Żyd, Żydzi, Żydy, Żydki – stereotypes and judgments ingrained in the Polish language

• Authors: Wierzbicka, Agnieszka

Title variants

EN

Żyd, Żydzi, Żydy, Żydki – presupozycje i sądy utrwalone w polszczyźnie

Abstracts

PL

Otaczający człowieka świat jest wielobarwny i wielowymiarowy – od zarania dziejów to, co było wokół nas, skłaniało do obserwacji i wywoływało refleksję, znajdując tym samym odzwierciedlenie w języku. Na nasze postrzeganie rzeczywistości wpływ miał nie tylko świat nieożywiony, ale przede wszystkim kształtowały go kontakty z innymi ludźmi, często odmiennego pochodzenia. Polacy – mimo samookreślania się jako naród tolerancyjny – potrafili (i nadal potrafią) bardzo dosadnie określać nacje, z którymi przez wieki przyszło im współżyć. I tak wkoło nas pełno było/jest Ruskich, Szwabów i Żydów. O ile złe sądy – mające odzwierciedlenie w słownictwie czy frazeologii – o naszych wschodnich czy zachodnich sąsiadach wynikać mogły z różnych, niekorzystnych często dla Polski wydarzeń historycznych (wielowiekowych walk o ziemie, zaborów, okupacji), o tyle niechęć do nacji żydowskiej miała bardziej złożone podłoże. Zauważyć można, iż słowa „Żyd”, „Żydzi” tylko dla garstki Polaków są neutralne. Niezwykle rzadki to przypadek, gdy człowiek jakiejś narodowości określany jest wyłącznie wyzwiskami – bo przecież z taką sytuacją mamy do czynienia w wypadku naszych starszych braci w wierze. W swoim referacie autorka ukazuje sądy utrwalone i presuponowane we współczesnej polszczyźnie, wiążące się z nazwami: Żyd, Żydzi, Żydy czy Żydki. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy nadal – mimo zmieniających się czasów i politycznej poprawności – Polacy mówią (a zatem i myślą) o Żydach wyłącznie pogardliwie, czy może ta sytuacja choć trochę się zmieniła.

Keywords

EN

stereotypes; pragmatics; categorization; metaphorical transfers; Jew; stereotypy; pragmatyka; kategoryzacja; przekaz metaforyczny; Żydzi

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
• Year: 2015
• Volume: 049

Dates

published

2015

Contributors

author

Wierzbicka, Agnieszka

other

Uniwersytet Łódzki, Katedra Współczesnego Języka Polskiego

other

[e-mail]

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11089/17386

DOI

10.18778/0208-6077.49.05