Zasady funkcjonowania Centrali Eksportu Kompletnych Obiektów Przemysłowych w latach 1954-1970

• Authors: Zgłobica Michał

Title variants

EN

Rules of operation of the Complete Industrial Facilities Export Centre in 1954-1970

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Centrala Eksportu Kompletnych Obiektów Przemysłowych, w skrócie: CEKOP, była jedną z central handlu zagranicznego mających w okresie PRL monopol na prowadzenie wymiany handlowej z zagranicą. Przedsiębiorstwo to powstało w 1954 r. i zajmowało się eksportem m.in. fabryk płyt pilśniowych, wiórowych i paździerzowych, cukrowni buraczanych i trzcinowych, cementowni, wytwórni betonów komórkowych, zakładów przemysłu metalowego i elektrotechnicznego, kotłowni i elektrowni, kopalni, płuczek węgla, a także obiektów inżynieryjnych i budowlanych, takich jak mosty, silosy, spichlerze, czy stacje uzdatniania wody. Niniejszy artykuł ukazuje genezę jego powstania oraz rozwój do 1970 r., kiedy zostało połączone z inną centralą handlu zagranicznego – Polimex. Zawiera także analizę kwestii związanych z funkcjonowaniem tego przedsiębiorstwa zarówno w aspekcie gospodarczo-handlowym, jak i administracyjno-politycznym. Przedstawia najważniejsze kierunki eksportu, metody prowadzenia działalności na zagranicznych rynkach, niektóre problemy związane z realizacją inwestycji, a także nadzór ze strony Ministerstwa Handlu Zagranicznego oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Artykuł został oparty przede wszystkim na kwerendzie archiwalnej, ale sięgnięto również do wspomnień i relacji oraz przeprowadzono analizę prasy.

Keywords

PL

CEKOP Polska PRL centrala handlu zagranicznego handel zagraniczny

EN

CEKOP Poland People's Republic of Poland foreign trade centre foreign trade

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2016
• Issue: 27
• Pages: 398-429

Contributors

author

Zgłobica Michał

References

•  Bakalarz A., Polaków odkrywanie Arabii Saudyjskiej, Kraków 2005
•  Balcerowicz L., Maciejewicz J., Międzynarodowy przepływ wiedzy technicznej, [w:] Międzynarodowe przepływy gospodarcze: nowe tendencje i próby regulacji, red. Balcerowicz L., Warszawa 1987, s. 177-206
•  Bamber B., Fonfara K., Czynniki strukturalne i koniunkturalne determinujące eksport dóbr inwestycyjnych przez Polimex-Cekop na rynek iracki, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Seria I” (Zagadnienia koniunktury gospodarczej) nr 180 (1990), s. 99-112
•  Bank Handlowy w Warszawie SA, [w:] Leksykon bankowo-giełdowy, opr. Z. Krzyżkiewicz, W.L. Jaworski, M. Puławski, Warszawa 1998, s. 51
•  Bartyś J., Produkcja artykułów spożywczych [w:] Historia kultury materialnej Polski w zarysie, op. cit., s. 237-272
•  Bartyś J., Produkcja maszyn, urządzeń i narzędzi pracy, [w:] Historia kultury materialnej Polski w zarysie, red. Baranowski B., Bartyś J., Sobczak T., t. 6 (od 1870 do 1918 roku), Wrocław 1979, s. 147-189
•  Bartzokas A., Technological Change and Corporate Strategies in the Fertiliser Industry, [UNU/INTECH Discussion Papers] Maastricht 2001, http://www.intech.unu.edu/publications/discussion-papers/2001-7.pdf
•  Białecki K., Organizacja polskiego handlu zagranicznego w okresie powojennym, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Planowania i Statystyki”, t. 73 (1969) (Problemy handlu międzynarodowego), s. 119-142
•  Białecki K., Kamiński Z., Wojciechowski H., Organizacja i technika handlu zagranicznego, Warszawa 1986
•  Boddewyn L., Boddewyn J., Poland Favors Co-Production with the East and the West to Harmonize Utilization of Its Natural Resources and Diversification of Its Industrial Production, „Soviet and Eastern European Foreign Trade”, t. 3 (1967), nr 3, s. 19-36
•  Borodziej W., Wydział Zagraniczny KC PZPR, [w:] Centrum władzy w Polsce: 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003, s. 51-80
•  Borowski J., Podstawy organizacji handlu zagranicznego, Warszawa 1988
•  Bożyk P., Wojciechowski B., Handel zagraniczny Polski 1945-1969, Warszawa 1971
•  Brzozowska I., Derkowska-Kostkowska B., Fabryka Carla i Wilhelma Blumwe na bydgoskim Wilczaku, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu”, z. 2 (1997), s. 71-82
•  Brzozowski Cz., Szkic działalności sektora prywatnego i Zrzeszenia Eksporterów i Importerów R.P. w handlu zagranicznym w latach 1945-1951, [b.m.w.] 1951
•  Całus A., Status prawny polskiego przedsiębiorstwa handlu zagranicznego. Przyczynek do prac nad kodeksem handlu międzynarodowego, „Problemy Handlu Zagranicznego”, nr 14/1982, s. 198-236
•  Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Toruń 2011
•  Chrzanowska Z., Zasady działalności gospodarczej Centrali Handlu Zagranicznego „Ciech”, [w:] Klub jednostek inicjujących wdrażanie kompleksowych zmian w systemie planowania i zarządzania. Referaty wygłaszane na konferencjach klubu, Warszawa [PTE] 1973, s. 1-15
•  Chumiński J., Polityka kadrowa władz w przemyśle w latach 1945-1948 ze szczególnym uwzględnieniem roli kierowników personalnych, [w:] Władze komunistyczne wobec Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej, red. Łach S., Słupsk 1997, s. 61-84
•  Coppolaro L., East-West Trade, the General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) and the Cold War: Poland’s Accession to GATT, 1957-1967, [w:] East-West Trade and the Cold War, red. Eloranta J., Ojala J., Jyväskylä 2005 (Seria: Jyväskylä Studies In Humanities, nr 36), s. 77-93
•  Danielewski J., Polski węgiel na rynkach zagranicznych, „Sprawy międzynarodowe”, t. 27 (1974), nr 10, s. 44-56
•  Datar A.L., India's Economic Relations with the USSR and Eastern Europe 1953 to 1969, Cambridge 1972
•  Deszczyński M.P., Mazur W., Na krawędzi ryzyka. Eksport polskiego sprzętu wojskowego w okresie międzywojennym, Warszawa 2004
•  Doberski W., Ząbkiewicz L., Eksperymenty ekonomiczne, ich wyniki i przyszłość, Warszawa 1958
•  Dromex i polscy specjaliści na drogach świata, opr. Barszczak S., Baś W., Szyller J., Warszawa 1989
•  Dudek A., Ślady PeeReLu: ludzie, wydarzenia, mechanizmy, Kraków 2005
•  Gall S., Krynicki J., Ekonomika handlu zagranicznego Polski: dla wydziału handlu zagranicznego, Łódź-Warszawa 1955
•  Ganszyn G.A., Socyalisticzeskaja industrializacyja Kitaja i puti likwidacyi nierawnomiernosti razmieszczenija, [w:] Gieografija Kitajskoj Narodnoj Riespubliki: sbornik statiej, red. W.G. Zajczikow, Moskwa 1956, s. 11-29
•  Grabski K., Handel zagraniczny Polski, Warszawa 1963
•  Grala D.T., Reformy gospodarcze w PRL (1982-1989). Próba uratowania socjalizmu, Warszawa 2005
•  Gruszecki S., Senft S., Zakłady Urządzeń Przemysłowych w Nysie: dzieje przedsiębiorstwa i załogi, Opole 1981
•  Grzywnowicz S., Zatrudnienie polskich specjalistów za granicą, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 5/1974, s. 91-99
•  Guzicki L. et al., Ekonomia polityczna, t. 1, Kapitalizm, Warszawa 1966
•  Historia centrali handlu zagranicznego CIECH, opr. A. Czumak-Bieniecka, Warszawa 1996 (Karty z historii polskiego przemysłu chemicznego, z. 14)
•  Horst W., Kancelarie i archiwa Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej, Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej i Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1944-1990), Warszawa 2006
•  Hübner P., Polityka naukowa w Polsce w latach 1944-1953: geneza systemu, t. 1, Wrocław 1992
•  Inner- und Aussenhandel, Deutscher (DIA), [w:] SBZ von A bis Z: ein Taschen-und Nachschlagebuch über die Sowjetische Besatzungszone Deutschlands, wst. E. Mende, Bonn 1965, s. 177
•  Jarosz D., Pasztor M., Stosunki polsko-francuskie 1944-1980, Warszawa 2008
•  Jasiński L.J., Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z zagranicą w XX wieku, Warszawa 2011
•  Jeżowski K., Zarządzanie przemysłem, Warszawa 1970
•  Jung A., Eksport kompletnych obiektów, Warszawa 1964
•  Kaliński J., Nierównowaga zewnętrzna gospodarki Polski Ludowej, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace”, nr 3/2011, s. 41-58
•  Kaliński J., Rubel transferowy, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace”, nr 3/2013, s. 147-167
•  Kaliński J., Stulecie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (1906-2006), „Wiadomości Statystyczne”, nr 12/2006, s. 86-91
•  Kaliński J., Wardomskij L.B., Pomoc czy wyzysk? Stosunki gospodarcze między Polską a ZSRR, [w:] Białe plamy - Czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich (1918-2008), red. Rotfeld A.D., Torkunow, A.W., Warszawa 2010, s. 831-861
•  Kamecki Z., Podstawy polityki handlu zagranicznego krajów socjalistycznych, [w:] Międzynarodowe stosunki ekonomiczne: zarys teorii i polityki, red. Kamecki Z., Sołdaczuk J., Sierpiński S., Warszawa 1964, s. 496-559
•  Kamosińki S., Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950-1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań 2007
•  Kieżun W., Patologia transformacji, Warszawa 2012
•  Kloc M., Między Wschodem a Zachodem: gospodarcze miejsce Polski w Europie dziś i jutro, Warszawa 1991 (seria: „Polityka ekonomiczna i społeczna”, z. 8)
•  Kochański A., Polska: 1944-1991: informator historyczny, t. 2, Ważniejsze akty prawne, decyzje i enuncjacje państwowe (1957-1970), Warszawa 2000
•  Kostowski M.I., Drogi rozwoju bankowego systemu finansowania i kontroli przedsiębiorstw, „Wiadomości NBP”, nr 5/1950, s. 319-325
•  Kraus M., Centromor. 50 lat, Gdańsk 2000
•  Krynicki J., Handel zagraniczny Polski, cz. III: Planowanie, Warszawa 1952
•  Krynicki J., Problemy handlu zagranicznego Polski 1918-1939 i 1945-1955, Warszawa 1958
•  Krynicki J., Zawada Z., Ekonomika handlu zagranicznego. Część pierwsza i druga, Warszawa 1969
•  Krzyżanowska E., Prestiż zawodu w opinii korespondentów miejskich GUS, „Wiadomości statystyczne”, nr 6/1988, s. 16-17
•  Kucharski M., Kształtowanie obiegu pieniężnego, [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944-1960, red. J. Lubowicki et al., Warszawa 1964, s. 22-66
•  Kudła W., Działalność przedstawicielska i gospodarcza Towarzystwa Handlu Zagranicznego „Polimar” S.A. w latach 1972-1984, Warszawa 1986
•  Kudła W., Polsko-polonijna współpraca gospodarcza: Stany Zjednoczone, Warszawa 1985
•  Kula W., Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa 1963
•  Kurowski S., Polityka gospodarcza PRL: ujęcie modelowe: cele, zasady, metody: analiza krytyczna, Warszawa 1990
•  Leczyk M., Polska i sąsiedzi. Stosunki wojskowe 1921-1939, Warszawa 2004
•  Łobos R., Eksport fabryki obrabiarek „Rafamet” w Kuźni Raciborskiej w latach 1947-1970, „Studia Śląskie”, t. 28 (1975), s. 301-329
•  Machowski J., Dyplomacja polska (III): od roku 1944, „Sprawy Międzynarodowe”, r. 19 (1966), z. 6, s. 71-87
•  Magier D., System nomenklaturowy partii komunistycznej, [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. 3, red. Górak A., Latawiec K., Magier D., Lublin – Siedlce 2010, s. 671-712
•  Makomaski Z., Polskie cukrownie za granicą, Toruń 2007
•  „Mały Rocznik Statystyczny”, r. 10 (1939)
•  Marks B.P., Prawno-organizacyjne aspekty polsko-czechosłowackiej współpracy naukowo-technicznej w latach 1947–1971, „Historica. A Revue pro historii a příbuzné vědy”, t. 3 (2012), nr 1, s. 74-88
•  Marszałek A., Integracja ekonomiczna krajów RWPG a stosunki międzynarodowe. Geneza niepowodzenia, Łódź 1991
•  Mazurek A., Wykonywanie planów w polskim handlu zagranicznym, Warszawa 1950
•  Mazurek M., Socjalistyczny zakład pracy: porównanie fabrycznej codzienności w PRL i NRD u progu lat sześćdziesiątych, Warszawa 2005
•  Mołdawa T., Ludzie Władzy 1944-1991, Warszawa 1991
•  Nehrt L.Ch., International marketing of nuclear power plants, Bloomington-Londyn 1966
•  Niewadzi Cz., Polityka rozwoju rzemiosła w Polsce, Warszawa 1968
•  Neumann U., The Wellman Lord Process, [w:] Sulphur Dioxide and Nitrogen Oxides in Industrial Waste Gases. Emission, Legislation and Abatement, ed. Velzen, F. van, Dordrecht 1991, s. 111-138
•  Nowakowski Z.K., Sprzedaż w handlu zagranicznym, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny”, t. 26 (1964), nr 2, s. 21-43
•  Otta W.J., Zachowanie się przedsiębiorstw handlu zagranicznego: przyczynek do teorii przedsiębiorstwa w gospodarce socjalistycznej, Poznań 1986
•  Pastusiak L., Kraje odległe a jednak bliskie: Polska-Kanada 1945-1961, Toruń 1994
•  Piękno użyteczne, ćwierćwiecze Cepelii, red. J. Orynżyna, Warszawa 1975
•  Płowiec U., Ewolucja metod kierowania handlem zagranicznym Polski w latach 1944-1979, „Handel Zagraniczny”, nr 7/1979, s. 15-18
•  Polski handel zagraniczny w 1970 roku, [IKiCHZ], Warszawa, [kwiecień] 1971
•  Pustuła Z., Z dziejów warszawskiego przemysłu budowy maszyn (1818-1939), „Kalendarz Warszawski” (1989), s. 87-107
•  „Rocznik statystyczny”, r. 11 (1947)
•  „Rocznik statystyczny”, r. 13 (1949)
•  „Rocznik statystyczny”, r. 21 (1961)
•  „Rocznik statystyczny”, r. 29 (1969)
•  „Rocznik statystyczny”, r. 35 (1975)
•  „Rocznik statystyczny handlu zagranicznego”, r. 5 (1970)
•  „Rocznik statystyczny handlu zagranicznego”, r. 6 (1971)
•  „Rocznik statystyczny handlu zagranicznego”, t. 21 (1985)
•  „Rocznik statystyczny handlu zagranicznego”, r. 23 (1988)
•  Rossheim D.B., Smith R.B., Some problems in the mechanical design of process plants, [w:] Proceedings of Fifth World Petroleum Congress, t. 7, Engineering, equipment and materials, Nowy Jork 1959, s. 193-206
•  Rutkowski T.P., Adam Bromberg i „encyklopedyści” . Kartka z dziejów inteligencji w PRL, Warszawa 2010
•  Rydygier W., Kierunki zmian metod planowania i zarządzania w handlu zagranicznym, [w:] Z aktualnych problemów ekonomicznych: materiały z V zjazdu absolwentów [SGH-SGPiS], 18-19 XI 1966, opr. Sudyka J., Warszawa 1969, s. 94-117
•  Sawicki J.K., Odrodzenie żeglugi morskiej w Polsce w latach 1945-1947, Gdańsk 1988
•  Schroeder J., Funkcjonowanie przedsiębiorstwa handlu zagranicznego: ujęcie modelowe, Poznań 1989
•  Secomski K., Analiza wykonania planu trzyletniego, Warszawa 1950
•  Siemiński W., Z działalności organizacji PPR w obozie polskich jeńców wojennych – Oflag II C Woldenberg, „Z Pola Walki”, r. 8 (1965), nr 2, s. 203-207
•  Sikora M., „ATOM” Nukleonika polska z perspektywy SB w 1964 r., „Biuletyn IPN”, nr 4/2008, s. 80-89
•  Skrzypek A., Mechanizmy klientelizmu: stosunki polsko-radzieckie 1965-1989, Pułtusk-Warszawa 2008.
•  Słoniński J., Prawne problemy eksportu budownictwa, Poznań 1977
•  Smith G.A., Soviet foreign trade organization and operations, Stanford 1959
•  Sołdaczuk J., Przyczynek do historii Wydziału Handlu Zagranicznego w latach 1949-1980, [w:] Od Wydziału Handlu Zagranicznego do Kolegium Gospodarki Światowej, red. Szostak M., Warszawa 2010, s. 47-78
•  Sośniak M., Zachariasiewicz F., Import kompletnych obiektów przemysłowych, Warszawa 1977
•  Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa
•  Szczypiorski S., Organizacja handlu zagranicznego. Instytucje i przedsiębiorstwa, Warszawa 1951
•  Szczypiorski S., Przedsiębiorstwa handlu zagranicznego w Polsce. Funkcje gospodarcze i formy prawno-organizacyjne, Warszawa 1961
•  Szczypiorski S., Zieleniewski J., Zasady organizacji i techniki handlu zagranicznego, Warszawa 1963
•  Sztwiertnia W., Instytuty naukowo-badawcze i biura projektowe, [w:] Gliwice, zarys rozwoju miasta i okolic, red. Szefer A., Warszawa-Kraków 1976, s. 531-568
•  Szymkowiak K., I Polska Wystawa Przemysłowa, Konstantynopol 12.IX-7.X 1924, http://exspace.pl/articles/show/303
•  Tebinka J., Uzależnienie czy suwerenność? Odwilż październikowa w dyplomacji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej 1956-1961, Warszawa 2010
•  Teichert-Skrzypkowska M., Organizacja, kompetencje i zawartość akt Pionu Ekonomicznego KC PZPR 1948-1990, „Teki Archiwalne”, t. 6 (2001), s. 121-130
•  Tymiński M. Dyrektorzy przedsiębiorstw i aparat partyjny. Przypadek Warszawy w latach 1949-1955, „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 2/2008, s. 141-156
•  Waligórski A., W pogoni za dolarem. Wyjazdy polskich specjalistów za granicę w latach PRL (praca konkursowa w ramach projektu: „Ludzie w ruchu — migracja, awans, degradacja społeczna 1914–89” nadesłana do Ośrodka KARTA w roku 2002, (http://w.karta.org.pl/pl/pobierz/249)
•  Warkałło W., Marek W., Mogilski W., Prawo ubezpieczeniowe, Warszawa 1983, s. 53
•  Waschko S., Handel zagraniczny Polski (od czasów najdawniejszych do najnowszych), Sopot 1963
•  Waszewski J., Enklawy kapitalizmu w gospodarce socjalistycznej na przykładzie działalności central handlu zagranicznego, [w:] Kapitalizm środkowoeuropejski? Szkice z socjologii gospodarczej, red. R. Geisler, Dobrzeń Wielki 2012, s. 117–133.
•  Węglokoks 1951-2011. Monografia, Katowice 2011
•  Wojdyga P., Mosty firmy „K. Rudzki i S-ka”, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, r. 17 (2009), s. 63-74
•  Woźniczko M., Polska administracja celna w latach 1939-1989, część I, „Monitor Prawa Celnego”, nr 6/1998, s. 220-222
•  Wójtowicz A., Wójtowicz G., Historia monetarna Polski, Warszawa 2003
•  Zamiti K., Entreprise capitaliste et société dépendante. La Tunisie après l'abandon de la planification en 1969, [w:] Spécificité et théorie sociale: colloque de l'A.I.S.L.F., Hammamet, [27 septembre-2 octobre] 1971, red. A. Abdel-Malek, Paryż 1976, s. 225-242
•  Zawistowski A., Struktura organizacyjna SGH/SGPiS po 1945 roku, [w:] Tradycje szkolnictwa ekonomicznego w Polsce po 1945 roku, red. Morawski W., Warszawa 2007, s. 143-157
•  Zbiegień F., Mr Cekop po dziewięciu latach pracy, „Handel Zagraniczny”, nr 6/1963, s. 219-221
•  [Zhang J., Zhang M.], Zhou H., Foreign Aid in China, Pekin-Heideleberg 2015
•  Zubala H., Mikrofilmowanie zbiorów archiwalnych i bibliotecznych w Polsce 1950-1970: zarys rozwoju, stan, perspektywy, Wrocław 1978