Fransa de Waala stanowisko w sporze o genezę moralności i jego konsekwencje dla pedagogiki religii

• Authors: Salamucha Agnieszka

Title variants

EN

Frans de Waal’s Conception of Genesis of Morality and Its Implications for Religious Pedagogy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W swoim artykule przedstawiam jedno ze stanowisk w sporze o genezę moralności, budowane z punktu widzenia ewolucjonizmu, a reprezentowane przez psychologów społecznych i innych naukowców, a zwłaszcza prymatologa Fransa de Waala. Istotą dyskusji jest ciągłość rozwoju intelektu ludzi i (innych) zwierząt. Odniosę się do kontrowersji między tak zwaną teorią fasady (moralne skłonności/zdolności nie są wytworem ewolucji; przodkowie człowieka stali się moralni dzięki racjonalnym wyborom) oraz teorią matrioszki (podstawa moralności – empatia – pochodzi i rozwinęła się na drodze ewolucji). Jeżeli jednak zaakceptujemy tezę o ewolucyjnym pochodzeniu ludzkiej moralności, czy potrzebujemy jeszcze w naszym jednostkowym i społecznym życiu idei Boga jako prawodawcy, zarządcy i sędziego, która wydaje się być fundamentalna dla pedagogiki religii? I jeżeli fundamenty ludzkiej moralności są wrodzone, jako powinniśmy zmienić ideę edukacji religijnej?

EN

In my article, I present the statements about the genesis of morality from the evolutionary point of view, represented by social psychologists and other scientists, especially primatologists (Frans de Waal). The core of the discussion is the mental continuity between humans and (other) animals. I will discuss the controversy between so called “veneer theory” (moral tendencies/abilities are not created by evolution; human ancestors became moral by the rational choice) and “Russian doll theory/model” (the fundament of morality, empathy, is generated and developed by evolution). If we accept the thesis about evolutionary origins of human morality, do we still need in our individual and social life the idea of God as a holy lawgiver, governor and judge, which seems to be fundamental for religious pedagogy? If the sources of human morality are innate, how shall we change the idea of religious education?

Keywords

PL

geneza moralności; ewolucja; teoria fasady; teoria matrioszki; pedagogika religii

EN

genesis of morality; evolution; veneer theory; Russian doll theory; religious pedagogy

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2015
• Volume: 1/35
• Pages: 127-139

Contributors

author

Salamucha Agnieszka

• Uniwersytet Warszawski

References

• Damasio, Antonio. Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg. Poznań: Rebis 1999.
• de Waal, Frans. Bonobo i ateista. W poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych. Kraków: Copernicus Center Press, 2014.
• de Waal, Frans. Małpa w każdym z nas. Dlaczego seks, przemoc i życzliwość są częścią natury człowieka?. Kraków: Copernicus Center Press, 2015.
• de Waal, Frans. Małpy i filozofowie. Kraków: Copernicus Center Press, 2013.
• Doris, John. Lack of Character: Personality and Moral Behavior. Cambridge University Press, 2002.
• Haidt Jonathan. Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka. Sopot: Smak Słowa, 2014.
• Haidt, Jonathan. „The Emotional Dog and Its Rational Tail: A Social Intuitionist Approach to Moral Judgment”, Psychological Review (2001): 814-834.
• Kłysiak, Krzysztof, Wojciech Chudy. „Intuicja”. W: Encyklopedia Katolicka, t. 7, 402-404. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997.
• Szostek, Andrzej. Pogadanki z etyki. Częstochowa: Niedziela, 1993.
• W poszukiwaniu moralnego charakteru, red. Natasza, Artur Szutta. Lublin: Academicon, 2015.
• Walczak, Monika. Wgląd i poznanie. Epistemologia Bernarda J.F. Lonergana. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2012.
• Welzer, Harald. Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów. Warszawa: Scholar, 2010.
• Zimbardo, Philip. Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2015.007