Dewiacja i Anomia w Ujęciu Systemowym / Deviation and Anomy Viewed Through Systems Theory

• Authors: Bartosz Celmer
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Pojęcia dewiacji i anomii rozpatrywane w ujęciu systemowym mogą ułatwić szersze spojrzenie na bardzo wiele zachodzących we współczesnym świecie zróżnicowanych zjawisk, które można określić jako dewiacyjne bądź bliskie dewiacji, a także dostrzeżenie czynnikow je wyzwalających. Każdy system społeczny wymaga zachowania minimalnego porządku - wyznaczenia liczby dopuszczalnych zachowań, normalności zbudowanej nie na wskazaniu porządku, lecz na ograniczeniu nieporządku, czyli wyznaczeniu ilości i rodzaju dostępnych informacji, a więc ustanowieniu zakresu „normalności”. Współcześnie za sprawą dyferencjacji system społeczny przyzwala na coraz większy zakres nieporządku (Luhmann 2007b, s. 111-113). Poza procesem dyferencjacji w systemie społecznym o charakterze funkcjonalnym obserwuje się procesy odpływu latencji, refleksyjności, a przede wszystkim stałą anomię społeczną. Współczesna powszechność dewiacji, zwłaszcza takich, które można określić jako „słabe”, bądź też z pogranicza dewiacji, a także niejasność tego, co dewiacyjne, związana jest z szybkim tempem przemian z jednej strony, płynnością i skomplikowaniem struktury, a z drugiej z trwałością percepcji i semantyk, zachowywaną za sprawą socjalizacji i ciągłości kultury.

Keywords

EN

anomy; deviance; conformism; nonconformism; social system; systems theory; modernity; anomia; dewiacja; konformizm; nonkonformizm; system społeczny; teoria systemowa; nowoczesność

• Publisher: Instytut Studiów Politycznych PAN
• Journal: Kultura i Społeczeństwo
• Year: 2013
• Volume: 57
• Issue: 2
• Pages: 133-154

Dates

published

2013-06-01

online

2013-09-19

Contributors

author

Bartosz Celmer

• Gdańsk

References

• Alexander Jeffrey C. i in., 2006, Social Performance: Symbolic Action, Cultural Pragmatics, and Ritual, Cambridge University Press, Cambridge.
• Becker Howard S., 2009, Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji, tłum. Olga Siara, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Collins Randall, 2000, Situational Stratification: A Micro-Macro Theory of Inequality, „Sociological Theory”, t. 18, s. 17-43.[Crossref]
• Collins Randall, 2008, Violence: A Micro-sociological Theory, Princeton University Press, Princeton.
• Coser Lewis, 2009, Funkcje konfliktu społecznego, tłum. Stanisław Burdziej, Nomos, Krakow.
• Elias Norbert, 2008, Społeczeństwo jednostek, tłum. Janusz Stawiński,WydawnictwoNaukowe PWN, Warszawa.
• Foucault Michel, 1977, Archeologia wiedzy, tłum. Andrzej Siemek, PIW, Warszawa.
• Foucault Michel, 2000, Choroba umysłowa a psychologia, tłum. Piotr Mrowczyński, KR, Warszawa.
• Freud Zygmunt, 1998, Pisma społeczne, tłum. Aleksander Ochocki, Marcin Poręba, Robert Reszke, KR, Warszawa.
• Fuchs Stephan, 2001, Against Essentialism: A Theory of Culture and Society, Harvard University Press, Camridge-London.
• Goode William, 2007, Teoria napięcia w roli, w: Piotr Sztompka,Marek Kucia (red.), Socjologia. Teksty, Znak, Krakow.
• Goffman Erving, 2007, Piętno: rozważania o zranionej tożsamości, tłum. Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir, GWP, Gdańsk.
• Hare Robert D., 2008, Psychopaci są wśrod nas, tłum. Anna Skucińska, Znak, Krakow.
• Joinson Adam, 2009, Przyczyny i skutki rozhamowanego zachowania w Internecie, w: Jacek W. Paluchowski (red.), Internet a psychologia: nowe możliwości i zagrożenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kaufmann Jean-Claude, 2004, Ego. Socjologia jednostki, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Kozielecki Jozef, 2004, Społeczeństwo transgresyjne: szanse i ryzyko, Żak, Warszawa.
• Liberman Matthew D., Grunt Ruth, Gilbert Daniel T., Trope Yaacow, 2009, Odruchowość a refleksja:społeczno-neurokognitywne podejście do wnioskowania atrybucyjnego, w: Andrzej Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Luhmann Niklas, 1998a, Die Gessellschaft der Gesselschaft, Zweiter Teilband, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Luhmann Niklas, 1998b, Observations on Modernity, Stanford University Press, Stanford.
• Luhmann Niklas, 2000, The Reality of the Mass Media, Stanford University Press, Stanford.
• Luhmann Niklas, 2007a, Systemy społeczne, tłum. Michał Kaczmarczyk, Nomos, Krakow.
• Luhmann Niklas, 2007b, Funkcja religii, tłum. Dominika Motak, Nomos, Krakow.
• Marcus Gary, 2009, Prowizorka w mozgu. O niedoskonałościach ludzkiego umysłu, tłum. Agnieszka Nowak, Smak Słowa, Sopot.
• McNair Brian, 2004, Seks, demokratyzacja pożądania i media czyli kultura obnażania, tłum. Ewa Klekot, Muza, Warszawa.
• Merton Robert K., 1982, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. Ewa Morawska, Jerzy Wertenstein- Żuławski, PWN, Warszawa.
• Parsons Talcott, 1972, Szkice z teorii socjologicznej, tłum. Alina Bentkowska, PWN, Warszawa.
• Parsons Talcott, 2009, System społeczny, tłum. Michał Kaczmarczyk, Nomos, Krakow.
• Paszkiewicz-Sokołowska Iwona, 1972, Konformizm i nonkonformizm jako wartości, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
• Rose Arnold, 1968, A Social-psychological Theory of Neurosis, w: Stephen P. Spitzer, Norman K. Denzin (red.), The Mental Patient: Studies in the Sociology of Deviance, McGraw-Hill, New York.
• Scheff Thomas J., 1968, The Role of the Mentally Ill and the Dynamics of Mental Disorder, w: Stephen P. Spitzer, Norman K. Denzin (red.), The Mental Patient: Studies in the Sociology of Deviance, McGraw-Hill.
• Scheff Thomas J., 2000, Shame and Social Bond: A Sociological Theory, „Sociological Theory”, t. 18, s. 84-99.[Crossref]
• Sennett Richard, 2006, Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, tłum. Jan Dzierzgowski, Muza, Warszawa.
• Smelser Neil, 2004, Psychological Trauma and Cultural Trauma, w: Jeffrey C. Alexander i in. (red.), Cultural Trauma and Collective Identity, University of California Press.
• Sztompka Piotr, 2004, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Krakow.
• Turner Jonathan H., 2004, Struktura teorii socjologicznej, tłum. Jacek Szmatka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Turner Jonathan H., Stets Jan E., 2009, Socjologia emocji, tłum. Marta Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Zimbardo Philip, 2008, Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, tłum. Anna Cybulko i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.2478/kultura-2013-0016