Pierwszy marszałek II Rzeczypospolitej. Wojciech Trąmpczyński w szkolnej edukacji historycznej i przestrzeni publicznej

• Authors: Białokur Marek , Gołębiowski Dariusz

Title variants

EN

The First Marshal of the Second Polish Republic Wojciech Trąmpczyński in School Historical Education and Public Space

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

In the opinion of the author of the monumental In Praise of History, the French historian Marc Bloch, history is a science about people in time, individuals who create history, having different biographies, experiences and value systems. Didacticians and methodologists, fully agreeing with this opinion, emphasize how important it is to refer to specific figures in school historical education. Bearing in mind the quoted opinions, the authors of the article decided to look at the figure of Wojciech Trąmpczyński, the first marshal in the history of the Sejm and Senate of the Second Polish Republic, through the prism of materials that are relatively rarely analysed by historians. First, the image of the article’s protagonist in contemporary school historical education in Poland was analysed. It was particularly important to indicate the place that Wojciech Trąmpczyński occupies in school history textbooks. The conclusion resulting from this analysis shows that his figure is noted in textbooks and most often included in the broader context of Polish politics in the first years of the Second Republic of Poland. It is, however, an insignificant presence. Over the past 20 years, students taking the matriculation exam have not had the opportunity to “meet” Wojciech Trąmpczyński as there was no reference to his figure in any of the matriculation tasks. In the second part of the article, its authors looked at the very limited presence of the Marshal of the Legislative Sejm in the public space. By this term we understand such forms of commemoration as monuments, commemorative plaques, patronage of schools and institutions, street names, publications or murals. The analysis carried out for the purpose of the article showed that Wojciech Trąmpczyński is present in public space to a very limited extent. Therefore, in its last part, the authors of the article proposed several actions that could, at least to a certain degree, increase the presence of Wojciech Trąmpczyński in the school historical education and public space.

Keywords

EN

Wojciech Trąmpczyński; Marshal of the Sejm; Marshal of the Senate; Second Polish Republic; school education; history in public space

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2024
• Issue: 5(184)
• Pages: 71-93

Contributors

author

Białokur Marek

• Dr hab. Marek Białokur, prof. UO Uniwersytet Opolski, Instytut Historii; Instytut Śląski, Polska University of Opole, Institute of History; Silesian Institute, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-8475-033X

author

Gołębiowski Dariusz

• Dr Dariusz Gołębiowski Instytut Śląski; Publiczne Liceum Ogólnokształcące Nr V w Opolu, Polska Silesian Institute; Public Secondary School No. 5 in Opole, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0001-6064-4092

References

• 1919.06.15. Pierwsza sesja Sejmu Ustawodawczego, Katalog Znaków Pocztowych, <https:// www.kzp.pl/index.php?artykul=kat-zn-1918-zn0107>.
• Ajnenkiel A., Historia sejmu polskiego, t. 2, cz. 2: II Rzeczpospolita, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
• Ajnenkiel A., Józef Piłsudski. Naczelnik państwa (1918–1922), [w:] Prezydenci Polski, red. Ajnenkiel A.,, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1991.
• Bieniek M., Dydaktyka historii. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2009.
• Bieniek M., Podręcznik szkolny historii, [w:] Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklope dyczny dla nauczycieli i Studentów, red. J. Maternicki, Wydawnictwo Juka, Warszawa 2004. Bierwiaczonek K., Nawrocki T., Miejska przestrzeń publiczna i jej znaczenie dla tożsamości miasta i jego mieszkańców. Na przykładzie miast śląskich, EUROREG, 29 V 2014, <https://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_seminary_files/667/prof._nawrockidr_bierwiaczonek_miejska_przestrzen_publiczna_29.05.14.pdf>.
• Bregman R., Utopia dla realistów. Recepta na idealny świat, Czarna Owca, Warszawa 2018. Brzoza C., Sowa A., Historia Polski 1918–1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
• Brzozowski A., Szczepański G., Ku współczesności. Dzieje najnowsze 1918–2006. Podręcznik do historii dla klasy I liceum i technikum – zakres podstawowy, Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, Warszawa 2012.
• Budynki sejmowe, Wszechnica Sejmowa,<https://web.archive.org/web/20191226150525/http:// edukacja.sejm.gov.pl/architektura-sejmowa/budynki-sejmowe/>.
• Burda B., Halczak B., Józefiak R.M., Roszak A., Szymczak M., Historia najnowsza. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2012.
• Burda B., Halczak B., Józefiak R.M., Szymczak M., Historia najnowsza. Historia 3. Zakres rozszerzony. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2005.
• Cat-Mackiewicz S., Historia Polski od 11 listopada 1918 do 17 września 1939, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2012.
• Choińska-Mika J., Skibiński P., Szlanta P., Zielińska K., Historia. Część 3. Poznać, zrozumieć. Podręcznik dla liceum i technikum. Zakres podstawowy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2009.
• Choińska-Mika J., Szlanta P., Zielińska K., Historia 3. Podręcznik. Liceum i technikum. Zakres rozszerzony, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2021.
• Chorąży E., Konieczka-Śliwińska D., Roszak S., Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Chwalba A., 1919. Pierwszy rok wolności, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019.
• Czubaty J., Stola D., Historia. Klasa 2. Podręcznik. Szkoły ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2008.
• Czubaty J., Szlanta P., Historia 3. Podręcznik. Liceum i technikum. Zakres podstawowy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2021.
• Dec-Pustelnik S., Problem zmienności pamięci zbiorowej a media/nośniki pamięci, „Colloquia Anthropologica et Communicativa” 2018, t. 11.
• Dolata K., Przykład wykorzystania literatury naukowej podczas lekcji historii, „Wiadomości Historyczne z Wiedzą o Społeczeństwie” 2006, nr 3.
• Dolecki R., Gutowski K., Smoleński J., Po prostu historia. Zakres podstawowy. Podręcznik do liceum i technikum, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012.
• Fundamenty Niepodległej. Sejm Ustawodawczy (1919–1922), red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow,
• J. Żaryn, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
• Garlicki A., Historia 1815–1939. Polska i świat . Podręcznik dla III klas liceów ogólnokształcących, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1998.
• Garlicki A., Józef Piłsudski 1867–1935, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa 1990. Girzyński Z., Marszałkowie seniorzy Senatu RP w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Senat II Rzeczypospolitej (1922–1939) – „rzecznik rozsądku, rozwagi i miary”, red. Z. Girzyński,
• J. Kłaczkow, J. Żaryn, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
• Gładysz M., Historia III. Część 2: Okres międzywojenny i II wojna światowa . Podręcznik dla klasy drugiej liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2007.
• „Historia w mediach i administracji”, UMK, <https://www.historia.umk.pl/panel/wp-content/ uploads/PS_H_I_15-16.pdf>.
• „HiT 40+ Historia i Teraźniejszość”, UO, <http://historia.uni.opole.pl/wp-content/uploads/ 2015/03/Program-studi%C3%B3w-HiT-40-.pdf>.
• Honorowi i zasłużeni, Poznań, <https://www.poznan.pl/mim/main/-,p,23774,23775,23970.html>. Jasienica P., Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek, Czytelnik, Warszawa 1986.
• Kaczmarek R., Historia Polski 1914–1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. Kaczmarek Z., Wojciech Trąmpczyński, Wydawnictwo Lega, Poznań 1993.
• Karaś A., Z badań nad recepcją historycznej ilustracji podręcznikowej przez uczniów szkoły podstawowej, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historyczne” 1981, z. 9(76).
• Kłaczkow J., Łaszkiewicz A., Roszak S., Poznać przeszłość 3. Podręcznik do historii dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres podstawowy, Nowa Era, Warszawa 2021.
• Kochanowski J., Matusik P., Człowiek i historia. Część 4. Czasy nowożytne i najnowsze (XIX i XX wiek) . Kształcenie w zakresie rozszerzonym. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.
• Kochanowski J., Nowicka A., Stachera M., Senat wczoraj i dziś. Sinusoida o wykresie nieregularnym, Kancelaria Senatu, Warszawa 2022.
• Komisja Historii w Przestrzeni Publicznej, Polska Akademia Nauk, <https://ludzie.nauka.gov. pl/ln/profiles/4NF30pm0BsB/gremiums/50605358-a7ac-471f-8ddf-7893a5014832> .
• Konieczka-Śliwińska D., Retoryka we współczesnych szkolnych podręcznikach historii, Instytut Historii UAM, Poznań 2001.
• Kozłowska Z.T., Unger I., Zając S., Historia. Poznajemy przeszłość. Dzieje najnowsze. Szkoła ponadgimnazjalna. Zakres podstawowy, SOP Oświatowiec, Toruń 2012.
• Krzemiński T., Niewęgłowska A., Zrozumieć przeszłość 3. Podręcznik do historii dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Nowa Era, Warszawa 2021.
• Lisiak H., Narodowa Demokracja w Wielkopolsce w latach 1918–1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.
• Machałek M., Mapy historyczne w edukacji szkolnej, „Wiadomości Historyczne z Wiedzą o Społeczeństwie” 2019, nr 4.
• Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000.
• Marszałkowie Sejmu II RP na znaczkach pocztowych, Poczta Polska, <https://media.pocztapolska.pl/pr/594476/marszalkowie-sejmu-ii-rp-na-znaczkach-pocztowych>.
• Mierzwa J., Konstytucja marcowa 1921 roku. The March 1921 Constitution, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2021.
• Mizgalski J., Mapa historyczna w dydaktyce integracji wiedzy i umiejętności uczniów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa 2003.
• Monety okolicznościowe, Narodowy Bank Polski, <https://nbp.pl/banknoty-i-monety/monetyokolicznosciowe/katalog/>.
• Nałęcz D. i T., Józef Piłsudski, Naczelnik Państwa 22 XI 1918 – 14 XII 1922, [w:] Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1926, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1995.
• Pankowicz A., Historia. Polska i świat współczesny. Podręcznik dla szkół średnich, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1991.
• Podstawa programowa z komentarzami, t. 4: Edukacja historyczna i obywatelska w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 2009.
• „Popularyzacja historii z elementami dziennikarstwa”, UW, <https://historia.uw.edu.pl/wpcontent/uploads/2021/04/program_specjalizacji_popularyzatorskiej_na_ii_stopniu.pdf> .Powstał Społeczny Komitet Pamięci Wojciecha Trąmpczyńskiego, Moje Gniezno, <https://moje-gniezno.pl/110089/powstal-spoleczny-komitet-pamieci-wojciecha-trampczynskiego/>.
• Pronobis W., Polska i świat w XX wieku, Editions Spotkania, Warszawa 1990.
• Przybyliński M., Poznać przeszłość, zrozumieć dziś. Historia. Dzieje najnowsze 1872–2006. Poziom podstawowy i rozszerzony, Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, Warszawa 2007.
• Radziwiłł A., Roszkowski W., Historia 1871–1939. Podręcznik dla szkół średnich, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2000.
• Ratyński M., Wojciech Trąmpczyński (1860–1953), [w:] Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, red. K. Kawęcki, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2021.
• Roszak S., Kłaczkow J., Poznać przeszłość. Wiek XX. Podręcznik do historii dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy. Klasa 1, Nowa Era, Warszawa 2012.
• Sierpowski S., Historia najnowsza (1918–1997) . Podręcznik do szkoły średniej, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1997.
• Sierpowski S., Żerko S., Dzieje Polski w XX wieku, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2022. Skibiński P., Polska 1918. Polityka i życie codzienne, Muza, Warszawa 2018.
• Skrzypczak J., Konstruowanie i ocena podręczników, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Poznań–Radom 1996.
• Stola D., Historia. Wiek XX. Podręcznik. Szkoły ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2012.
• Szelągowska G., Historia. Dzieje nowożytne i najnowsze 1870–1939. Podręcznik dla klasy III liceum ogólnokształcącego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997.
• Szymaniec P., O wybitnych prawnikach na Uniwersytecie Wrocławskim, „Przegląd Uniwersytecki. Pismo Informacyjne Uniwersytetu Wrocławskiego” 2011, nr 12.
• Śladami Wojciecha Trąmpczyńskiego, <https://www.youtube.com/watch?v=E7A-pCkzFTA>.
• Toruńskie Spotkania Dydaktyczne, t. 3: Źródła w edukacji historycznej, red. S. Roszak, M. Strzelecka, A. Wieczorek, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2006.
• Toruńskie Spotkania Dydaktyczne, t. 5: Polska–Europa–Świat w szkolnych podręcznikach historii, red. S. Roszak, M. Strzelecka, A. Wieczorek, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2008.
• Toruńskie Spotkania Dydaktyczne, t. 9: Wizualizacje historii, red. S. Roszak, M. Strzelecka, A. Wieczorek, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2012.
• Trzcińska E., Rola ilustracji w nauczaniu historii w klasie I licealnej, „Wiadomości Historyczne” 1980, nr 5.
• Tusiński P.A., Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1922, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019.
• Ustrzycki J., Historia. Zakres podstawowy. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2012.
• Wojciech Trąmpczyński [hasło], [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Majchrowski, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1994.
• Wykazy podręczników, Ministerstwo Edukacji Narodowej, <https://podreczniki.men.gov.pl/>. Zając S., Teraz historia. Podręcznik dla szkoły ponadgimnazjalnej. Zakres podstawowy, SOP Oświatowiec, Toruń 2012.
• Zamojska D., Trąmpczyński Wojciech, [w:] Encyklopedia historii Drugiej Rzeczypospolitej, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1999.
• Zielecki A., Funkcje historycznych ilustracji podręcznikowych, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historyczne” 1981, z. 9(76).
• Zielecki A., Mapy historyczne ścienne, [w:] Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklopedyczny dla nauczycieli i studentów, red. J. Maternicki, Wydawnictwo Juka, Warszawa 2004.
• Zielecki A., Materiał ilustracyjny w podręcznikach historii, „Wiadomości Historyczne” 1983, nr 5 .
• Zielecki A., Role i funkcje podręcznika historii, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1984.
• Zielecki A., Wprowadzenie do dydaktyki historii, Avalon, Kraków 2007.
• Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej, <https://epodreczniki.pl/>.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2024.255