O retoryczności i nielogiczności statystyki stosowanej

• Authors: Julian Daszkowski

Title variants

On rhetorical and non-logical aspects of applied statistics

• Languages of publication: PL

Abstracts

W rutynie profesjonalnych wymagań współczesnej statystyki lub wykorzystywania jej efektów zupełnie zatarła się nie tyle różnica, co rzeczywista relacja między matematyczną teorią statystyki i empirycznymi zasadami statystycznego postępowania i rozumowania. W publikowanych dzisiaj czy to podstawowych, czy zaawansowanych podręcznikach, całość metod statystycznych jest bezrefleksyjnie podporządkowana aksjomatyczno-dedukcyjnym definicjom i twierdzeniom matematyki, pozorując przesadną, bo przysługującą tylko czystej matematyce, pewność argumentów i wniosków. Celem artykułu jest próba wykazania, że procedury statystyki empirycznej tylko wydają się polegać na bezwzględnym stosowaniu schematów statystyki matematycznej, bo w gruncie rzeczy wyrastają z dobrze uzasadnionych, choć w dużej mierze zapomnianych lub zniekształconych zasad dialektyki i retoryki. Wprawdzie nie jest tu możliwa pełniejsza charakterystyka tych zniekształceń, ale jednak konieczne wydaje się choćby hasłowe naszkicowanie ich źródeł wraz z odtworzeniem stanu wyjściowego. (fragment tekstu)

EN

Starting from basic research the article describes a structure of applied statistics as parallel to the structure of Aristotle's rhetoric, embedded in his dialectics. According to the author the essential functional similarity between them lies in the acceptance of probability not only in persuading adversaries but also in statistical inference. As a result, the theoretical argument reflections on scientific activities can serve the research practice. (original abstract)

Keywords

PL

Statystyka; Wnioskowanie statystyczne; Metodologia statystyki; Epistemologia

EN

Statistics; Inferential statistics; Statistics methodology; Epistemology

• Publisher: Główny Urząd Statystyczny
• Journal: Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician
• Year: 2014
• Issue: 2
• Pages: 17-35

Contributors

author

Julian Daszkowski

• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie

References

• Ajdukiewicz K. (1974), Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa
• Arystoteles (1990), Organon. Dzieła wszystkie, t. 1, PWN, Warszawa
• Arystoteles (2001), Retoryka. Dzieła wszystkie, t. 6, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Butterfield H. (1963), Rodowód współczesnej nauki 1300-1800, PWN, Warszawa
• Cohen J. (2006), O tym, czego nauczyłem się (jak dotąd) i Ziemia jest okrągła (p<0,05), [w]: Metodologiczne i statystyczne problemy psychologii, red. J. Brzeziński, J. Siuta, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań
• Crombie A. C. (1960), Nauka średniowieczna i początki nauki średniowiecznej, t. I, Nauka w średniowieczu w okresie V-XIII w., Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
• Czerwiński Z. (1966), O stosunku wnioskowania statystycznego do dedukcji i indukcji tradycyjnej, [w:] Logiczna teoria nauki. Wybór artykułów, red. T. Pawłowski, PWN, Warszawa (angielskojęzyczny pierwodruk On the Relation of Statistical Inference to Traditional Induction andDeduction, [w:] Studia Logica, t. VII, 1958)
• Daszkowski J. (1998), Wpływ pracy grupowej na wysiłek w realizacji zadań, Ossolineum, Wrocław
• Daszkowski J. (2008), Retoryczne aspekty wiedzy o zarządzaniu, VIZJA PRESS&IT, Warszawa
• Dobrosielski M. (1957), Logika a retoryka, Zeszyty Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego nr 4, PWN, Warszawa
• Gigenrenzer G. (1987), Probabilistic Thinking and the Fight against Subjectivity, [w:] The Proba-bilistic Revolution, Vol. 2, Ideas in Science, L. Kruger, G. Gigerenzer, M. S. Morgan (eds.), A Bradford Book - MIT Press 1, London - Cambridge, Massachusetts
• Grant E. (1996), Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej, Prószyński i S-ka, Warszawa
• Greniewski H. (1955), Elementy logiki formalnej, PWN, Warszawa
• Hołówka T. (1998), Błędy, spory, argumenty. Szkice z logiki stosowanej, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Hołówka T. (2007), Kultura logiczna w przykładach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kotarbiński T. (1961), Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, Ossolineum, Wrocław
• Lausberg H. (2002), Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, Wydawnictwo Hominii s. c., Bydgoszcz
• Mała encyklopedia logiki (1970), Ossolineum, Wrocław
• Meyer M., Carrilho M. M., Timmermans B. (2010), Historia retoryki od Greków do dziś, ALET-HEIA, Warszawa
• Olson D. R. (2010), Papierowy świat. Pojęciowe i poznawcze implikacje pisania i czytania, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Perelman C. (1984), Logika prawnicza. Nowa retoryka, PWN, Warszawa
• Perelman C. (2002), Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Popper K. R. (2002), Logika odkrycia naukowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Rao C. R. (1994), Statystyka i prawda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Reynolds L. D., Wilson N. G. (2008), Skrybowie i uczeni. O tym, w jaki sposób antyczne teksty literackie przetrwały do naszych czasów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Schopenhauer A. (2002), Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, Oficyna Wydawnicza Alma--Press, Warszawa
• Słownik języka polskiego (1966), red. W. Doroszewski, t. 8, PWN, Warszawa
• Słownik terminów Arystotelesowych. Indeksy pojąć i nazw, Arystoteles, Dzieła Wszystkie (2003),t. 7, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Stanosz B. (1998), Wprowadzenie do logiki formalnej. Podręcznik dla humanistów, WydawnictwoNaukowe PWN, Warszawa
• Szlachcic K. (2011), Filozofia nauk empirycznych Pierre'a Duhema, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
• Turner J. H. (1985, 2004), Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa
• Volkmann R. (1995), Wprowadzenie do retoryki Greków i Rzymian, [w:] Zarys historii retoryki od początku do upadku cesarstwa bizantyńskiego, H. Cichocka, J. Z. Lichański, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Yule G. U. (1921), Wstęp do teorji statystyki, Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa
• Ziembiński Z. (1993 i wiele kolejnych edycji), Logika praktyczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa