Institutionalized chaos instead of independent living. Forced modernization and assistant services in Poland

• Authors: Dorota Szawarska , Ewa Giermanowska , Mariola Racław

Title variants

PL

Zinstytucjonalizowany chaos zamiast niezależnego życia. Przymusowa modernizacja a usługi asystenckie w Polsce

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Personal assistance for people with disabilities in Poland is not available as part of a comprehensive state policy. There is a lack of a national strategy for independent living and a plan for deinstitutionalisation of support services. A disabled person as an independent entity seems to be invisible to legislators, despite the postulates regarding "tailor-made" services in public discourse. Uncoordinated changes are taking place regarding support for people with disabilities, including assistance services. They are partly forced by Poland's ratification (2012) of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities, partly due to innovations of NGOs. Authors analyse the factors responsible for the current state of affairs in the context of theory of imposed modernization, emphasizing the superficiality of institutional changes. The limitations of the model of personal assistance services as services including disabled people in the mainstream of social life is also discussed.

PL

Asysta osobista dla osób niepełnosprawnych w Polsce nie jest dostępna jako kompleksowa polityka państwowa, jest to raczej rozproszona, fragmentaryczna usługa realizowana na bazie projektów. Brakuje krajowej strategii niezależnego życia (w tym rozwiązań dla pomocy osobistej jako kluczowego jej narzędzia) i planu deinstytucjonalizacji usług wsparcia. Osoba niepełnosprawna jako niezależny podmiot zdaje się być niewidzialna dla ustawodawców, mimo obecnych w dyskursie publicznym postulatów dotyczących usług „szytych na miarę” czy „profilowania pomocy”. Jednocześnie dokonują się nieskoordynowane zmiany dotyczące wsparcia osób z niepełnosprawnością, w tym usług asystenckich. Częściowo są one wymuszone ratyfikowaniem przez Polskę (2012) Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, częściowo zaś wynikają z oddolnych innowacji społecznych organizacji pozarządowych. W artykule autorki analizują czynniki odpowiedzialne za obecny stan rzeczy w kontekście teorii modernizacji narzuconej, akcentując powierzchowność zmian instytucjonalnych. Podjęta też zostanie dyskusja dotycząca ograniczeń modelu usług asysty osobistej jako usług włączających osoby niepełnosprawne w główny nurt życia społecznego.

Keywords

EN

Poland; disabled person; personal assistance; imposed modernization; independent life strategy; deinstitutionalisation of services

PL

Polska; osoba niepełnosprawna; asysta osobista; modernizacja narzucona; strategia niezależnego życia; deinstytucjonalizacja usług

• Publisher: AGH University of Science and Technology
• Journal: Studia Humanistyczne AGH
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 3
• Pages: 73-92

Dates

published

2020-09-30

received

2020-03-20

revised

2020-05-09

accepted

2020-05-10

Contributors

author

Dorota Szawarska

• Zakład Socjologicznych Analiz Polityk Publicznych, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytet Warszawski, Polska

author

Ewa Giermanowska

• Zakład Socjologicznych Analiz Polityk Publicznych, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytet Warszawski, Polska

author

Mariola Racław

• Zakład Socjologicznych Analiz Polityk Publicznych, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytet Warszawski, Polska

References

• Barnes, Collin, Geof Mercer and Tim Shakespeare. 2005. Exploring Disability: A Sociological Introduction. Great Britain: Polity Press.
• Błaszczak-Banasiak, Anna and Paweł Kubicki. 2017. Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością – zapotrzebowanie na miarę Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia, „Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich” [„Ombudsman bulletin”], no 5, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Bolling ,Jamie and Rebecca Farren. 2017 Independent Living Heroes. Past, Present and Future. Brussels: European Network on Independent Living.
• Centralna Komisja Egzaminacyjna. 2017. Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie (kształcenie według podstawy programowej z 2017 r.) Asystent osoby niepełnosprawnej 341201, Warszawa: Centralna Komisja Egzaminacyjna.
• Chrząszcz, Katarzyna. 2018. Funkcje asystenta studenta niepełnosprawnego w polskich uniwersytetach, Ph.D dissertation written under the scientific direction of Prof. Zenon Gajdzica, and the auxiliary supervisor Dr Dorota Prysak,, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji.
• Chrząszcz, Katarzyna. 2016. Asystent edukacyjny – pomoc czy droga w kierunku bezradności studentów z niepełnosprawnością?, „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania”, 3, 20: 23–35.
• DeJong, Gerber. 1979. Independent Living: From Social Movement to Analytic Paradigm, “Archives of physical medicine and rehabilitation ” , 60: 435–446.
• Dudzińska, Agnieszka. 2015. System zamknięty: socjologiczna analiza procesu legislacyjnego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Eisenstadt, Shmuel Noah. 2000. Multiple modernities, „Daedalus”, 129, 1: 1–29.
• Fajfer-Kruczek, Ilona. 2013. Prawne i organizacyjne aspekty systemu kształcenia asystentów osoby niepełnosprawnej w Polsce, in: Jerzy Rottermund and Ilona Fajfer-Kruczek (red), Rozwój usług asystenta osoby niepełnosprawnej w Polsce, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, pp. 33–44.
• Filek, Janina. 2015. Rozważania wokół form wsparcia studentów niepełnosprawnych, in: Bernadeta Szczupał and Katarzyna Kutek-Sładek (red.), Wielowymiarowość integracji społeczno-zawodowej studentów z niepełnosprawnością, Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, pp. 15–31.
• Gąciarz, Barbara. 2014. Przemyśleć niepełnosprawność na nowo. Od instytucji państwa opiekuńczego do integracji i aktywizacji społecznej, “Studia Socjologiczne”, 2, 213: 15–42.
• Kubicki, Paweł. 2017. Polityka publiczna wobec osób z niepełnosprawnościami, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Kutek-Sładek, Katarzyna. 2010. Bariery, ograniczenia i różnice w upowszechnianiu usługi asystenta osoby niepełnosprawnej w wielkich miastach i małych miejscowościach, in: Arkadiusz Żukiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, pp. 65–74.
• Mach, Bogdan W. 2010. Jednostka jako podmiot i przedmiot transformacji społecznej, in: Witold Morawski (red.), Modernizacja Polski. Struktury. Agencje. Instytucje, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, pp. 357–381.
• Masłyk, Tomasz. 2019. Po pierwsze, człowiek. Kapitał społeczny osób niepełnosprawnych w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mazur, Stanisław and Jerzy Hausner. 2010. Aparat administracyjny państwa jako agent zmiany, in: Witold Morawski (red.), Modernizacja Polski. Struktury. Agencje. Instytucje, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, pp. 382–401.
• Mering, Tomasz. 2018. Implementacja polityk publicznych: aspekty metodologiczne i teoretyczne, in: Barbara Szatur-Jaworska (red.), Polityki publiczne. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 159–183.
• Mica, Adriana and Sarah Nys. 2014. Permanent Failure, Successful Failure and Fracasomania: Solving the Problem of Ownerless Dogs Problem in Romania, “Onati Institute Seminar Series”, Onati International Institute for the Sociology of Law, Antigua Universidad.
• Mirewska, Elżbieta. 2010. Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej, in: Arkadiusz Żukiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, pp. 21–32.
• Mladenov, Teodor, Pokern Yvo and Ines Bulic Cojocariu. 2019. PA Checklist – A Tool for Assessing Personal Assistance Schemes, European Network on Independent Living.
• Morawski, Witold. 2010. Wprowadzenie: o pojęciu teorii modernizacji, a także o zawartości książki, in: Witold Morawski (red.), Modernizacja Polski. Struktury. Agencje. Instytucje, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, pp. 13–34.
• Ostrowska, Antonina. 2015. Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Racław, Mariola i Dorota Szawarska. 2018. Ukryte/niewidoczne niepełnosprawności a polityka tożsamości i etykietowania w życiu codziennym, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 14, 3: 30–46.
• Szarfenberg, Ryszard. 2011. Osoby niepełnosprawne¸ w: Ryszard Szarfenberg (red.), Krajowy raport badawczy. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup – diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, Warszawa: Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych, pp. 99–152.
• Szatandar-Sztanderska, Karolina. 2018. Państwo na co dzień. Etnografia polityk publicznych wobec grup zmarginalizowanych we Francji, „Kultura i Społeczeństwo”, 1, 6, pp. 10–25.
• Sztompka, Piotr. 2005. Socjologia zmian społecznych, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Sztobryn-Giercuszkiewicz J. 2017. Krytyczna teoria niepełnosprawności jako rama teoretyczna w badaniach nad niepełnosprawnością, w: Niedbalski J., Racław M., Żuchowska-Skiba D. (red.), Oblicza niepełnosprawności w teorii i praktyce, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 41–59.
• Trojańska, Małgorzata. 2010. Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej, in: Arkadiusz Żukiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, Kraków: Wydawnictwo Impuls, pp. 33–48.
• „Włączający system edukacji i rynku pracy – rekomendacje dla polityki publicznej” – kluczowe rekomendacje. Opracowanie przygotowane przez Instytut Badań Edukacyjnych na podstawie raportu z badań terenowych autorstwa Laboratorium Badań Społecznych Sp. z o.o. 2014. Warszawa: IBE.

Identifiers

DOI

10.7494/human.2020.19.3.73