Human – river relations at various stages of development of water front factory settlements in Łódź

• Authors: Elżbieta Szkurłat
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of this article is to analyze and clarify the circumstances which led to the current condition and degradation of the watercourses and rivers of Łódź. These rivers were the decisive factor in initiating and stimulating the industrial development of the city. A detailed analysis examined changes in the management of river waters in the vicinity of the socalled water-front factory settlements (referred to locally as “posiadła”) in the River Jasień valley. This was the location of one of the first industrial settlements within the city of Łódź and took place shortly after the city was included by the Polish Kingdom authorities (in 1821) in the group of so-called factory cities intended for the development of the textile industry - initially with emphasis on the cloth and linen making industry, with further transformation into the cotton industry. The article presents the forms and methods of use of the River Jasień in the period from the beginning of the 19th century up to the present. The specification assumed therefore the period of agricultural usage in the form of water mills, through textile manufacture, industrial production and the period after the fall of the textile industry. The River Jasień is an outstanding example of the way, in which people have “treated” the river during the successive stages of technological development of textile production. How close to the river they settled at the early stages of industrial development, slowly “moving away” from the river, leading to its gradual degradation, and abandoning it, restraining it to a covered channel, to ultimately forgetting it ever existed. The changes in these man - river relationships, as described in this document, can lead to conclusions for the future direction for the current spatial policy of the city. Also about these riverside post-industrial areas, with regard to the need to restore their original values and the need to protect and conserve their unique natural character and cultural heritage.

Keywords

EN

man - river relations; development; textile industry; river values

• Publisher: Sciendo
• Journal: Environmental & Socio-economic Studies
• Year: 2015
• Volume: 3
• Issue: 4
• Pages: 47-56

Dates

published

2015-12-01

online

2016-02-12

Contributors

author

Elżbieta Szkurłat

• Faculty of Geographical Sciences, University of Łódź, Kopcińskiego Str. 31, 90-142 Łódź, Poland

References

• Angiel J. 2011. Rzeka Wisła, jej wartości i percepcja. Wisła w edukacji geograficznej. WGiSR UW, Warszawa.
• Bachulski A. 1931. Pierwsza przędzalnia bawełny w Łodzi Christiana Fryderyka Wendischa. Rocz. Łódzki, II.
• Baranowski B., Fijałek J., Rosin R. (eds.) 1980. Łódź. Dzieje miasta. T.1, Do 1988 r., Warszawa- Łódź.
• Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A. 1998. Księży Młyn, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Strategii Miasta.
• Bieżanowski W. 2003. Łódka i inne rzeki łódzkie. Widzewska Oficyna Wyd. ZORA, Łódź.
• Bieżanowski W. 2005. Z dziejów kanalizacji i wodociągów łódzkich. Widzewska Oficyna Wyd. ZORA, Łódź.
• Dylik J. 1971. Województwo ze stolicą bez antenatów. Geografia historyczna ziem województwa łódzkiego. Łódz. Tow. Nauk., Łódź.
• Ginsbert A. 1962. Łódź, Studium monograficzne. Wyd. Łódzkie, Łódź.
• Flatt O. 1853. Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa.
• Jaskulski M. 1995. Stare fabryki Łodzi. Widzewska Oficyna Wyd. ZORA, Łódź.
• Kobojek G. 1998. Księży Młyn. Widzewska Oficyna Wyd. ZORA, Łódź.
• Konarski K. 1928. Stanisław Staszic w Łodzi w roku 1825. Rocz. Łódzki, 1: 179-189.
• Koter M. 1969. Geneza układu przestrzennego Łodzi przemysłowej. Prace IG PAN, 79, Warszawa.
• Koter M. 1973. Szlakiem historycznego rozwoju Łodzi. Łódź.
• Koter M. 1974. Środowisko przyrodnicze obszaru obecnej Łodzi jako podłoże rozwoju osadnictwa w okresie przedprzemysłowym. Rada nauk. przy Prezydencie M. Łodzi, Łódź.
• Markiewicz-Kozańska E. 1995. Przemiany urbanistyczne w przedsiębiorstwie I.K. Poznańskiego w Łodzi w II połowie XIX wieku. Urbanistyka. Międzyuczeln. Zesz. Nauk., 1, Warszawa.
• Missalowa, G. 1975. Studia nad powstaniem Łódzkiego Okręgu Przemysłowego 1815-1870. T. 1: Przemysł. Łódź.
• Liszewski S. 2009. Łódź. Monografia miasta. Łódz. Tow. Nauk., Łódź.
• Olaczek R. 2002. Rzeka w życiu lokalnej społeczności. [in:] Kołtuniak J. (ed.) Rzeki. Kultura. Cywilizacja. t. 11, Wyd. Śląsk, Katowice: 183-211.
• Ostrowski W. 1949. Świetna karta z dziejów planowania w Polsce 1815-1830. Tow. Urban. Pol., Warszawa.
• Pancewicz A. 2002. Rzeka w przestrzeni miejskiej. Próba określenia wzajemnych relacji. [in:] Kołtuniak J. (ed.) Rzeki. Kultura. Cywilizacja. t. 11, Wyd. Śląsk, Katowice: 256-270.
• Popławska I. 1972. Zespół fabryczno - rezydencjonalny Księży Młyn w Łodzi. Kwart. Arch. Urban. PAN, 29, 4.
• Popławska I. 1973. Architektura przemysłowej Łodzi w XIX w. Stud. i mat. do teorii i historii arch. i urban., 11, Warszawa.
• Popławska I. 1974. Dawne fabryki Łodzi. Biuro Badań i Dokum. Zabytków, Łódź.
• Puś W. 1976. Przemysł włókienniczy w Królestwie Polskim w latach 1870-1900. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. I, Uniw. Łódz., Łódź.
• Puś W., Pytlas S. 1979. Dzieje Łódzkich Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Obrońców Pokoju „Uniontex” w latach 1827-1977. Warszawa - Łódź.
• Puś W. 1987. Dzieje Łodzi przemysłowej (zarys historii). Muz. Hist. Miasta, Centrum Inf. Kult., Łódź.
• Rynkowska A. 1951. Działalność gospodarcza Królestwa Polskiego na terenie Łodzi przemysłowej w latach 1821-1831. T. 5, Prace Wydziału 2. Nauk Hist. i Społ., Łódz. Tow. Nauk., Łódź.
• Sierecka-Nowakowska B. 1999. Rozwój przestrzenny Łodzi przemysłowej u progu XXI wieku w oparciu o dziedzictwo przyrodniczo-kulturowe. Monografie. Polit. Łódzka, Łódź.
• Stefański K. 2001. Jak zbudowano przemysłową Łódź. Architektura i urbanistyka miasta w latach 1821-1914. Łódź.
• Szkurłat E. 1992. Poznaj swoje miasto. Mat. krajoznawcze. Region. Prac. Krajoz. PTTK, Łódź.
• Szkurłat E. (ed.) 2004. Moja mała ojczyzna - Łódź i region Polski Środkowej. Łódz. Tow. Nauk., Łódź.
• Wierzbicka B. (ed.) 1996. Miasto tyłem do rzeki, Bibl. Tow. Opieki nad Zabytkami. Warszawa.
• Wojciechowski K.H. 2000. Człowiek i rzeka w układzie przyrodniczym i gospodarczym. [in:] Kołtuniak J. (ed.) Rzeki. Kultura. Cywilizacja. t. 9, Wyd. Śląsk, Katowice: 187-198.

Identifiers

DOI

10.1515/environ-2015-0073