych na obszarze metropolitalnym Warszawy – rozpoznanie problemów”, w: G. Węcławowicz (red.), Warszawa jako przedmiot badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Degórska B., 2004, „Planowanie terenów otwartych w nowej przestrzeni miejskiej na przykładzie strefy podmiejskiej Warszawy”, w: M. Kistowski (red.), Studia ekologiczno-krajobrazowe w programowaniu rozwoju zrównoważonego, Gdańsk – Poznań: Uniwersytet Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Degórska B., 2012, „Problemy planowania struktur przyrodniczych Obszaru Metropolitalnego Warszawy związane z żywiołową urbanizacją przestrzeni”, Mazowsze Studia Regionalne, nr 10, s. 89–106.
• Dmochowska-Dudek K., 2011, „Obiekty NIMBY jako przykład konfliktowych inwestycji na terenach mieszkaniowych – teoretyczny zarys problemu”, w: J. Dzieciuchowicz (red.), Współczesne przemiany środowiska mieszkaniowego – wybrane problemy, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dmochowska-Dudek K., 2014, „Konflikty społeczno-przestrzenne związane z rozwojem infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich w ujęciu funkcjonalnym i społecznym”, w: W. Wójcik (red.), Regionalny wymiar przemian polskiej wsi – aspekty społeczne i środowiskowe, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Dołzbłasz S., 2000, „Konflikty przestrzenne w zagospodarowaniu strefy podmiejskiej Wrocławia”, w: S. Ciok, D. Ilnicki (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, 5, Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dudek-Mańkowska S., Lackowska-Madurowicz M., 2012, „Konflikty społeczne na Mazowszu –identyfikacja oraz próba oceny ich wpływu na rozwój lokalny”, Mazowsze Studia Regionalne, nr 10, s. 125–144.
• Dutkowski M., 1995, Konflikty w gospodarowaniu dobrami środowiskowymi, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Furman S., 2013, Konkluzje z Konwersatorium: Prawo własności a dobro wspólne w planowaniu przestrzennym – wolność budowlana a ład przestrzenny, materiał sporządzony dla Zarządu Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Urbanistów Polskich przez moderatora dyskusji, która odbyła się w dniu 28 stycznia 2013 roku, Warszawa.
• Grocholska J., 1980, „Obszary konfliktowe – problem badawczy w przestrzennym zagospodarowaniu kraju”, Przegląd Geograficzny, t. 52, z. 3, s. 507–517.
• Grocholska J., 1986, „Konflikty w planowaniu przestrzennym i próby ich rozwiązania (na przykładzie wybranych obszarów aglomeracji warszawskiej). Studia nad funkcjonalnym makroregionem Warszawy (III)”, Biuletyn Informacyjny, nr 53.
• Grochowski M., 2009, „Samorząd terytorialny a rozwój zrównoważony obszarów metropolitalnych”, MAZOWSZE Studia Regionalne, nr 2, s. 73–88.
• Gruszecka K., 2005, „Południowy obszar metropolitalny Warszawy. Ocena skutków trendów suburbanizacyjnych w latach 1991–2005”, w: P. Lorens (red.), Problem suburbanizacji, Warszawa: Urbanista.
• Gutry-Korycka M. (red.), 2005, Urban Sprawl. Warsaw Agglomeration. Case Study, Warszawa: WUP.
• Gzell S., 2010, „Doktryna urbanistyczna w czasach zarazy”, Przegląd Urbanistyczny, II, http://www.przegladurbanistyczny.pl/#!gzell/c1uxi (dostęp: 1.12.2015).
• Kistowski M., 2007, „Kolizje i konflikty środowiskowe w planowaniu przestrzennym na obszarach cennych przyrodniczo”, Czasopismo Techniczne A, z. 7-A/2007, s. 249–255.
• Kistowski M., 2008, „Problemy lokalizowania inwestycji na terenach cennych przyrodniczo”, w: M. Gwiazdowicz (red.), Ochrona przyrody, Studia Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, t. 10, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe Kancelarii Sejmu.
• Kołodziejski J., 1982, „Geneza, funkcjonowanie oraz ocena sytuacji konfliktowych w gospodarce przestrzennej Polski”, w: Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski, Biuletyn KPZK PAN, nr 123, s. 134–148.
• Kołodziejski J., 1988, „Uwarunkowania przestrzenne ochrony środowiska przyrodniczego”, w: Planowanie przestrzenne jako narzędzie ochrony środowiska przyrodniczego, Biuletyn KPZK PAN, nr 139.
• Kołodziejski J., 1991, O przyszły kształt polskiej przestrzeni, Wrocław: Ossolineum.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, 2011, http://mr.bip.gov.pl/strategie-rozwoj-regionalny/17847_strategie.html (dostęp: 1.12.2015).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483.
• Korcelli-Olejniczak E., 2015, „Region Warszawy jako region miejsko-wiejski”, w: Metropolia Solidarności. Przykłady. Doświadczenia. Plany, Smart Metropolia 2014, Międzynarodowy Kongres, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum.
• Kosiński L., 1954, „Funkcje rolnicze strefy podmiejskiej”, Przegląd Geograficzny, t. 26, z. 4, s. 170–181.
• Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2013, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce, Warszawa: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, IGiPZ PAN.
• Koziński J., 2012, Doktryna swobody budowlanej. Aspekty ekonomiczne i urbanistyczne, http://www.kongresbudownictwa.pl/pliki/nowelizacja%20prawa%20budowlanego/doktryna%20swobody%20budowlanej-%20aspekty%20ekonomiczne.pdf (dostęp: 04.12.2015).
• Kozłowski S., 2006, „Propozycje zielonych pierścieni w obszarze metropolitalnym Warszawy”, w: S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast.
• Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, Białystok – Lublin – Warszawa: KUL, Komitet „Człowiek i Środowisko” PAN.
• Kwaśniewicz W., 2000, „Konflkty społeczne w dobie zmiany ustrojowej a procesy żywiołowe”, w: M. Malikowski, Z. Seruga (red.), Konflikty społeczne w Polsce w okresie przemian systemowych, Studia, komunikaty, eseje, t. I, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Lisowski A., Grochowski M., 2009: „Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy, konsekwencje”, Biuletyn KPZK, nr 240, t. 1, s. 216–280.
• Liszewski S., 1985, „Użytkowanie ziemi jako kryterium strefy podmiejskiej”, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Goegraphica, 5, s. 75–87.
• Liszewski S., 1987, „Strefa podmiejska jako przedmiot badań geograficznych. Próba syntezy”, Przegląd Geograficzny, t. LIX, z. 1–2, s. 65–79.
• Malisz B., 1981, Zarys teorii kształtowania układów osadniczych, Warszawa: Arkady.
• Mantey D., 2011, Żywiołowość lokalizacji osiedli mieszkaniowych na terenach wiejskich obszaru metropolitalnego Warszawy, Warszawa: Uniwersytet Warszawski Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
• Markowski T., 1999, Zarządzanie rozwojem miast, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Nowakowski M., 2002, „Rozpraszanie zabudowy metropolii warszawskiej”, w: K. Kamieniecki (red.), Miasto za miastem. Raport 3/202, Warszawa: Instytut na Rzecz Ekorozwoju.
• Nowakowski M., 2006, „Rozprzestrzenianie i rozpraszanie zabudowy warszawskiej metropolii”, w: S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, Białystok – Lublin – Warszawa: KUL, Komitet „Człowiek i Środowisko” PAN.
• Olbrysz A., Koziński J., 2011, Raport o finansowych efektach polskiego systemu gospodarowania przestrzenią, Materiały konferencyjne, Konferencja „Finansowe skutki polskiego systemu gospodarowania przestrzenią”, Warszawa.
• Pawłowska K. (red.), 2010, Zanim wybuchnie konflikt: idea i metody partycypacji społecznej w ochronie krajobrazu i kształtowaniu przestrzeni, t. A: Dlaczego?, Kraków: Fundacja Partnerstwa dla Środowiska.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, 2004, Warszawa, http://www.mbpr.pl/user_uploads/image/PRAWE_MENU/opracowane%20dokumenty/Sejmik/PZPWOJMAZ.pdf(dostęp: 1.12.2015).
• Przewoźniak M., 2007, Konflikty w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru przybrzeżnego województwa pomorskiego, praca wykonana na zamówienie Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego w Słupsku w ramach realizacji projektu „PlanCoast” (Interreg IIIB CADSES), Gdańsk.
• Przewoźniak, M., 2008, „Konflikty w zagospodarowaniu przestrzennym bałtyckiego obszaru przybrzeżnego w Polsce”, w: K. Furmańczyk (red.), Zintegrowane zarządzanie obszarami przybrzeżnymi w Polsce – stan obecny i perspektywy. Część 3: Morze – ląd. Wzajemne relacje, Szczecin: SoftVision.
• Rakowski W., 1985, „Urbanizacja stref podmiejskich”, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 5, s. 313–325.
• Raszka, B., 2010, Identyfikacja konfliktów przestrzennych w parku krajobrazowym Puszcza Zielonka pod Poznaniem, Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Oddział w Rzeszowie, Zeszyty Naukowe, 12.
• Reykowski J., 2011, „Sprzeczność interesów jako źródło konfliktów”, Nauka, nr 3, s. 7–38.
• Robbins S.P., 1998, Organizational Behavior. Concepts, Controversies, Applications, New York: Englewood Cliff.
• Solarek K., 2005a, „Dezurbanizacja południowej strefy podmiejskiej Warszawy. Charakterystyka procesu, główne zagrożenia”, w: P. Lorens (red.), Problem suburbanizacji, Warszawa: Urbanista.
• Solarek K., 2005b, Dezurbanizacja stref podmiejskich, cz. 1.: Charakterystyka strefy podmiejskiej Warszawy, praca własna (grant dziekański nr 503G/1010/316/05), Warszawa: Wydział Politechniki Warszawskiej.
• Solarek K., 2013, Struktura przestrzenna strefy podmiejskiej Warszawy: determinanty współczesnych przekształceń, Warszawa: Ofiyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• Starosta P., 2000, „Konflikt lokalny”, w: M. Malikowski, Z. Seręga (red.), Konflikty społeczne w Polsce w okresie przemian systemowych. Studia, komunikaty, eseje, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Straszewicz L., 1985, „Strefa podmiejska, pojęcia i definicje”, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 5, s. 7–16.
• Strategia Rozwoju Gminy Lesznowola do 2021 r., http://www.lesznowola.pl/index.php?option=18&action=articles_show&art_id=84&menu_id=173&page=5 (dostęp: 25.07.2015).
• Strzelecki Z., Holcel A., 2008, „Tereny wiejskie obszaru metropolitalnego miasta Warszawy”, w: T. Markowski, Z. Strzelecki (red.), Obszary urbanizacji i semiurbanizacji wsi polskiej a możliwości ich rozwoju w ramach PROW 2007-3013, Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
• Strzelecki Z., Kucińska M., 2006, „Żywiołowe rozprzestrzenianie się metropolii warszawskiej”, w: S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, Białystok – Lublin – Warszawa: KUL, Komitet „Człowiek i Środowisko” PAN.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lesznowola, http://www.lesznowola.pl/strona-glowna/urzad-gminy/referaty/urbanistyka-materialy/studium (dostęp: 25.07.2015).
• Śleszyński P., 2003, „Rozkład przestrzenny działalności gospodarczej w aglomeracji warszawskiej”, Przegląd Geograficzny, nr 75(3), s. 403–432.
• Śleszyński P., 2004, „Demograficzne przesłanki rozwoju rynku mieszkaniowego w aglomeracji warszawskiej”, Przegląd Geograficzny, nr 76(4), s. 493–514.
• Śleszyński P., 2015, „Obszar Metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza. Wybrane wyniki badań prowadzonych w projekcie Trendy Rozwojowe Mazowsza”, Studia Regionalna i Lokalne, nr 3, s. 43–66.
• Śleszyński P., Komornicki T., Deręgowska A., Zielińska B., 2015, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach na koniec 2013 roku, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Śleszyński P., Solon J., 2010, Prace planistyczne a konflikty przestrzenne w gminach, Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
• Śliwa, P., 2001, „Czynniki wpływające na przebieg konfliktów w samorządach terytorialnych”, w: P. Buczkowski, P. Matczak (red.) Konflikt nieunikniony. Wspólnoty i władze lokalne wobec konfliktów spowodowanych rozwojem, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Topczewska T., 2014, „Urbanizacja gmin podmiejskich w świetle studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Aspekty metodologiczne”, Człowiek i Środowisko, t. 38, nr 3–4, s. 5–28.
• Topczewska T., Maliszewski C., 2014, „Suburbanizacja a jakość dokumentów planistycznych gmin – na przykładzie gmin podwarszawskich”, Człowiek i Środowisko, t. 38, nr 1, s. 23–43.
• Topczewska T., Maliszewski C., 2015, „Plany miejscowe gmin podwarszawskich. Sposób realizacji polityki urbanizacji”, Człowiek i Środowisko, t. 39, nr 1, s. 5–17.
• Turner J. H., 1985, Struktura teorii socjologicznej, tłum G. Woroniecka i in., Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, 2013, Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717.
• Ustawa Zasadnicza Republiki Federalnej Niemiec z dnia 23 maja 1949 r., tłum. B. Banaszak, A. Malicka, w: Konstytucje państw Unii Europejskiej, 2011, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Zuziak Z.K., 1995, „Rozwiązywanie konfliktów środowiskowych w gospodarce przestrzennej”, w: L. M. Salomon i in. (red.), Gospodarka samorządów terytorialnych w świetle doświadczeń amerykańskich, Łódź: Fundacja Promocji Czystych Technologii Techeko.
• Zuziak Z.K., 2005, „Strefa podmiejska w architekturze miasta. W stronę nowej architektoniki regionu miejskiego”, w: P. Lorens (red.), Problem suburbanizacji, Warszawa: Urbanista.
• Źróbek, S., Zachaś, M., 2003, „Identyfikacja konfliktów przestrzennych na poziomie lokalnym w procesie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego”, Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, t. 2, nr 1–2, s. 5–19.

Identifiers

DOI

10.7366/1509499536506