Pierwszy okres istnienia polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych 1918–1921 (koncepcje, organizacja, kadry)

• Authors: Skóra Wojciech

Title variants

EN

The Earliest Period of the Polish Ministry of Foreign Affairs 1918–1921 (concepts, organisation, cadre)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article discusses the first two years of the Polish Ministry of Foreign Affairs’ existence, although it does not include analyses and summaries of Polish foreign policy. The topic is the ministry, its organisational structure, the underlying legal regulations, the development of the cadre, and its changing everyday workings. In other words, it is about the several hundred people who were responsible for the foreign relations of the country in its earliest period: from October 1918, when the Ministry of the Exterior was formally established in Warsaw, until the spring of 1921, when the first organisational structure of the Ministry of Foreign Affairs was adopted and the structure matured, which in general survived until World War II. The Polish Ministry of Foreign Affairs was built from scratch. Inspiration was taken from Germany and France, but only to a limited degree. The method consisted in experimenting with various approaches until a solution was adopted that had no simple analogy anywhere in the world. In the latter half of 1921, there were 26 embassies and 4 delegations under the authority of the Ministry. the mission of the General Commissariat of the Republic of Poland in Danzig was accorded special status. The network of consulates was improved and consisted of 49 independent missions, 17 consular departments within embassies, and 19 honorary consulates. In the latter half of 1921, the Ministry employed 632 public servants. After the restoration of independence, the creation of the Polish diplomatic cadre proceeded in two ways as a consequence of there being two centres of foreign policy – the Paris-based Polish National Committee, and the Warsaw-based Ministry of Foreign Affairs. Both used various reserves. Their recruitment methods also differed (they were merged in the spring of 1919). One of the officials taking part in the establishment of the Ministry stated that 90% of the candidates who satisfied the requirements were “counts and Jews”. They were also accepted. The former part of the statement was not far from the truth, but only in the case of principal posts in diplomacy. The Ministry in fact accepted many members of noble and aristocratic families. However, not many Jews were employed.

Keywords

PL

Ministerstwo Spraw Zagranicznych; dyplomacja, stosunki dyplomatyczne; stosunki konsularne; odrodzenie Polski

EN

Ministry of Foreign Affairs; diplomacy; diplomatic service; consular service; rebirth of Poland; Entente

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2018
• Issue: 31
• Pages: 224-261

Contributors

author

Skóra Wojciech

• Akademia Pomorska w Słupsku

References

• Smolana K., Słownik biograficzny polskiej służby zagranicznej 1918–1945, t. 2, Warszawa 2009.
• Dethan G., Le Quai d’Orsay de 1914 à 1939, „Publications de l’École Française de Rome” 1984, t. 54, nr 2.
• Dischler L., Der Auswärtige Dienst Frankreichs, t. 1, Hamburg 1952.
• Libera K., Zasady międzynarodowego prawa konsularnego, Warszawa 1960.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne styczeń–maj 1919, red. S. Dębski, Warszawa 2016.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne listopad–grudzień 1918, red. S. Dębski, współpraca P. Długołęcki, Warszawa 2008.
• Szczepanik K., Dyplomacja Polski 1918–2000. Struktury organizacyjne, Warszawa 2000.
• Michowicz W., Organizacja polskiego aparatu dyplomatycznego w latach 1918–1939 [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 4: 1918–1939, red. P. Łossowski, Warszawa 1995.
• Sibora J., Dyplomacja polska w I wojnie światowej, Warszawa 2013.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1980.
• Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005.
• Jurkiewicz J., Chronologia stosunków międzynarodowych Polski 1918–1921, Warszawa 1955.
• Makowski J., Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 1948.
• Hauser P., Polska polityka zagraniczna na przełomie 1918/1919 r., „Przegląd Zachodni” 1988, nr 5–6.
• Deruga A., Polityka wschodnia Polski wobec ziem Litwy, Białorusi i Ukrainy (1918–1919), Warszawa 1969.
• Bruski J.J., Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010.
• Kruszyński M.M., Ambasada RP w Moskwie 1921–1939, Warszawa 2010.
• Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w Moskwie, oprac. W. Rawski, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2013, nr 3.
• Juzwenko A., Polska a „biała” Rosja (od listopada 1918 do kwietnia 1920 r.), Wrocław 1973.
• Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939), Warszawa 2013.
• Materski W., Georgia Rediviva. Republika Gruzińska w stosunkach międzynarodowych 1918–1921, Warszawa 1994.
• Materski W., Kraj Zakaukaski w relacjach dyplomatów II Rzeczypospolitej, oprac. A. Furier, Poznań 1999.
• Radzik, Kształtowanie się polskiej służby dyplomatycznej i konsularnej w USA po I wojnie światowej [w:] Wokół historii i polityki. Studia z dziejów XIX i XX wieku dedykowane Profesorowi Wojciechowi Wrzesińskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. S. Ciesielski et al., Toruń 2004.
• Kosicka-Pajewska A., Ignacy Jan Paderewski [w:] Ministerstwo Spraw Zagranicznych II Rzeczypospolitej. Organizacja, polityka, ministrowie, red. P. Długołęcki, K. Szczepanik, współpraca J. Faryś, H. Walczak, Szczecin 2014.
• Łossowski P., Dyplomacja Drugiej Rzeczypospolitej. Z dziejów polskiej służby zagranicznej, Warszawa 1992.
• Wapiński R., Ignacy Paderewski, Wrocław 1999.
• Batowski H., Dyplomacja niemiecka 1919–1945. Zarys informacyjny, Katowice 1971.
• Dyplomaci II RP w świetle raportów Quai d’Orsay, oprac. J. Łaptos, Warszawa 1993.
• Wołos M., O Piłsudskim, Dmowskim i zamachu majowym. Dyplomacja sowiecka wobec Polski w okresie kryzysu politycznego 1925–1926, Kraków 2013.
• M. Rataj, Pamiętniki 1918–1927, oprac. J. Dębski, Warszawa 1965.
• Pajewski J., Stanisław Patek (16 XII 1919 – 9 VI 1920) [w:] Ministrowie spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej: praca zbiorowa, red. J. Pajewski, Szczecin 1992.
• Stanisław Patek. Raporty i korespondencja z Moskwy (1927–1932), oprac. M. Gmurczyk-Wrońska, Warszawa 2010.
• Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919, Warszawa 1966.
• Günther W., Pióropusz i szpada. Wspomnienia ze służby zagranicznej, Paryż 1963.
• Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń 2006.
• Morawski K., Tamten brzeg. Wspomnienia i szkice, Warszawa 1996.
• Michalski J., Dyplomacja polska w latach 1764–1795 [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 2: 1572–1795, red. Z. Wójcik, Warszawa 1982.
• Żarnowski J., O inteligencji polskiej lat międzywojennych, Warszawa 1965.
• Skóra W., Czy MSZ II Rzeczypospolitej było zdominowane przez arystokrację i ziemiaństwo? [w:] Polacy i sąsiedzi – dystanse i przenikanie kultur, cz. 3, red. R. Wapiński, Gdańsk 2002.
• Wołos M., Alfred Chłapowski (1874–1940). Biografia ambasadora Polski we Francji, Toruń 1999.
• Conze E. i in., Urząd. Niemieccy dyplomaci w III Rzeszy i w RFN, tłum. V. Grotowicz, Wrocław 2014.
• Żarnowski J., Struktura społeczna inteligencji w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1964.
• Łoś S., „Świat się w mych oczach dwukrotnie zawalił…”. Wspomnienia dyplomaty, red. naukowa M. Marszał i S. Wójtowicz, Kraków–Warszawa 2017.
• Majzner R., Attachaty wojskowe Drugiej Rzeczypospolitej. Strukturalno-organizacyjne aspekty funkcjonowania, Częstochowa 2014.
• Pepłoński A., Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004.
• Gaul J., Tajna misja nadkomisarza policji Franciszka Charwata w Warszawie (lipiec–sierpień 1917 r.), „Przegląd Historyczny” 2002, z. 4.
• Piotrowski M., Reemigracja Polaków z Niemiec 1918–1939, Lublin 2000.
• Skóra W., Działalność gdańskiej ekspozytury polskiego wywiadu wojskowego w latach 1920–1930 (Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie i Wolne Miasto Gdańsk), Poznań 2011.
• Skóra, Współpraca polskiego wywiadu z placówkami Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1921–1923), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2005, nr 1.