Wpływ Sposobu Przetwarzania Informacji Wzrokowej na Uleganie Złudzeniu Fałszywego Horyzontu i Efektywność Działania Pilotów

• Authors: Hanna Bednarek

Title variants

The Influence of Information Processing on A False Horizon Illusion and Pilots' Effectiveness

• Languages of publication: EN

Abstracts

PL

Badano wpływ sposobu przetwarzania informacji na uleganie złudzeniu fałszywego horyzontu i efektowność działania pilotów. Założono, że większy wpływ zarówno na percepcję jak i działanie ma wymiar globalne - fragmentaryczne przetwarzanie stymulacji wzrokowej, czyli płytki, sensoryczny poziom przetwarzania stymulacji (bottom-up), niż wymiar zależności - niezależności od pola, który wiąże się z zaangażowaniem głębszych struktur poznawczych (top-down). 66 pilotów wojskowych (wiek M = 32,25, 6,64 nalot M = 1017,6 godzin; 797,6) wykonało profil lotu na symulatorze HYPERION. Efektywność działania określano na podstawie wskaźnika asymetria kursu. Całościowy vs fragmentaryczny styl percepcyjny (ekstensywność - intensywność uwagi) określano za pomocą komputerowych zadań Navona, zaś zależność - niezależność od pola za pomocą zadań Witkina. Globalny styl percepcyjny (przy kontroli fragmentarycznego stylu) okazał się predyktorem efektywności wykonania profilu lotu pod wpływem złudzenia fałszywego horyzontu, który wyjaśnia ok. 6 % wariancji. Allocentryczne ramy odniesienia (środowisko) bardziej oddziaływają na percepcję osób globalnie ujmujących pole widzenia, u których ważną rolę pełni mechanizm orientacyjny uwagi, który sprzyja poszerzeniu zakresu przetwarzania informacji kosztem głębokości przetwarzania (jak w przypadku uwagi ekstensywnej).

Keywords

EN

false horizon illusion; extensive - intensive states of attention; field dependence - independence

PL

złudzenie fałszywego horyzontu; uwaga ekstensywna - intensywna; zależność - niezależność od pola

• Publisher: Committee on Psychological Sciences PAS, Warsaw School of Social Psychology
• Journal: Psychological Studies
• Year: 2011
• Volume: 49
• Issue: 3
• Pages: 83-98

Dates

published

2011-01-01

online

2012-05-17

Contributors

author

Hanna Bednarek

• Szkoła Wyższa Psychologi Społecznej w Warszawie

References

• Bednarek, H. (2011). Czy piloci ulegają złudzeniom percepcyjnym? Poznawcze uwarunkowania dezorientacji przestrzennej. Sopot: GWP.
• Bles, W. (2008). Spatial disorientation training - demonstration and avoidance. Neuilly-sur Seine Cedex: North Atlantic Treaty Organisation, The Research and Technology Organisation.
• Cowan, N. (1995). Attention and memory: An integrated framework. New York-Oxford: Oxford University Press-Clarendon Press.
• Feldman-Barrett, L., Tugade, M. M., i Engle, R. W. (2004). Individual differences in working memory capacity and dual-process theories of the mind. Psychological Bulletin, 130, 553-573.
• Forster, J., Higgins, E. T. (2005). How global versus local perception fits regulatory focus. Psychological Science, 16, 631-636.[Crossref][PubMed]
• Gibson, J. J. (1937). Adaptation, after-effect, and contrast in the perception of tilted lines: II. Simultaneous contrast and the areal restriction of the after-effect. Journal of Experimental Psychology, 20 (6), 553-569.[Crossref]
• Gibson, J. J. (1979). The Ecological Approach To Visual Perception. Boston: Houghton Mifflin.
• Gibb, R., Gray, R., Scharff, L. (2010). Aviation visual perception: research, misperception and mishaps. Farnham, Surrey-Burlington, VT.: Ashgate Publishing Limited.
• Gomez, G. (2000). Spatial disorientation: Something old and something new. Indian Society of Aerospace Medicine. Uzyskano z:
• Gregory, R. L. (1997). Knowledge in perception and illusion. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences, 352 (1358), 1121-1127.[Crossref]
• Huteau, M. (1983). Zależność-niezależność od pola i rozwój myślenia operacyjnego. Przegląd Psychologiczny, 2, 253-286.
• Johnston, W. A., Dark, V. J. (1986). Selective Attention. Annual Review of Psychology, 37, 43-75.
• Kitaoka, A. (2007). Tilt illusions after Oyama (1960): A review. Japanese Psychological Research, 49 (1), 7-19.[Crossref]
• Kolańczyk. A. (1992). Uwaga w procesie przetwarzania informacji. W: M. Materska, T. Tyszka (red.), Psychologia i poznanie (s. 78-98). Warszawa: PWN.
• Kolańczyk, A. (1989). How to study creative intuition? Polish Psychological Bulletin, 20, 149-155.
• Kolańczyk, A. (2009). Procesy świadome a automatyzmy w poznaniu społecznym. (W:) M. Kofta, i M. Kossowska (red.), Psychologia poznania społecznego. Nowe idee. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kossowska, M. (2005). Umysł niezmienny Poznawcze mechanizmy sztywności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kozhevnikov, M. (2007). Cognitive styles in the context of modern psychology: Toward an integrated framework of cognitive style. Psychological Bulletin, 133 (3), 464-481.[Crossref][PubMed][WoS]
• Króliczak, G. (1999). Dwa mózgi wzrokowe: percepcja a wzrokowa kontrola działania. Kogniwistyka i Media w Edukacji, 199-223.
• Matczak A. (2000). Style poznawcze. W: J. Strealu (red.), Psychologia, Podręcznik akademicki (t. 2, s. 761-782). Gdańsk: GWP.
• Milner, A. D., Goodale, M. A. (2008). Mózg wzrokowy w działaniu. Przekł. G. Króliczak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Navon, D. (1977). Forest before trees: The precedence of global features in visual perception. Cognitive Psychology, 9, 353-383.[Crossref]
• Navon, D. (2003) What does a compound letter tell the psychologist's mind? Acta Psychologica, 114 (3), 273-309.[Crossref]
• Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2006). Psychologia poznawcza. Warszawa: Academica Wydawnictwo SWSP -Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Norman, J. (2002). Two visual systems and two theories of perception: An attempt to reconcile the constructivist and ecological approaches. Behavioral and Brain Sciences, 25 (1), 73-144.
• Nosal C. S. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Piotrowski, K. T. (2004). Rola centralnego systemu wykonawczego pamięci roboczej w krótkotrwałym przechowywaniu informacji. Badanie metodą generowania interwałów losowych. UJ Kraków: Niepublikowana praca doktorska.
• Poirel, N., Pineau, A., Jobard, G., Mellet, E. (2008). Seeing the forest before the trees depends on individual field-dependency characteristics. Experimental Psychology, 55 (5), 328-333.[Crossref][WoS]
• Posner, M. I. (1980). Orienting of attention. The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 32 (1), 3-25.[Crossref]
• Posner, M. I. (red.) (2004). Cognitive neuroscience of attention. New York: Guilford Press.
• Previc, F. H. (2004). Visual illusions in flight. W: F. H. Previc, W. R. Ercoline (red.), Spatial Disorientation in Aviation (s. 283-322). Reston, VA: AIAA.
• Prinzmetal, W., Beck, D. (2001). The Tilt-Constancy Theory of Visual Illusions. Journal of Experimental Psychology. Human Perception And Performance, 27 (1), 206-217.[PubMed][Crossref]
• Prinzmetal, W., Shimamura, A. P., Mikolinski, M. (2001). The Ponzo Illusion and the perception of orientation. Perceptions & Psychophysics, 63 (1), 99-114.[PubMed]
• Rock, I. (1984). Perception. New York: Scientific American Library.[WoS]
• Shimamura, A. P., Prinzmetal, W. (1999). The Mystery Spot illusion and its relation to other visual illusions. Psychological Science, 10 (6), 501-507.[Crossref]
• Shulman, G. L. (1992). Attentional modulation of size contrast. The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 45A (4), 529-546.[Crossref]
• Wiegmann, D. A., Shappell, S. A. (2001). Human Error Perspectives in Aviation. The International Journal of Aviation Psychology, 11 (4), 341-357.[Crossref][WoS]
• Witkin, H. A. (1968). Psychologiczne zróżnicowanie i formy patologii. Przegląd Psychologiczny, 16, 75-104.
• Witkin, H. A., Oltman, P. K., Raskin, E., Karp, S. A. (1971). A Manual for the Embedded Figures Tests. Palo Alto: Consulting Psychologist Press.
• Witkin, H. A., Goodenough, D. R. (1981). Cognitive style: essence and origins. Field dependence and field independence. New York: International Universities Press.
• Wright, R. D., Ward, L. M. (2008). Orienting of attention. Oxford-New York: Oxford Univeristy Press.

Identifiers

DOI

10.2478/v10167-010-0029-5