Postawy polskich użytkowników internetu względem nadzoru obecnego w sieci

• Authors: Marta M. Juza

Title variants

EN

Polish internet users’ attitudes towards surveillance in the internet

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ostatnich latach w debacie publicznej poświęca się wiele uwagi kwestiom związanym z wykorzystywaniem internetu w celu zbierania danych różnych osób, co można nazwać internetową inwigilacją lub nadzorem. Nadzór ten może być prowadzony w różnych celach przez różne podmioty prywatne i publiczne. W odróżnieniu od dawnego panoptycznego modelu nadzoru, jednostki obecnie same chętnie poddają się obserwacji. Badania dotyczące postaw związanych z internetową inwigilacją przeprowadzono w 2017 i w 2019 roku. Ujawniły one dość dużą skłonność badanych do poddawania się obserwacji, zmniejszający się poziom związanego z nią lęku i zwiększający się poziom nadziei na pewne korzyści, a także wiedzy na temat internetowej inwigilacji. Fakt jej istnienia w pewien sposób dowartościowuje też znaczną część respondentów. Nasuwają się wnioski, iż użytkownicy akceptują internetowy nadzór, chętnie mu się poddają, ale i oczekują jakiejś rekompensaty w zamian za ujawniane przez siebie informacje, ponieważ wiedzą, że stanowią one źródło zysku nadzorujących.

EN

In last few years collecting personal data by internet is largely discussed social problem. This internet surveillance is carried out by public or commercial organizations. In contrast to older, panoptic type of surveillance the new, digital one does not have to be carried out covertly. Surveilled persons know about surveillance, do not fear of it, and want to be surveilled. I conducted research about internet surveillance in 2017 and 2019. It has shown users’ tendency to reveal great amount of information about themselves. Their level of fear of surveillance is getting smaller, and their level of hope of some favors from surveillance increases. The fact of being surveilled in some fashion make users feel better. The research conclusion is that internet users accept surveillance but they expect some benefits in exchange for their data which is profitable for surveillers.

Keywords

PL

Internet; nadzór; dyscyplina; dane w formie cyfrowej; rządomyslność

EN

internet; surveillance; discipline; governmentality; digital data

• Publisher: AGH University of Science and Technology
• Journal: Studia Humanistyczne AGH
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 7-26

Dates

published

2020-03-30

received

2019-12-29

revised

2020-03-06

accepted

2020-03-06

Contributors

author

Marta M. Juza

• Katedra Socjologii Komunikowania, Organizacji i Zarządzania, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Polska

References

• Andrejević, Mark. 2007. iSpy. Surveillance and Power in the Interactive Era. Kansas: University Press.
• Andrejević, Mark. 2012. Exploitation in the data-mine, w: C. Fuchs, K. Boersma, A. Albrechtslund i M. Sandoval (red.) Internet and Surveillance: The Challenges of Web 2.0 and Social Media. New York: Routledge. Aspen, s. 71-88.
• Aronson, Eliot. 1997. Człowiek – istota społeczna. Warszawa. Wtdawnictwo Naukowe PWN.
• Assange, Julian, Jacob Appelbaum, Andy Müller-Maguhn i Jeremie Zimmerman. 2013. Cypherpunks. Wolność i przysłość internetu. Gliwice: Helion.
• Asch, Solomon. 2002. Opinie i nacisk społeczny, w: E. Aronson (red.) Człowiek istota społeczna. Wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 37-47.
• Back, Mitja D., Juliane M. Stopfer, Simone Vazire, Sam Gaddis, Stefan C. Schmukle, Boris Egloff and Samuel D. Gosling, 2010. Facebook Profiles Reflect Actual Personality, Not Self-Idealization. „Psychological Science”, 21(3), s. 372-374.
• Bauman, Zygmunt i David Lyon. 2013. Płynna inwigilacja. Rozmowy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• CBOS. 2019a. Komunikat z badań nr 95/2019. Korzystanie z internetu. Warszawa: CBOS.
• CBOS. 2019b. Komunikat z badań nr 64/2019. Materialne warunki życia. Warszawa: CBOS.
• Clarke, Roger A. 1988. Information technology and dataveillance. Commun. ACM, 31(5), s. 498-512.
• Clarke, Roger A. 2016. Introduction to Dataveillance and Information Privacy, and Definitions of Terms. http://www.rogerclarke.com/DV/Intro.html#DV [dostęp 5.03.2020].
• Czyżewski, Marek. 2009. Między panoptyzmem i „rządomyślnością”– uwagi o kulturze naszych czasów. „Kultura Współczesna” 60(2), s. 83-95.
• Dijck, José van. 2014. Datafication, dataism and dataveillance: Big Data between scientific paradigm and ideology. „Surveillance & Society” 12(2). s. 197-208.
• Foucault, Michel. 1998a. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszawa: Aletheia.
• Foucault, Michel. 1998b. Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, 1976. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Foucault, Michel. 2004a. Rządomyślność, w: M. Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 163-185.
• Foucault, Michel. 2004b. Techniki siebie. w: M. Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 247-275.
• Grajeta, Paulina. 2018. Technologie ubieralne na tle późnego kapitalizmu. „Studia Socjologiczne” 230(3), s. 153-177.
• Halawa, Mateusz. 2013. Facebook – platforma algorytmicznej towarzyskości i technologia siebie. „Kultura i Społeczeństwo” 57(4), s. 117-144.
• Jacyno, Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Juza, Marta. 2019. Między wolnością a nadzorem. Internet w zmieniającym się społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kang, Jerry, Katie Shilton, Deborah Estrin, Jeff Burke i Mark Hansen. 2011. Self-surveillance privacy, UCLA Public Law & Legal Theory Service, https://escholarship.org/content/qt1jk8b2q1/qt1jk8b2q1.pdf [dostęp 5.03.2020].
• Lianos, Michalis. 2003. Social control after Foucault. “Surveillance & Society” 3(1), s. 412-430.
• Lyon, David. 2001. Surveillance society: Monitoring everyday life. New York: McGraw-Hill Education.
• Marody, Mirosława. 1976. Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Warszawa: PWN.
• Marody, Mirosława. 2015. Jednostka po-nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Marx, Gary T. 2002. What's New About the " New Surveillance"? Classifying for Change and Continuity. “Surveillance & Society”, 1(1), s. 9-29.
• Mayer-Schönberger, Viktor i Kenneth Cukier. 2017. Big Data. Rewolucja, która zmieni nasze myślenie, pracę i życie. Warszawa: MT Biznes.
• Miller, Michael. 2016. Internet rzeczy. Jak inteligentne telewizory, samochody, domy i miasta zmieniają świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Orwell, George. 2013. Rok 1984. Warszawa: Muza.
• Szacka, Barbara. 2003. Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Szacki, Jerzy. 2002. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szlendak, Tomasz. 2006. Nefemerydy w Morzu Sieciowym: ucieczka emocji z klatki postprywatności. „Kultura i Społeczeństwo”, 50(1-2), s. 105-128.
• Sztompka, Piotr. 2003. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
• Taplin, Jonathan. 2017. Move fast and break things. How Facebook, Google and Amazon cornered culture and undermined democracy. New York: Little, Brown and Company.
• Tönnies, Ferdinand. 1988. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. Warszawa: PWN.
• Zuboff, Shoshana. 2019. The Age of Surveillance Capitalism. The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. New York: Public Affairs.
• Żeromski, Stefan. 2018. Przedwiośnie. Warszawa: Bellona.

Identifiers

DOI

10.7494/human.2020.19.1.7