Problemowa koncepcja systematycznego poznania filozoficznego

• Authors: Duchliński Piotr

Title variants

EN

Problem concept of systematic philosophical cognition

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ponowne przemyślenie wartości problemowej koncepcji filozofii. Była ona rozwijana przez takich myślicieli, jak Arystoteles, Nicolai Hartmann czy Karl R. Popper i inni. Jest to filozofia systematyczna, która nie przejawia tendencji do tworzenia systemów. Aby pełniej wydobyć istotę tej filozofii, porównano ją z koncepcją myślenia systemowego, za którą opowiadają się współcześni przedstawiciele tomizmu egzystencjalnego. Porównanie tych dwóch podejść pozwoliło na pełniejszy wgląd w ideę aporetycznej filozofii metafizycznej. Jej zadaniem jest odkrywanie i objaśnienie problemów, nie zaś ich ostateczne rozstrzyganie Posługuje się ona metodą analizy aporetycznej, której źródeł można doszukiwać się już u Arystotelesa. Metoda ta pozwala na zrozumienie trudności, które nasuwa dany problem. Umożliwia jego poprawne dostrzeżenie i sformułowanie. Pozwala na skonfrontowanie własnego poglądu z stanowiskami alternatywnymi, co prowadzi do poszerzenia własnego doświadczenia filozoficznego. Umożliwia oczyszczenie aparatury pojęciowej, sprecyzowanie argumentacji oraz zapewnia krytyczne spojrzenie dzięki temu, że prowokuje do stawiania nowych pytań. Metafizyka jako dyskurs aporetyczny będzie istniała, dopóki trwać będzie nauka i kultura, dokąd istniał będzie człowiek wytrwale poszukujący sytuacji problemowych, w których realizować się będzie jego twórcze i niepozbawione kontrowersji myślenie.

EN

This article re-reflects on the value of philosophy’s problem concept as it has been developed by such thinkers such as Aristotle, N. Hartmann, K. R. Popper, and others. This is a systematic philosophy, which does not show any tendencies for creating systems. To bring out the essence of this philosophy, it has been compared to the concept of systematic thinking, as advocated by contemporary representatives of existential Thomism. Comparing these two approaches affords a more comprehensive insight into the idea of an aporetical metaphysical philosophy. Its task is to discover and explain problems but not to ultimately settle them. It makes use of the method of an aporetical analysis, sources of which exist already in Aristotle. This method allows for the understanding of difficulties elicited by given problems. It enables the correct recognition and formulation of these problems. It allows one to confront one’s own view with alternative attitudes, which leads to an expansion of one’s own philosophical experience. It enables the ability to cleanse the conceptual apparatus, to improve the precision of argument and to provide critical views by provoking new questions. Metaphysics as an aporetical discourse will endure as long as science and culture last, and as long as men persistently seek problem situations to their creative and argumentative thinking.

Keywords

PL

filozofia; metafilozofia; tomizm; filozofia nauki; metodologia; problemy; analiza aporetyczna; metafizyka aporetyczna

EN

philosophy; metaphilosophy; thomism; philosophy of science; methodology; problems; aporetic analysis; metaphysics of aporetic

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2015
• Issue: 2(39)
• Pages: 7-57

Contributors

author

Duchliński Piotr

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Abel G., Świat jako znak i interpretacja, tł. W. Małecki, Warszawa 2014.
• Aubenque P., Czy należy dekonstruować metafizykę, tł. K. Mrówka, Tarnów 2013.
• Berti E., Wprowadzenie do metafizyki, tł. D. Facca, Warszawa 2002.
• Blanshard B., Miejsce filozofii w rozumieniu świata, tł. T. Szubka, „Przegląd Powszechny” 4 (1989), s. 87–102.
• Blanshard B., W obronie metafizyki, tł. T. Szubka, „Roczniki Filozoficzne KUL” 46 (1988) nr 1, s. 5–38.
• Bronk A., Majdański S., Kategoria opisu: dynamika znaczeń (analiza hermeneutyczna), „Roczniki Filozoficzne KUL” 33 (1995) nr 1, s. 5–39.
• Bronk A., Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H. G. Gadamera, Lublin 1982.
• Buczek A., O przedmiocie i celu heurystyk, „Roczniki Filozoficzne KUL” 24 (1976) nr 1, s. 99–112.
• Duchliński P., W stronę aporetycznej filozofii klasycznej. Konfrontacja tomizmu egzystencjalnego z wybranymi koncepcjami filozofii współczesnej, Kraków 2014.
• Gadamer H.-G., Prawda i metoda, tł. B. Baran, Warszawa 2013.
• Gilson E., Jedność doświadczenia filozoficznego, tł. Z. Wrzeszcz, Warszawa 1965.
• Gut P., Analiza aporetyczna, [w:] Stefan Swieżawski. Osoba i dzieło, red. J. Czerkawski, P. Gut, Lublin 2006.
• Hartmann N., Myśl filozoficzna i jej historia, tł. J. Garewicz, Toruń 1994.
• Hartmann N., Systematyczna autoprezentacja, tł. J. Garewicz, Toruń 1994.
• Heller M., Filozofia i wszechświat, Kraków 2006.
• Herbut J., Hipoteza w filozofii bytu, Lublin 1978.
• Ingarden R., Czy zadaniem filozofii jest synteza nauk szczegółowych? „Kwartalnik Filozoficzny” 13 (1937), s. 195–214.
• Ingarden R., Spór o istnienie świata, t. 1, Kraków 1964.
• Jaspers K., Wprowadzenie do filozofii, tł. A. Wołkowicz, Wrocław 2000.
• Judycki S., Dlaczego filozofia jest trudna, „Przegląd Filozoficzny” 40 (2001) nr 4, s. 153–167.???
• Kalinowski J., O istocie i jedności filozofii, „Roczniki Filozoficzne KUL” 6 (1958) nr 1, s. 5–17.
• Kamiński S., Dziedziny teorii bytu, [w:] Jak filozofować. Studia z metodologii filozofii klasycznej, Lublin 1989, s. 177–194.
• Kamiński S., Jak filozofować. Studia z metodologii filozofii klasycznej, Lublin 1989.
• Kołakowski L., Horror metaphisicus, Warszawa 1990.
• Krąpiec M. A., Czym jest dla nas filozofia klasyczna, cz. II, http://czym-jest-dla-nas-filozofia-klasyczna.html.
• Krąpiec M. A., Filozofia co wyjaśnia?, Lublin 1999.
• Krąpiec M. A., Ja – człowiek. Zarys antropologii filozoficznej, Lublin 1994.
• Krąpiec M. A., Kamiński S., Z teorii i metodologii metafizyki, Lublin 1994.
• Krąpiec M. A., Metafizyczne rozumienie rzeczywistości, „Zeszyty Naukowe KUL” 29 (1986) nr 1, s. 4–6.
• Krąpiec M. A., O potrzebie filozofii, http://www.sapientiokracja.pl.
• Krąpiec M. A., Punkt wyjścia w poznaniu filozoficznym, [w:] tegoż, Byt i istota. Św. Tomasza „De ente et essentia” przekład i komentarz, Lublin 1994, s. 51–117.
• Leclerc I., Zagadnienie natury metafizyki, tł. P. Gutowski „Roczniki Filozoficzne KUL” 32 (1994) nr 1, s. 195–204.
• Maryniarczyk A., Metafizyka a ontologie. Próby przezwyciężania metafizyki i ich paradoksy, Lublin 2015.
• Maryniarczyk A., System metafizyki: analiza „przedmiotowo-zbornego” poznania, Lublin 1991.
• Nowak L., Byt i myśl. U podstaw negatywistycznej metafizyki unitarnej, t. 1: Nicość i istnienie, Poznań 1998.
• Popper K. R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, tł. S. Amsterdamski, Warszawa 1999.
• Popper K. R., Jak widzę filozofię, tł. T. Szubka, „Przegląd Powszechny” 7–8 (1988), s. 31–48.
• Popper K. R., Krytycyzm i tradycja. W stronę racjonalnej teorii tradycji. Prawda nie jest oczywista, „Znak” 1963 nr 109–110 (7–8), s. 863–889.
• Popper K. R., Status poznawczy nauki i metafizyki, tł. B. Chwedeńczuk, „Znak” 1978 nr 285 (3), s. 367–387.
• Putnam H., Wiele twarzy realizmu i inne eseje, tł. A. Grobler, Warszawa 1998.
• Resecher N., Aporetic method in philosophy, „The Review of Metaphisics” 14 (1987) no. 2, s. 283–298.
• Russell B., Problemy filozofii, tł. W. Sady, Warszawa 2003.
• Stępień A. B., Studia i szkice filozoficzne, t. 1–2, Lublin 1999.
• Styczeń T., Problem możliwości etyki, Lublin 1972.
• Swieżawski S., Zagadnienie historii filozofii, Warszawa 1966.
• Szulakiewicz M., Dialog i metafizyka. W poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, Toruń 2006.
• Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Kraków 2004.
• Wittgenstein L., O pewności, tł. M. i W. Sady, Warszawa 1993.
• Zdybicka Z. J., Człowiek i religia, Lublin 1984.