Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności jako fundamentalny akt prawa europejskiego – czy twierdzenie to nadal zachowuje aktualność?

• Authors: Pazura Anna , Uniejewski Jan

Title variants

EN

Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms as a fundamental instrument of the European law – does this statement still remain valid?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności niejednokrotnie była określana mianem fundamentalnego aktu prawa europejskiego. Prezentowane rozważania, poprzez charakterystykę okoliczności jej powstania, normatywnej treści, mechanizmu implementacyjnego oraz aktualnego kontekstu, w jakim obowiązuje, zmierzają do wykazania, czy twierdzenie to pozostaje zasadne w aktualnej rzeczywistości prawno-politycznej. Nie budzi co prawda wątpliwości, że to właśnie w Konwencji państwa-sygnatariusze po raz pierwszy przyjęły na siebie prawne zobowiązanie ochrony podstawo- wych wolności i praw człowieka, a co szczególnie istotne – wyraziły zgodę na to, by każda jednostka mogła kierować przeciwko każdemu z nich skargi indywidualne, wnoszone do specjalnie powołanego międzynarodowego organu sądowego kompetentnego do wią- żącego rozstrzygania, czy doszło do naruszeń chronionych wolności lub praw. Był to przełomowy moment w rozwoju prawa międzynarodowego, w którym przez wieki zakorzeniło się przekonanie, że rozstrzyganie o wolnościach i prawach jednostek należy do jurysdykcji krajowej, a jednostki nie mają podmiotowości międzynarodowo-prawnej. Konwencja stworzyła zatem mechanizm implementacyjny, którego rola w zakresie wytyczania standardów ochrony wolności i praw człowieka jest nie do przecenienia. Niemniej jednak nie można tracić z pola widzenia, że funkcjonowanie w europejskiej przestrzeni prawnej Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz słabość Rady Europy, przejawiająca się w zrzeszaniu dużej liczby państw o dość zróżnicowanej kulturze prawnopolitycznej oraz zróżnicowanych standardach demokracji, sprawiają, że praktyczna doniosłość Konwencji ulega i – jak należy się spodziewać – będzie ulegać nieustannej weryfikacji.

EN

Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms is often referred as a fundamental instrument of the European law. The following study, through a detailed description of the circumstances of creation of the Convention, its normative content, enforcement mechanism and the current context in which it is in force, seeks to demonstrate whether the above statement remains valid in the current political and legal reality. It is true that in the Convention sovereign states accepted for the first time legal obligations to secure the classical human rights and freedoms and – what is particularly relevant – to allow all individuals to bring applications against the state, leading to a specially founded international judicial body finding them in breach. This was a crucial, revolutionary step in the evolution of the international law that, for centuries, had been based on such deeply entrenched foundations as the ideas that the settlement of the freedoms and rights of individuals was within the domestic jurisdiction of states and that individuals were not subjects of rights in this law. The Convention has thus generated the effective enforcement mechanism in the world, which contribution to the setting of standards for the protection of human rights and freedoms is unrivalled. However, it cannot be lost from one’s sight that currently the presence of the Charter of Fundamental Rights of the European Union in the European legal space and the weakness of the Council of Europe, under of which auspices the European Convention on Human Rights was adopted, manifesting itself in the fact that it associates a large number of countries with quite diverse po- litical and legal culture and the standards of democracy, make the practical importance of the Convention be the subject of constant verification.

Keywords

PL

Rada Europy; Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności; Europejski Trybunał Praw Człowieka; skarga indywidualna; instrument konstytucyjnego europejskiego porządku publicznego w dziedzinie praw człowieka; umowa międzynarodowa; prawa człowieka; Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

EN

the Council of Europe, the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms; the European Court of Human Rights; an individual application; the constitutional instrument of the European public order in the field of human rights; international agreement; human rights; the Charter of Fundamental Rights of the European Union

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2016
• Issue: 2 (30)
• Pages: 53-75

Dates

published

2016-04-30

Contributors

author

Pazura Anna

• Uniwersytet Szczeciński

author

Uniejewski Jan

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Antonowicz L., Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2011.
• Bisztyga A., Geneza Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe – Prawa Człowieka” 1994, nr 1.
• Bisztyga A., Reforma Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – Protokół Nr 11 do Konwencji Europejskiej, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe – Prawa Człowieka” 1996, nr 3.
• Bisztyga A., Europejski system ochrony praw człowieka, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Bisztyga A., Europejski Trybunał Praw Człowieka, Katowice 1997.
• Bisztyga A., Ochrona praw człowieka w Radzie Europy, [w:] B. Banaszak, A. Bisztyga, K. Complak, M. Jabłoński, R. Wieruszewski, K. Wójtowicz, System ochrony praw
• człowieka, Kraków 2003.
• Balicki R., Europejski system ochrony praw człowieka, [w:] Prawa człowieka a stosunki międzynarodowe, red. A. Florczak i B. Bolechow, Toruń 2006.
• Bojarski Ł., Rada Europy i Europejski Trybunał Praw Człowieka – podstawowe informacje, [w:] Europejska Konwencja Praw Człowieka – Poradnik Praktyczny, red. Ł. Bojarski, M. Krzyżanowska-Mierzewska, Warszawa 2011.
• Cała-Wacinkiewicz E., Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, [w:] Encyklopedia zagadnień międzynarodowych, red. E. Cała-Wacinkiewicz, R. Podgórzańska, D. Wacinkiewicz, Warszawa 2011.
• Demobnour M.B., Who Believes in Human Rights: Achievements, Problems and Prospects, Cambridge 2006.
• Dostęp obywateli do europejskiego wymiaru sprawiedliwości, red. H. Izdebski, H. Machińska, Warszawa 2005.
• Ehrlich L., Prawo międzynarodowe, Warszawa 1958.
• Garlicki L., Wprowadzenie, [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz do artykułów 1–18, red. L. Garlicki, Warszawa 2010.
• Garlicki L., Przystąpienie UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – przygotowania i problemy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011, nr 1.
• Gołaś-Podolec M., Porównanie europejskiego i interamerykańskiego systemu ochrony praw człowieka, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2008, nr 2.
• Greer S., The European Convention on Human Rights: Achievements, Problems and Prospects, Cambridge 2006.
• Gronowska B., Reforma procedury kontrolnej Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r. – wybrane zagadnienia, „Przegląd Prawa Europejskiego” 1996, nr 1.
• Harris J., O’Boyle M., Bates E.P., Buckley C.M., Law of the European Convention on Human Rights, Oxford 2009.
• Holländer P., Uzupełnianie Konstytucji orzecznictwem Sądu Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 6.
• Janis M.W., Kay R.S., Bradley A.W., European Human Rights Law. Text and Materials, Oxford 2007.
• Jarosz-Żukowska S., Europejski system ochrony praw człowieka, [w:] Prawa człowieka i systemy ich ochrony. Zarys wykładu, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wro-
• cław 2004.
• Jaskiernia J., Rada Europy jako organizacja międzynarodowa kreująca i oddziałująca na implementację standardów demokratycznych, [w:] Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1989–2009, red. J. Jaskiernia, Toruń 2010.
• Jaskiernia J., Rada Europy jako „organizacja wartości”, [w:] Wyjaśnianie polityki, red. J. Błuszkowski, J. Zaleśny, Warszawa 2010, nr 17.
• Jaskiernia J., Wpływ orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na ustawo dawstwo w państwach członkowskich Rady Europy, [w:] Zapewnienie efektywności orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim porządku prawnym, red. A. Wróbel, Warszawa 2011.
• Kastory A., Winston Churchill, Wrocław 2004.
• Król M., Wielcy władcy. Richelieu, Bismarck, de Gaulle, Churchill, Warszawa 2014. Kułak P., Konsekwencje objęcia państw Europy Środkowej i Wschodniej kognicja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, [w:] Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1989–2009, red. J. Jaskiernia, Toruń 2010.
• Kuźniar R., Prawa człowieka. Prawo, instytucje, stosunki międzynarodowe, Warszawa 2002.
• Kwiecień R., Miejsce umów międzynarodowych w porządku prawnym państwa polskiego, Warszawa 2000.
• Lis W., Husak Z., Powszechny charakter orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Jurysta” 2009, nr 1.
• Łętowska E., Konwencja Europejska w Polsce i nowe myślenie o prawie, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1992, nr 1–5.
• Machowicz K., Ochrona praw człowieka w Rzeczypospolitej Polskiej na tle standardów europejskich, Lublin 2009.
• Malinowska I., Ochrona praw i wolności w Polsce, Warszawa 2009.
• Matyasik M., Polska w systemie ochrony praw człowieka Rady Europy, [w:] Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, red. L. Koba, W. Wacławczyk, Warszawa
• 2009.
• Michałowska G., Ochrona praw człowieka w Radzie Europy i w Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
• Mik C., Przystąpienie Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, [w:] Europejska Konwencja Praw Człowieka i jej system kontrolny – perspektywa systemowa i orzecznicza, red. M. Balcerzak, T. Jasudo-
• wicz, J. Kapelańska-Pręgowska, Toruń 2011.
• Morawska H., Gałka K., Standardy ochrony praw człowieka w prawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Analiza wiodących spraw polskich, Warszawa 2011.
• Mowbray A., Cases and Materials on the European Convention on Human Rights, Oxford 2006.
• Osiatyński W., Prawa człowieka i ich granice, Warszawa 2011.
• Ostrowska D., Hołda Z., Ochrona praw człowieka w systemie Rady Europy, [w:] Prawa człowieka. Zarys wykładu, red. J. Hołda, Z. Hołda, D. Ostrowska, J.A. Rybczyńska,
• Warszawa 2011.
• Płachta A., Prawo WE i UE a Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Warszawa 2010.
• Podgórski B., Józef Retinger – prywatny polityk, Kraków 2013.
• Półtorak N., Przystąpienie Unii Europejskiej do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka – projekt umowy akcesyjnej a prawo UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012, nr 9.
• Redelbach A., Strasbourg bliżej. Skargi indywidualne do Europejskiej Komisji Praw Człowieka, Poznań 1966.
• Rowe N., Schlette V., The Protection of Human Rights in Europe after the Eleventh Protocol to the ECHR, ELR 1998, Supplement. Shaw M.N., Prawo międzynarodowe, Warszawa 2006.
• Szmulik B., Skarga konstytucyjna. Polski model na tle porównawczym, Warszawa 2006.
• Terlecki O., Barwne życie szarej eminencji, Kraków 1981.
• Terlecki O., Kuzynek diabła, Kraków 1988.
• Uerpmann R., Konstytucyjne funkcje Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, http://epub.uni-regensburg.de/22429/1/Uerpmann_ECHR_Wroclaw.pdf (11.08.2015).
• Vázquez M., The Four Doctrines of Self-executing Treaties, „Georgetown Public Law and
• Legal Theory Research Paper”, nr 12-101, Georgetown 1995.
• Walczak P., Warunki dopuszczalności skargi indywidualnej na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Państwo i Prawo” 1993, z. 8.
• Wildhaber L., The European Court of Human Rights 1998–2006: History, Achievements, Reform, Strasbourg 2006.
• Wróbel A., Wprowadzenie. Uwagi ogólne, [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.

Identifiers

DOI

DOI 10.15804/ppk.2016.02.03