„Koza z wózkiem, na którym wiozła kota i pieska za arlekiny poubierane…”. Wizyta Hohenzollernów na dworze drezdeńskim w 1728 roku

• Authors: Perłakowski Adam

Title variants

EN

„A goat with a cart, on which she was carrying a cat and a dogf or harlequins dressed up …”. The Hohenzollern visit to the Dresden court in 1728

RU

»Коза с телегой, на которой она везла кошку и собаку в костюмах арлекинов ...«. Визит Гогенцоллернов на Дрезденском дворе в 1728 году

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto problem opisu wizyty w Dreźnie w początkach 1728 r., monarchy pruskiego Fryderyka Wilhelma I i jego syna Fryderyka (późniejszego Fryderyka II), sporządzonego w formie kilku relacji przez jednego z przedstawicieli polskiej elity politycznej – Antoniego Sebastiana Dembowskiego, ówczesnego regenta kancelarii koronnej. Relacje te mają charakter unikatowy, ponieważ nie tylko są opisem imprez urządzanych na cześć zaproszonych gości, ale również mogą stać się przyczynkiem do szeroko zakrojonych badań nad stosunkiem Polaków do otaczającej ich „drezdeńskiej” rzeczywistości, którą definiowało nie tylko otoczenie dworskie, ale też i elity saskie oraz zwykli mieszkańcy stolicy elektoratu.

EN

The article discusses the problem of describing the visit to Dresden at the beginning of 1728 of the Prussian monarch Frederick William I and his son Frederick (later Frederick II), drawn up in the form of several reports by one of the representatives of the Polish political elite - Antoni Sebastian Dembowski, regent of the Crown Chancellery at the time . These reports are unique, because they are not only a description of events organized in honor of the invited guests, but can also contribute to extensive research on the attitude of Poles to the surrounding reality of “Dresden”, which was defined not only by the court circle, but also by the Saxon elite and ordinary inhabitants of the capital of the electorate.

RU

В статье рассматривается проблема описания визита в Дрездене, в начале 1728 года, прусского монарха Фридриха Вильгельма I и его сына Фридриха (впоследствии Фридриха II), составленная в виде нескольких отчетов одного из представителей польской политической элиты - Антония Себастьяна Дембовского, тогдашнего регента королевской канцелярии. Эти отчеты уникальны тем, что являются не только описанием мероприятий, организованных в честь приглашенных гостей, но и могут стать вкладом в обширное исследование отношения поляков к окружающей «дрезденской» действительности, которое определялось не только придворным антуражем, но и элитой Саксонской и простыми жителями столичного электората.

Keywords

PL

Hohenzollernowie; Drezno; wizyta królewska; 1728

EN

House of Hohenzollern; Dresden; royal visit; 1728

RU

Гогенцоллерны; Дрезден; визит короля; 1728

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2020
• Volume: XVII (2020)
• Issue: 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina
• Pages: 243-263

Dates

published

2020

Contributors

author

Perłakowski Adam

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Bartkiewicz K., Podróżowanie między Dreznem i Warszawą w czasach saskich, [w:] Polska-Saksonia w czasach Unii (1697–1763). Próba nowego spojrzenia, red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1998, s. 73–84.
• Butterwick R., O ideologii krajowej i dworskiej w Anglii i w Polsce XVIII w., [w:] Dwór a kraj. Między centrum, a peryferiami władzy. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Historii Akademii Pedagogicznej w Krakowie w dniach 2–5 kwietnia 2001, pod red. R. Skowrona, Kraków 2003, s. 453–466.
• Czeppe M., Działalność agenta hetmańskiego w Dreźnie w latach 1752-1756 w świetle raportów Andrzeja Protasowicza do Michała Kazimierza Radziwiłła, „Studia Historyczne”, 1995, r. 38, z. 4, s. 495–504.
• Czok K., Am Hofe August des Starken, Stuttgart 1990.
• Der stille König. August III. zwischen Kunt und Politik, hrsg. von Hans-Peter Lühr „Dresdner Hefte”, 1996, Jhrg. 14, H. 46, 2/96.
• Dybaś B., Polen in Sachsen im 18. und 19. Jahrhundert. Union-Exil-Nachbarschaft und Freundschaft, „Dresdner Hefte”, 2015, Jhrg. 33, H. 123, s. 28–36.
• Dygdała J., Młody magnat na drezdeńskim dworze Augusta Mocnego. Fragment europejskiej podróży Michała Kazimierza Radziwiłła z 1722 roku, [w:] Stosunki polsko-niemieckie w XVI–XVIII wieku, red. J. Wijaczka, Kielce 2002, s. 205–223.
• Dygdała J., Wyszomirska M., Antoni Sebastian Dembowski i Jan Beniamin Steinhauser-różne wersje traktatu „Memoires sur le gouvernement de la Pologne”, „Wiek Oświecenia”, 2015, t. 31, s. 163–194.
• Dygdała J., Obraz Saksonii w Rzeczypospolitej w czasach saskich. Stan badań i postulaty badawcze, „Czasy Nowożytne”, 2017, t. 30, s. 109–128.
• Fechner M., Anmerkungen zur Dresdener Hofmusik im ersten Drittel des 18. Jahrnunderts, [w:] August der Starke und seine Zeit. Beiträge des Kolloquiums vom 16./17. September 1994 auf der Festung Königstein, Dresden 1995, s. 125–133, SAXONIA. Schriftenreihe des Vereins für sächsische Landesgeschichte e.V., Bd. 1.
• Fechner M., Die Musik am Hofe zu Dresden im „Augusteischen Zeitalter”, [w:] Sachsen und Polen zwischen 1697 und 1765. Beiträge der wissenschaftlichen Konferenz vom 26. Bis 28. Juni 1997 in Dresden, Dresden 1998, s. 442–449, SAXONIA. Schriftenreiche des Vereins für schsische Landesgeschichte e.V., Bd. 4/5.
• Fürstenau M., Zur Geschichte des Musik und des Theaters am Hofe zu Dresden, Dresden 1862.
• Gierman R., „Die Sorgen an der Nagel hängen”. Moritzburger Festkultur im augusteischen Zeitlalter, 2. Aufl. Dresden 2015.
• Gurlitt C., August der Starke, ein Fürstenleben aus der Zeit des deutschen Barock, Bd. 1-2, Dresden 1924.
• Heres G., August der Starke als Schöpfer des Dresdener Museum, [w:] August der Starke und seine Zeit. Beiträge des Kolloquiums vom 16./17. September 1994 auf der Festung Königstein, Dresden 1995, s. 120-124, SAXONIA. Schriftenreihe des Vereins für sächsische Landesgeschichte e.V., Bd. 1.
• Keller K., Dwór polsko-saski w Dreźnie. Postacie i inscenizacja, [w:] Rzeczpospolita wielu narodów i jej tradycje. Materiały z konferencji „Trzysta lat od początku unii polsko-saskiej. Rzeczpospolita wielu narodów i jej tradycje”, Kraków 15–17 IX 1997 r., pod red. A. K. Link-Lenczowskiego i M. Markiewicza, Kraków 1999, s. 73–83.
• Keller K., Personalunion und Kulturkontakt: Der Dresdner Hof im Zeitalter der sächsisch-polnischen Union, [w:] Die Personalunionen von Sachsen-Polen 1697–1763 und Hannover-England 1714–1837. Ein Vergleich, hrsg. von R. Rexheuser, Wiesbaden 2005, s. 153–176.
• Kicińska U., „Była serenada śpiewana włoska przy bardzo pięknej muzyce” – uroczystości i rozrywki dworskie jako urzeczywistnienie pragnienia życia przyjemnego w czasach saskich, „Wiadomości Historyczne. Czasopismo dla nauczycieli historii i WOS”, 2020, nr 2, s. 11–15.
• Koceniak A., Antoni Sebastian Dembowski. Biskup włocławski i pomorski. Sylwetka z czasów saskich, Warszawa 1953.
• Konopczyński W., Dembowski Antoni Sebastian, h. Jelita (1682–1763), „Polski Słownik Biograficzny”, t. 5, Kraków 1939–1946, s. 83–85.
• Konopczyński W., Fryderyk Wielki a Polska, wyd. 3, Kraków 2010.
• Kosińska U., August II w poszukiwaniu sojusznika. Między aliansem wiedeńskim i hanowerskim 1725–1730, Warszawa 2012.
• Löffler F., Das alte Dresden. Geschichte seine Bauten, 16. Aufl., Dreden 2006.
• May W., Städtisches und landesherrliches Bauten, [w:] Geschichte der Stadt Dresden, Bd. 2. Vom Ende des Dreißigjähriges Krieges bis zur Reichsgründung, hrsg. R. Gross und U. John, Stuttgart 2006.
• Mikosch E., „Denn Europa ist begierig dieses Fest ansusehen…”. Kleideraufwand und Kleiderzeremoniel bei den Hochzeitsfeierlichkeiten in Dresden im Jahre 1719, [w:] August der Starke und seine Zeit. Beiträge des Kolloquiums vom 16./17. September 1994 auf der Festung Königstein, Dresden 1995, s. 134–147, SAXONIA. Schriftenreihe des Vereins für sächsische Landesgeschichte e.V., Bd. 1.
• Palkij H., Problem komunikacji między kanclerzem wielkim koronnym a dworem w procesie tworzenia dokumentu w czasach Augusta II, „Studia Archiwalne”, 2006, t. 2, s. 95–104.
• Palkij H., Działania Antoniego S. Dembowskiego, sekretarza króla, wobec Jakuba H. Flemminga, ministra gabinetu Augusta II, [w:] Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 217–231.
• Perłakowski A., Immer für sich Fremde. Polen und der Dresdner Hof in der Zeit August II. Und August III. von Wettin, [w:] Selbstzeugnisse im polnischen und deutschen Schrifttum im Spätmittelalter und in der Frühen Neuzeit (15.-18. Jahrhundert), hrsg. von R. Skowrońska, H. Flachenecker, R. Czaja, S. Roszak, J. Tandecki, Toruń 2014, s. 197–212.
• Perłakowski A., Osiemnastowieczny dwór Wettynów w Dreźnie widziany oczami Antoniego Sebastiana Dembowskiego, [w:] Człowiek w Europie. Migawki z podróży człowieka poprzez dzieje, red. naukowa M. Franz, B. Siek, Toruń 2011, s. 301–317.
• Perłakowski A., Drezdeńskie podróże Antoniego Sebastiana Dembowskiego, [w:] Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX wieku, pod red. A. Roćko, Warszawa 2014, s. 297–312.
• Perłakowski A., Dwór królewski w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej w epoce panowania Wettinów. Opinie polskiej historiografii, „Kronika Zamkowa. Roczniki. Seria Nowa”, 2015, t. 2 (68), s. 165–199.
• Perłakowski A., Czy można umrzeć z przepracowania? Udział Antoniego Sebastiana Dembowskiego w rokowaniach z konfederatami tarnogrodzkimi w 1716 roku, [w:] Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. M. Zwierzykowski, Warszawa 2019, s. 69–88.
• Pröllss R., Geschichte der Hoftheaters zu Dresden. Von seinen Anfängen bis 1862., Dresden 1878.
• Pröllss R., Beiträge zur Geschichte des Hoftheaters zu Dresden in actenmässiger Darstellung, Erfurt 1879.
• Rosseaux U., Freiräume, Vergnügen und Erholung in Dresden (1694–1830), Köln 2008, Norm und Struktur. Studien zum sozialen Wandel in Mittelalter und Früher Neuzeit, Bd. 27.
• Rudert K., Hofkünster in sächsisch-polnischen Diensten? [w:] Sachsen und Polen zwischen 1697 und 1765. Beiträge der wissenschaftlichen Konferenz vom 26. Bis 28. Juni 1997 in Dresden, Dresden 1998, s. 400–418, SAXONIA. Schriftenreiche des Vereins für schsische Landesgeschichte e.V., Bd. 4/5.
• Salmonowicz S., Fryderyk II, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985.
• Schnorr H., Dresden. Vierhundert Jahre deutsche Musikkultur. Zum Jubiläum der Staatskapelle und zur Geschichte der Dresdner Oper, Dresden 1948.
• Spenlé V., Die dresdner Gemäldegalerie und Frankreich. Der „bon goût” im Sachsen des 18. Jahrhunderts, Beucha 2008.
• Staszewski J., Polacy w osiemnastowiecznym Dreźnie, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
• Staszewski J., August III Sas, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
• Staszewski J., August II Mocny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1998.
• Stockigt J. B., Ágústsson J., The Visit of Members of the Dresden „Hofkapelle” to Bautzen: May 1733, „Clavibus unitis”, 2016, vol. 5, s. 1–12.
• Vehse K. E., Geschichte des Höfe des Hauses [w:] Sachsen Geschichte der deutschen Höfe seit der Reformation, Bd 32, V. Abth. Hamburg 1854.
• Watanabe-O’Kelly H., Court Culture in Dresden. From Renaissance to Baroque, Basingstoke 2002.
• Wyszomirska M., Z prosaskiej i antystanisławowskiej publicystyki politycznej lat 1734–1736. (Wokół nieznanej twórczości Antoniego S. Dembowskiego), „Kwartalnik Historyczny”, 2011, r. 118, nr 3, s. 431–451.
• Wyszomirska M., Dwór sasko-polski Augusta III w opiniach i relacjach kanclerzy Jana Małachowskiego i Andrzeja Stanisława Załuskiego (1736–1746), „Barok. Historia-Literatura-Sztuka”, 2014, nr 41, s. 197–218.
• Wyszomirska M., Codzienność dygnitarza w czasach saskich. Przypadek Jana Małachowskiego, podkanclerzego i kanclerza wielkiego koronnego (1735–1762), [w:] W podróży przez wiek osiemnasty… Studia i szkice z epoki nowożytnej, pod red. naukową A. Perłakowskiego, M. Wyszomirskiej, M. Zwierzykowskiego, Kraków–Poznań–Toruń 2015, s. 135–170.

Identifiers

DOI

10.36121/aperlakowski.17.2020.3.243