Trauma przeszłości. System niewolnictwa i jego przejaw w haitańskiej kulturze na przykładzie zombie

• Authors: Mączka Ewelina Marta

Title variants

EN

Trauma of the Past. The Slavery System and its Manifestation in Haitian Culture on the Example of Zombie

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka podjęła próbę interpretacji systemu niewolnictwa i jego przejawów w haitańskiej kulturze na przykładzie zombie. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej omówiono zjawisko zombie. W drugiej przedstawiono kwestię niewolnictwa, jako doświadczenia granicznego. W ostatniej – ukazano zombie jako metafory traumy niewolniczej. Zwrócono przy tym uwagę na następujące przymioty: dusza, podmiotowość człowieka, niewolnictwo. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie zombie jako przejawu traumy niewolniczej funkcjonującej w haitańskiej mentalności. Artykuł stanowi zasygnalizowanie powyższego problemu badawczego.

EN

The author made an attempt to interpret the slavery system and its manifestations in Haitian culture on the example of zombie. The article consists of three parts. The first deals with the zombie phenomenon. In the second the question of slavery as a borderline experience is presented. The last one shows zombie as metaphor for slave trauma. The following qualities were also noted: soul, human subjectivity and slavery. The purpose of this article is to reveal zombie as a symptom of slave trauma functioning in the Haitian mentality. The article is to signal the above mentioned research problem.

Keywords

PL

zombie; vodou; Haiti; trauma społeczna; niewolnictwo

EN

zombie; voodoo; Haiti; social trauma; slavery

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2020
• Issue: 2
• Pages: 169-178

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Mączka Ewelina Marta

References

• American Psychiatric Association, 1994, Quick reference to the diagnostic criteria from DSM-IV, Washington DC.
• Ancelin-Schützenberger A., 2017, Psychogenealogia w praktyce, tłum. Łyszkowska B., Vigo, Warszawa.
• Bańko M. (red.), 2003, Trauma, Wielki Słownik Wyrazów Obcych, PWN, Warszawa, s. 1277.
• Berlin I., 2010, Pokolenia w niewoli, PIW, Warszawa.
• Bińczycka E., 2013, Flying Africans. Formowanie się Tożsamości kulturowej Afroamerykanów a nowe ruchy religijne, Kultura-Historia-Globalizacja, nr 14, s. 19-38.
• Borys B., 2004, Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka, Psychiatria, t. 1, nr 2, s. 97-105.
• Bronowicz K., 2009, Haiti – kraj kontrastów i voodoo [on-line], www.national-geographic.pl/traveler/kierunki/haiti-kraj-kontrastow-i-voodoo [dostęp: 10.04.2020].
• Davis W., 1995, The Passage of Darknes, The University of Nort Carolina Press, Chapter Hill.
• Deren M., 2000, Taniec nieba i ziemi. Bogowie haitańskiego Wudu, tłum. Wiśniewska M. i Zagajewski Z., Wydawnictwo A, Kraków.
• Desmangles L.G., 1992, Faces of the Gods: Voodou and Roman Catholicism in Haiti, The University of North Carolina, Chapel Hill.
• Gößling A., 2010, Voodoo. Bogowie, czary, rytuały, WAM, Kraków.
• Gruszczyk A., 2017, Czarne światło. Analiza zjawiska powojennej traumy społecznej w kulturze Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
• Hurston Z.N., 1990, Tell My Horse, Harper and Row, New York.
• Lis-Turlejska M., 2005, Traumatyczne zdarzenia i ich skutki psychiczne, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
• Littlewood R. and Douyon Ch., 1997, Clinical findings in three cases of zombification, The Lancet, Vol. 350, October 11, p. 1094-1096.
• Lorenz J., 2007, Blizny od gwoździ. Haitański zombie jako idiom kulturowy i metafora traumy, Kultura i Społeczeństwo, t. LI, nr 4, s. 101-117.
• Mbiti J.S., 1980, Afrykańskie religie i filozofia, tłum. Wiercińska K., Pax, Warszawa 1980.
• Metraux A., 1989, Voodoo in Haiti, tłum. Charteris H., Wydawnictwo Pantheon, b.m.
• Piłaszewicz S., 2000, Religie Afryki, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Popiel A. i Pragłowska E., 2009, Psychopatologia reakcji na traumatyczne wydarzenia, w: Strelau J., Zawadzki B. i Kaczmarek M. (red.), Konsekwencje psychiczne traumy: uwarunkowania i terapia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 34-63.
• Steuden S., Janowski K., 2016, Trauma – kontrowersje wokół pojęcia, diagnoza, następstwa, implikacje praktyczne, Roczniki Psychologiczne, t. XIX, nr 3, s. 549-565.
• Zwoliński A., 2011, Świat voodoo, WAM, Kraków.

Identifiers

ISSN

1233-9717