Optymalizacja psychospołecznych warunków w miejscu pracy w aspekcie potrzeb pracowników wynikających z różnego rodzaju niepełnosprawności

• Authors: Żołnierczyk-Zreda Dorota , Pawłowska-Cyprysiak Karolina , Bugajska Joanna

Title variants

EN

Optimization of psychosocial working conditions to the needs of employees with different types of disability

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wytycznych oraz zaleceń dotyczących kształtowania psychospołecznych warunków pracy osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Podstawę opracowanego materiału stanowiły ekspertyzy przeprowadzone na 69. stanowiskach pracy w 15. przedsiębiorstwach pochodzących z branż: przetwórstwa przemysłowego, edukacyjnej, rolniczej, telekomunikacyjnej, a także konsultacje z osobami niepełnosprawnymi oraz osobami związanymi ze środowiskami pracującymi na rzecz tych osób i analiza istniejących opracowań i badań dotyczących problematyki niepełnosprawności. Brano pod uwagę następujące psychospołeczne aspekty środowiska pracy: wymagania psychologiczne pracy, możliwość sprawowania kontroli nad procesem pracy, wsparcie społeczne w pracy oraz możliwość kształtowania i rozwijania kariery zawodowej przez pracownika. Uwzględniono także te aspekty organizacji pracy, które wynikają z Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. wraz z jej dalszymi zmianami. Omówione w artykule wytyczne i zalecenia dotyczące przystosowania środowiska pracy skierowane są do osób z niepełnosprawnością ruchu, wzroku oraz słuchu, niepełnosprawnością wynikającą z różnych chorób, ale w szczególności osób z niepełnosprawnością psychiczną oraz intelektualną.

EN

The purpose of this article is to provide guidelines and recommendations for the development of psychosocial working conditions for people with different types of disabilities. The basis of the developed material were conducted at 69 stations in the 15 companies from the following industries: manufacturing, education, agriculture, telecommunications. The basis of the developed guidelines and recommendations were also consultation with persons with disabilities and persons associated with communities working for these people, as well as analysis of existing studies and research relating to disability issues. The following aspects of the psychosocial work environment were taken into account: psychological demands of work, control over work, social support at work and the opportunity for careers’ development. Also takes into account those aspects of the organization of work, which result from the Act on Vocational and Social Rehabilitation and the Employment of Persons with Disabilities on 27 August 1997, together with its further amendments. Presented in the paper guidelines and recommendations for adapting the work environment are addressed to people with the following disabilities: motor, sight and hearing disabilities, but especially for people with mental and intellectual disabilities.

Keywords

PL

psychospołeczne warunki pracy; rodzaje niepełnosprawności; potrzeby; optymalizacja warunków pracy

EN

work; disability; psychosocial working conditions; physical disability; hearing disability; visual disability; mental disability; intellectual disability

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2016
• Issue: 1(18)
• Pages: 143-162

Dates

published

2015-02-25

Contributors

author

Żołnierczyk-Zreda Dorota

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

author

Pawłowska-Cyprysiak Karolina

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

author

Bugajska Joanna

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

References

• Badania wpływu kierunku i poziomu wykształcenia na aktywność zawodową osób niepełnosprawnych, Pentor Research International, 2009
• Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), Warszawa, GUS, 2014
• Bąkowska M., Dembek A., Iwaniak A., Sekutowicz K., Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy – podręcznik dobrych praktyk, Warszawa, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2009
• Budny J., Dostosowanie budynków użyteczności publicznej – teoria i narzędzia, Warszawa, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2009
• Dega W., Ortopedia i rehabilitacja, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003
• Gabler D., Hadław A., Garczyński M., Dostosowanie stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej, Warszawa, POPON, 2010
• Garbat M., Środowisko fizyczne i społeczne osób niepełnosprawnych, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2003, Nr 1
• Identyfikacja barier w dostępie osób niepełnosprawnych do zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Raport z badań, red. Kurzynowski A., Mikulski J., Warszawa, Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, 2007
• Karasek R., Thorell T., Healthywork: Stress. Productivity and the Reconstruction of Working Life, New York, Basic Books, 1990
• Karasek R., Job Demands. Job Decision Latitude and Mental Strain: Implication for Job Redesign, „Adm Sc Quarterly” 1979, Nr 24
• Kotowski S., Osoby niewidome i słabo widzące, [w:] Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, red. Szczepankowska B., Ostrowska A., Warszawa, Krajowy Urząd Pracy, 1998
• Kowalski K., Planowanie dostępności. Prawo w praktyce, Warszawa, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2011
• Kowalski K., Projektowanie bez barier – wytyczne, 2011
• Meder J., Osoby z zaburzeniami psychicznymi, [w:] Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, red. Szczepankowska B., Ostrowska A., Warszawa, Krajowy Urząd Pracy, 1998
• Mrugalska K., Osoby z upośledzeniem umysłowym, [w:] Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, red. Szczepankowska B., Ostrowska A., Warszawa, Krajowy Urząd Pracy, 1998
• Ostalecka A., Ergonomia zatrudniania osób niepełnosprawnych, [w:] Pracownik z niepełnosprawnością, red. Rutkowska E., Lublin, Fundacja Fuga Mundi, 2007
• Pawłowska-Cyprysiak K., Konarska M., Żołnierczyk-Zreda D., Self-Perceived Quality of Life of People with Physical Disabilities and Labour Force Participation, „International Journal of Occupational Safety and Ergonomics” 2013, Nr 19(2)
• Polak-Sopińska A., Przystosowanie stanowisk pracy do indywidualnych możliwości osób niepełnosprawnych, podstawą ich aktywizacji zawodowej, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych” 2007, Nr 2–3(10–11)
• Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym: Informacja dla wszystkich. Europejskie standardy przygotowania tekstu łatwego do czytania i zrozumienia, Warszawa, 2012, http://www.psouu.org.pl/sites/default/files/publikacje/Informacja%20dla%20wszystkich%20-%20internet_0.pdf , [dostęp na dzień: 18.07.2014]
• Pracownik niepełnosprawny intelektualnie w przedsiębiorstwie. Jak wspierać osoby z niepełnosprawnością intelektualną na otwartym rynku pracy. Poradnik praktyczny, red. Kaczmarek S., Warszawa, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, 2006
• Radecki P., Raport z badań kwestionariuszowych. Identyfikacja potrzeb osób niepełnosprawnych w zakresie aktywizacji zawodowej, Partnerski Projekt: Kluczowa rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004–2006, Warszawa, KIG-R, 2007
• Raport z badań. Identyfikacja przyczyn niskiej aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych, Partnerski Projekt: Kluczowa rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004–2006, red. Barczyński A., Radecki P., Warszawa, KIG-R, 2008
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz. U. 2002, Nr 75, poz. 690
• Szczepankowski B., Osoby z uszkodzonym słuchem, [w:] Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, red. Szczepankowska B., Ostrowska A., Warszawa, Krajowy Urząd Pracy, 1998
• Todryk G., Na czym powinno polegać przystosowanie stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej z chorobą psychiczną?, „CurrProbl Psychiatry” 2011, Nr 12 (3)
• Trzebińska E., Dziewulska M., Uwarunkowania aktywności zawodowej osób chorych psychicznie, [w:] Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy, red. Brzezińska A., Maj K., Woźniak Z., Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2008
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – prawo budowlane
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wraz z jej późniejszymi zmianami, Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776
• Wągrowska-Koski E., Rybacki M., Identyfikacja najczęściej występujących problemów o orzekaniu o niezdolności do pracy dla celów rentowych na podstawie działalności ekspertyzowej Przychodni Chorób Zawodowych w latach 2005–2007, „Medycyna Pracy” 2010, Nr 61(1)
• WHO „ICD-10, Version: 2010”, http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2010/en#/F70-F79, [dostęp na dzień: 18.07.2014]
• Woźniak Z., Główne bariery aktywności zawodowej osób z ograniczoną sprawnością, [w:] Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy, red. Brzezińska A., Maj K., Woźniak Z., Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2007
• Woźniak Z., Praca w życiu osoby niepełnosprawnej. Między socjalnym banałem a jakością życia, [w:] Materiały konferencyjne: Osoba niepełnosprawna na rynku pracy. Rehabilitacja i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych w krajach Unii Europejskiej, Poznań, 2004
• www.infomat-e.pl, [dostęp na dzień: 18.07.2014]
• www.toktutok.pl/struktura/1, [dostęp na dzień: 18.07.2014]
• www.wideotlumacz.pl, [dostęp na dzień: 18.07.2014]
• Zadowolenie osób niepełnosprawnych z pracy, Raport TNS OBOP dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, wrzesień, 2010
• Żołnierczyk-Zreda D., Majewski T., Przystosowanie środowiska pracy do możliwości osób z dysfunkcją narządu ruchu oraz osób niepełnosprawnych intelektualnie i psychicznie, „Medycyna Pracy” 2012, Nr 63(4)
• Żołnierczyk-Zreda D., Bedyńska S., Psychometric Properties of the Polish Version of the Karasek’s Job Content Questionnaire, „The International Journal of Occupational Safety and Ergonomics (JOSE)” 2014, Vol. 20, No. 4
• Żołnierczyk-Zreda D., Pawłowska-Cyprysiak K., Bugajska J., Psychospołeczne warunki prac, [w:] Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach – ramowe wytyczne, red. Zawieska W. M., Warszawa, CIOP-PIB, 2014

Identifiers

ISSN

2084-7734