W rutynie profesjonalnych wymagań współczesnej statystyki lub wykorzystywania jej efektów zupełnie zatarła się nie tyle różnica, co rzeczywista relacja między matematyczną teorią statystyki i empirycznymi zasadami statystycznego postępowania i rozumowania. W publikowanych dzisiaj czy to podstawowych, czy zaawansowanych podręcznikach, całość metod statystycznych jest bezrefleksyjnie podporządkowana aksjomatyczno-dedukcyjnym definicjom i twierdzeniom matematyki, pozorując przesadną, bo przysługującą tylko czystej matematyce, pewność argumentów i wniosków. Celem artykułu jest próba wykazania, że procedury statystyki empirycznej tylko wydają się polegać na bezwzględnym stosowaniu schematów statystyki matematycznej, bo w gruncie rzeczy wyrastają z dobrze uzasadnionych, choć w dużej mierze zapomnianych lub zniekształconych zasad dialektyki i retoryki. Wprawdzie nie jest tu możliwa pełniejsza charakterystyka tych zniekształceń, ale jednak konieczne wydaje się choćby hasłowe naszkicowanie ich źródeł wraz z odtworzeniem stanu wyjściowego. (fragment tekstu)
EN
Starting from basic research the article describes a structure of applied statistics as parallel to the structure of Aristotle's rhetoric, embedded in his dialectics. According to the author the essential functional similarity between them lies in the acceptance of probability not only in persuading adversaries but also in statistical inference. As a result, the theoretical argument reflections on scientific activities can serve the research practice. (original abstract)