Badania Polskiego Dyskursu Publicznego II RP, PRL i III RP Przegląd Zagadnień / The Research To Date On Public Discourse In Poland

• Authors: Krzysztof Podemski
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article is an attempt to reconstruct the most important research topics regarding public discourse in Poland from 1918 to the present. It shows the domination of discourse about domestic problems (the ‘internal’ discourse) over the discourse about European, foreign, or world problems (the ‘external’ discourse). On the basis of an analysis of the most important research, beginning at the end of the 1960s, the author discusses the specificities of the public discourse in Poland in each of three historical periods (the Second Republic, the People’s Republic of Poland, and the Third Republic). Research into the language of politics or social communication (the description ’discourse’ appears only after 1989) has been undertaken primarily by literary critics, philologists, and sociologists, but also by historians, political scientists, media experts, and persons engaged in culture studies. The most popular forms of empirical analyses of the public discourse in Poland are analyses of content, rhetoric, or semiotics. In recent years, works have increasingly often appeared referring to narrative, conversational, framework, or cognitive linguistic analyses.

Keywords

EN

public discourse; social communication; language of politics; discourse analysis; Second Republic of Poland; People’s Republic of Poland; Third Republic of Poland; dyskurs publiczny; komunikacja społeczna;; język polityki; analiza dyskursu; II Rzeczpospolita; PRL; III Rzeczpospolita

• Publisher: Instytut Studiów Politycznych PAN
• Journal: Kultura i Społeczeństwo
• Year: 2013
• Volume: 57
• Issue: 2
• Pages: 27-66

Dates

published

2013-06-01

online

2013-09-19

Contributors

author

Krzysztof Podemski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Albright Korbel Madeleine, 1983, Poland. The Role of the Press in Political Change, „The Washington Papers”/102, t. 11.
• Annusewicz Olgierd, 2012, „Zmowa mowienia” czy błąd nadawcy? Proba analizy źrodeł homogenicznychocen politycznej rzeczywistości w mediach, w: Małgorzata Marcjanik, (red.), Retoryka mediow,retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Bal Maria, 2009, Społeczna i polityczna rola RadiaMaryja ukazana w artykułach dziennika „Życie” w latach1997-1998, w: Ireneusz Krzemiński (red.), Czego nas uczy RadioMaryja? Socjologia treści i recepcji, WAiP, Warszawa.
• Bereza Beata, 1996, Ameryka Łacińska w oczach Polakow. Rola prasy w kształtowaniu się stereotypu, w: Stanisław Tokarski (red.), Metamorfozy recepcji. Kraje pozaeuropejskie w polskich środkach przekazu, Zakład Krajow Pozaeuropejskich PAN - Semper, Warszawa.
• Biniewicz Jerzy, 2010, Dyskurs publiczny w Polsce (na przykładzie bloga politycznego), w: Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz (red.), Styl, dyskurs, media, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Bloch Jagoda, 2012, Czy posiada pan wiedzę… czyli jak tworzyć wrażenie dążenia do prawdy, w: Małgorzata Marcjanik (red.), Retoryka mediow, retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Bralczyk Jerzy, 1981, O języku naszej propagandy, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 3.
• Bralczyk Jerzy, 1982, O języku w polityce, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1-2.
• Bralczyk Jerzy, 2007, O języku propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, „Acta Universitatis Upsaliensis: Studia Slavica Upsaliensia” 24.
• Brylska Karolina, 2012, Retoryka oskarżeń. Konflikt ideowy na łamach „Gazety Wyborczej” i „Rzeczypospolitej”w okresie żałoby po katastrofie smoleńskiej, w: Małgorzata Marcjanik (red.), Retorykamediow, retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Ciołkiewicz Paweł, 2004, Poszukiwanie granic odpowiedzialności. Debata o Jedwabnem na łamach „GazetyWyborczej”, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
• Ciołkiewicz Paweł, 2012, Pamięć zbiorowa w dyskursie publicznym. Analiza polskiej debaty na tematwypędzeń Niemcow po drugiej wojnie światowej, WA Sedno, Warszawa.
• Czyżewski Marek, 2006, Dyskursy pro- i antyeuropejskie. Polaryzacja i „praca pośrednicząca” (zarysproblematyki badawczej), w: Anna Horolets (red.), Europa w polskich dyskursach, Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń.
• Czyżewski Marek, 2010a, Der Polnische Streit um Jan Tomasz Gross’ „Strach” aus ‘vermittelnder’ diskursanalytischerPerpektive, w: Anna Duszak, Juliane House, Łukasz Kumięga (red.), Globalisation,Discourse, Media. In a Critical Perspective, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Czyżewski Marek, 2010b, Od stylu do stylistycznej realizacji. Analiza wybranego tekstu prasowego, w: Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz (red.), Styl, dyskurs, media, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Czyżewski Marek, Dunin Kinga, Piotrowski Andrzej (red.), 1991, Cudze problemy. O ważności tegoco nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, Ośrodek Badań Społecznych, Warszawa.
• Czyżewski Marek, Kowalski Sergiusz, Piotrowski Andrzej, 1997, Rytualny chaos. Studium dyskursupublicznego, Areus, Krakow.
• Czyżewski Marek, Kowalski Sergiusz, Tabako Tomasz (red.), 2010, Retoryka i polityka. Dwudziestoleciepolskiej transformacji, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Dąbrowska-Burchardt Jarochna, 2010, Brusseler Spitzen- Argumentationmunster im europaischen Diskursuber den EU-Reformvetrag im Juni 2007, w: Anna Duszak, Juliene House, Łukasz Kumięga (red.), Globalisation, Discourse, Media. In a Critical Perspective, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Dobrzyńska Teresa, 2010, Metafora w dyskursie politycznym jako skuteczny środek perswazji, w: Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz (red.), Styl, dyskurs, media, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Duszak Anna, 2010, Re-reading the Communist Past in Poland: The Dynamics of Us and Them, w: Anna Duszak, Julien House, Łukasz Kumięga (red.), Globalisation, Discourse, Media. In a Critical Perspective, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Figiel Agnieszka, 2009a, Języki IV RP. Podziały społeczno-polityczne w dyskursie polityki, WN WNS UAM, Poznań.
• Figiel Agnieszka, 2009b, Społeczeństwo (nie)rowności - wizje ładu społecznego w polskim dyskursieparlamentarnym, w: Krzysztof Podemski (red.), Spor o społeczne znaczenie społecznych nierowności, WN UAM, Poznań.
• Gądecki Jacek, 2009, Za murami. Osiedla grodzone w Polsce. Analiza dyskursu, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Wrocław.
• Galasińska Aleksandra,Horolets Anna, 2010, Migracja jako wielka narracja w zderzeniu z „opowieściamiemigranckimi”: przypadek dyskusji o emigracji do Wielkiej Brytanii na forum internetowym, w: Hanna Grzymała-Moszczyńska, Anna Kwiatkowska, Joanna Roszak (red.), Drogi i rozdroża. MigracjePolakow w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku. Analiza psychologiczno-socjologiczna, Nomos, Krakow.
• Garapich Michał, 2010, Chłopi i żołnierze, budowlańcy i pijacy. Dominujący dyskurs migracyjny, jegokontestacje oraz konsekwencje dla konstruowania polskiej grupy etnicznej w wielokulturowym Londynie, w: Hanna Grzymała-Moszczyńska, Anna Kwiatkowska, Joanna Roszak (red.), Drogi i rozdroża. Migracje Polakow w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku. Analiza psychologiczno-socjologiczna, Nomos, Krakow.
• Gąsior-Niemiec Anna, 2008, Teoria dyskursu Laclau i Mouffe jako narzędzie analizy socjologicznej -przypadek dyskursu „osiedli grodzonych”, w: Anna Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dlasocjologii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Głowiński Michał, 1990, Nowomowa po polsku, Open, Warszawa.
• Głowiński Michał, 2009, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Universitas, Krakow.
• Halik Teresa, 1996, Percepcja Wietnamu i problematyki wietnamskiej w Polsce (na podstawie informacjiprasowych), w: Stanisław Tokarski (red.), Metamorfozy recepcji. Kraje pozaeuropejskie w polskichśrodkach przekazu, Zakład Krajow Pozaeuropejskich PAN - Semper, Warszawa.
• Horolets Anna, 2006, Obrazy Europy w polskim dyskursie publicznym, Universitas, Krakow.
• Jabłońska Barbara, 2009, O polskim dyskursie politycznym na tematy europejskie. Debata nicejsko-konstytucyjnaw prasie codziennej, Wydawnictwo UJ, Krakow.
• Jabłoński Wojciech, 2012, Stygmatyzacja terminu „public relations” jako część procesu narzucania tematudyskursu publicznego , w: Małgorzata Marcjanik (red.), Retoryka mediow, retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Jaworska Justyna, 2008, Cywilizacja „Przekroju”. Misja obyczajowa w magazynie ilustrowanym,Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Kamińska-Szmaj Irena, 1994, Judzi, zohydza, ze czci obdziera. Język propagandy politycznej w prasiew 1919-1923, Towarzystwo Przyjacioł Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław.
• Kamińska-Szmaj Irena, 2007, Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych1918-2000, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
• Kampka Agnieszka, 2010, Rząd rządzi językiem - retoryka demokratycznej władzy, w: Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz (red.), Styl, dyskurs, media, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Karpiński Jakub, 1984, Mowa do ludu. Szkice o języku polityki, Puls Publications, London.
• Kloch Zbigniew, 2006, Odmiany dyskursu. Semiotyka życia publicznego w Polsce po 1989 roku, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Wrocław.
• Kłosińska Katarzyna, 2012, Etyczny i pragmatyczny. Polskie dyskursy polityczne po 1989 roku, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
• Kochan Marek, 2012, Pojedynek ma słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Znak, Krakow.
• Kowalski Marek Arpad, 2010, Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczpospolitej, DIG-Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Warszawa.
• Kowalski Sergiusz, 1990, Krytyka solidarnościowego rozumu, PEN, Warszawa.
• Kowalski Sergiusz, Tulli Magdalena, 2003, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, ISP PAN- -Otwarta Rzeczpospolita, Warszawa.
• Krakowiak Tomasz, O dwoch strategiach oporu wobec procesow integracyjnych w Europie. Przypadek debatysejmowej, w: Anna Horolets (red.), Europa w polskich dyskursach, Adam Marszalek Toruń.
• Krol Marcin, 1979, Style politycznego myślenia. Wokoł „Buntu Młodych” i „Polityki”, Nowa, Warszawa.
• Krzemiński Ireneusz, 2009, Radio Maryja i jego przekaz. Analiza treści wybranych audycji „Rozmowyniedokończone” z sierpnia 2007 roku, w: Ireneusz Krzemiński (red.), Czego nas uczy Radio Maryja?Socjologia treści i recepcji, WAiP, Warszawa.
• Krzyżanowski Michał, 2008, Konstrukcja tożsamości narodowych w polskim dyskursie politycznym po roku1989: analiza dyskursywno-historyczna, w: Anna Duszak, Norman Fairclough (red.), Krytycznaanaliza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Universitas, Krakow. Kubala Konrad, 2008, Analiza dyskursu a badania semantycznych fundamentow socjalizacji politycznej, w: Anna Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii,Wydawnictwo AdamMarszałek, Toruń.
• Kurczewska Urszula, 1999, „Socjolingwistyczna analiza dyskursu publicznego na temat problematyki europejskiej”, niepublikowany maszynopis pracy magisterskiej, UniwersytetWarszawski.
• Kutter Amelie, 2006, Unia Europejska jako antagonizm. Strategie dyskursywne w polskiej debacie o przyszłościintegracji europejskiej, w: Anna Horolets (red.), Europa w polskich dyskursach,Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Labuda Gerard., 1973, Das Bild der Deutschen und die deutsch-polnischen Beziehungen in den polnischenSchulbuchern, w: Hans Adolf Jacobsen,Mieczysław Tomala (red.),Wie Polen und Deutsche einandersehen, Droste Verlag, Dusseldorf.
• Leszczyńska Katarzyna, 2009, Cztery wizje Europy. Analiza wypowiedzi Jana Pawła II i duchownychKościoła rzymskokatolickiego w Polsce, Nomos, Krakow.
• Lipski Jan Jozef, 1994, Katolickie państwo narodu polskiego, Aneks, Londyn.
• Majchrowski Jacek, 1985, Silni-zwarci-gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, PWN, Warszawa.
• Marody Mira, 1984, Język propagandy i typy jego odbioru, Warszawa. (b. r. wyd.) Mazan Kazimierz, 2009, Analiza artykułow na temat Radia Maryja. „Gazeta Wyborcza” w latach 2003--2007, w: Ireneusz Krzemiński (red.), Czego nas uczy Radio Maryja? Socjologia treści i recepcji, WAiP, Warszawa.
• Mazur Zbigniew, 1995, Obraz Niemiec w polskich podręcznikach szkolnych do nauczania historii 1949--1989, Instytut Zachodni, Poznań.
• Mazur Zbigniew,Wawrzyczek Irmina, 2010, Polak jako Inny w brytyjskich dyskursach prasowych, 2002--2007, w: Hanna Grzymała-Moszczyńska, Anna Kwiatkowska, Joanna Roszak (red.), Drogii rozdroża. Migracje Polakow w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku. Analiza psychologiczno-socjologiczna, Nomos, Krakow.
• Miller Dorota, 2010, „Sparen fur Polen?”, „Brussel wie Moskau?”. Argumentationsmuster im deutschenund polnischen medialen EU-diskurs, w: Anna Duszak, Julien House, Łukasz Kumięga (red.), Globalisation, Discourse, Media. In a Critical Perspective, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Modrzejewska Ewa, 2012, Dziennikarz dziennikarzowi wilkiem. O retorycznej strategii sporu politycznegona przykładzie rubryk publicystycznych w dziennikach, w: Małgorzata Marcjanik (red.), Retorykamediow, retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Nasalska Ewa, 2004, Polsko-niemieckie dyskursy edukacyjne lata 1949-1999, Scholar, Warszawa.
• Osłowski Karol, 2009, Radio Maryja w „Gazecie Wyborczej w latach 1998-2004, w: Ireneusz Krzemiński (red), Czego nas uczy Radio Maryja? Socjologia treści i recepcji, WAiP, Warszawa.
• Ostrowski Łukasz, 2009, Mowa o rasizmie. Pojęcie rasizmu we wspołczesnej polskiej prasie antyfaszystowskieji skrajnie nacjonalistycznej, Trio, Warszawa.
• Piotrowski Andrzej, 1997, Lęk przed Europą w polskim dyskursie katolickim. Analiza prasy, w: Marek Czyżewski, Sergiusz Kowalski, Andrzej Piotrowski (red.), Rytualny chaos. Studium dyskursupublicznego, Areus, Krakow.
• Pisarek Walery (red), 2007, Raport o stanie komunikacji społecznej w Polsce. Sierpień 1980-13 grudnia1981, Universitas, Krakow.
• Pisarek Walery, 2002a, Nowa retoryka dziennikarska, Universitas, Krakow.
• Pisarek Walery, 2002b, Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność, Universitas, Krakow.
• Podemski Krzysztof, 1989, Analiza wiedzy społecznej kreowanej przez środki masowego przekazu. Przypadektygodnikow polskich w 1981 roku, w: Antoni Sułek, Krzysztof Nowak, Anna Wyka (red.), Poza granicami socjologii ankietowej, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego-Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa. Podemski Krzysztof, 1991, The Nature of Society and Social Conflict as Depicted in the Polish Press in1981, w: Zbigniew Rau (red.), The Reemergence of Civil Society in Eastern Europe and the SovietUnion, Westview Press, Boulder-San Francisco-Oxford.
• Podemski Krzysztof, 2007, Struktura społeczna Polski w programach partyjnych 2005 roku, w: Rafał Drozdowski (red.), Końce i początki. Socjologiczne podsumowania, socjologiczne zapowiedzi,Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Podemski Krzysztof, 2008, Obrazy i wizje społeczeństwa polskiego w prasie krajowej w 1981 roku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Poprawa Marcin, 2009, Telewizyjne debaty politykow jako przykład dyskursu publicznego, Universitas, Krakow.
• Rojek Paweł, 2009, Semiotyka Solidarności. Analiza dyskursow PZPR i NSZZ Solidarność w 1981 roku, Nomos, Krakow.
• Ryabińska Natalya, 2008, Analiza ram interpretacyjnych w porownawczym badaniu przekazow medialnychw Polsce i na Ukrainie, w: Anna Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Ryabinska Natalya, 2010, Media coverage of protests and demonstrations in postcommunist Polandand Ukraine. Inclusion or exlusion?, w: Anna Duszak, Julien House, Łukasz Kumięga (red.), Globalisation, Discourse, Media. In a Critical Perspective, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Salita Anna, 2010, Język blogow politykow, w: Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz (red.), Styl,dyskurs, media, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Sojak Radosław,WicentyDaniel, 2006, Zagubiona rzeczywistość. O społecznym konstruowaniu niewiedzy, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Strzelecki Jan, 1989, Socjalizmu model liryczny. Założenia o rzeczywistości w mowie publicznej Polska1975-1979, Czytelnik, Warszawa.
• Szpociński Andrzej, 1996, Kultury „innych” a uniwersa kulturowe Polakow. Warstwa średnia i jej uniwersumkulturowe, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
• Szpociński Andrzej, 1999, Inni wśrod swoich. Kultury innych narodow w kulturze Polakow, ISP PAN, Warszawa.
• Świrek Krzysztof, 2012, Retoryka końca ideologii, w: Małgorzata Marcjanik (red.), Retoryka mediow,retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Tokarski Stanisław, 1996, Metamorfozy recepcji: Indie w Polskich mass mediach. Tygrysy i święte krowy, w: Stanisław Tokarski (red.), Metamorfozy recepcji. Kraje pozaeuropejskie w polskich środkach przekazu, Zakład Krajow Pozaeuropejskich PAN - Semper, Warszawa.
• Trapani Vanessa, 2009, „Inni” w polskich debatach sejmowych. Przykłady dyskursywnego konstruowaniatożsamości przez większość i mniejszości narodowe, w: Aleksandra Jasińska-Kania, Sławomir Łodziński (red.), Obszary i formy wykluczenia etnicznego w Polsce. Mniejszości narodowe, imigranci,uchodźcy, Scholar, Warszawa.
• Trutkowski Cezary, 2000, Społeczne reprezentacje polityki, Scholar, Warszawa.
• Wagner Aleksandra, 2010, Zaufać mediom? Analiza mechanizmow samoopisu prasy w sytuacjach kryzysowych, Nomos, Krakow.
• Waliński Grzegorz, 1996, Republika Południowej Afryki w prasie polskiej 1993-1995, w: Stanisław Tokarski (red.), Metamorfozy recepcji. Kraje pozaeuropejskie w polskich środkach przekazu, Zakład Krajow Pozaeuropejskich PAN - Semper, Warszawa.
• Warczok Tomasz,Wowrzeczka-Warczok Joanna, 2008, Analiza dyskursu a teoria pol Pierre’a Bourdieu. Szkic teoretyczno-empiryczny, w: Anna Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Wasilewski Jacek, 2012a, Opowieści o Polsce. Retoryka narracji, Handmade, Warszawa. Wasilewski Jacek, 2012b, Posłom frykasy, dzieciom ochłapy. Tworzenie podziałow społecznych w mediach, w: Małgorzata Marcjanik (red.), Retoryka mediow, retoryka w mediach, Instytut Dziennikarstwa UW, Warszawa.
• Władyka Wiesław, 1982, Krew na pierwszej stronie: sensacyjne dzienniki Drugiej Rzeczypospolitej, Czytelnik, Warszawa.
• Władyka Wiesław, 1989, Na czołowce: prasa w październiku 1956 roku, PWN, Warszawa.
• Woźniak Wojciech, 2012, Nierowności społeczne w polskim dyskursie publicznym, Scholar, Warszawa.
• Zapała Katarzyna, 2010, Akty deprecjacji językowej w dyskursie politycznym - analiza werbalnych i niewerbalnychskładnikow działalności językowej, w: Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz (red.), Styl, dyskurs, media, Wydawnictwo UŁ, Łodź.
• Żuk Grzegorz, 2010, Twierdza czy wspolnota? Europa w polskim dyskursie publicznym, UMCS, Lublin.

Identifiers

DOI

10.2478/kultura-2013-0012