Liberalizacja czy etatyzm? Kierunki zmian polityki pracy wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej po 1989 roku

• Authors: Graban, Marcin

Title variants

PL

Liberalisation or statism? Directions of change in labour policy in selected Eastern and Central European countires since 1989

Abstracts

PL

Transformacja ustrojowa po 1989 roku była w Europie Środkowo-Wschodniej dynamicznym procesem zmian na drodze do gospodarki rynkowej. Zmiany te zostały podjęte w kontekście liberalizacji stosunków gospodarczych. W artykule rozpatrzono reformy gospodarcze w kontekście zmian stosunków pracy. Do analizy wybrano państwa byłego bloku socjalistycznego, które obecnie są członkami Unii Europejskiej. Koniec ustroju socjalistycznego i przejście do stosunków kapitalistycznych były szokiem dla społeczeństw, zwłaszcza dla robotników wielkoprzemysłowych, faworyzowanych przez ówczesny system. Poszczególne państwa podejmowały politykę bardziej lub mniej liberalną, zmuszając pracowników do aktywności na rynku pracy lub tworząc socjalny parasol ochronny. Efekty tych działań są odczuwalne do dziś. Przemiany stosunków pracy państw Europy Środkowo-Wschodniej zostały podzielone na trzy części: bilans otwarcia, czyli stan na rok 1990, do momentu akcesji do Unii Europejskiej oraz polityka pracy w ramach Unii Europejskiej. Proces transformacji stosunków pracy nie zakończył się. Przeszedł w inną sferę przekształceń cy-wilizacyjnych. Używane do tej pory rozwiązania i postulowane ich powtórzenie: od nowego „New Deal’u” po laissez-faire mogą w obliczu nowych wyzwań okazać się nieskuteczne [Rifkin, 2001, s. 356-357]. Przed państwami, które przeszły transformację ustrojową, tak samo jak przed wszystkimi innymi, stoją nowe wyzwania, na które nie mamy jeszcze odpowiedzi.

EN

The political transformation which took place in Central and Eastern Europe after 1989 was a dynamic process of change towards a market economy. These changes were made in the context of the liberalisation of economic relations. The paper examines the economic reforms in the context of changes in labour relations. The analysis is based on the countries of the former socialist bloc which are now members of the European Union. The end of socialism and the transition to the capitalist economy was a shock for society, especially for industrial workers, who had been favoured by the previous system. Individual states opted for more or less liberal policies, forcing employees to be active in the labour market or, alternatively, creating social security umbrellas. The effects of these actions are still felt nowadays. The transformation of labour relations in Central and Eastern European countries has been divided into three parts: the opening balance sheet (up to the year 1990), before the accession to the EU, and labour policies adopted within the framework of the EU. The process of transformation of labour relations is not yet complete. It has moved into a new stage of civilisational transformation. The solutions which have been used so far: from the new “New Deal” to the laissez-faire capitalism, may prove to be ineffective in the face of the new challenges [Rifkin, 2001, pp. 356-357]. The countries which have undergone political transformation, as well as all the other countries, are confronted with new difficulties, which are yet to be resolved.

Keywords

EN

rynek pracy; zatrudnienie; bezrobocie; Europa Środkowo-Wschodnia; labour market; employment; unemployment; Eastern and Central Europe

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Optimum. Studia Ekonomiczne
• Year: 2015
• Volume: 1(73)

Dates

published

2015

Contributors

author

Graban, Marcin

References

• Aslund A. 2010 Jak budowano kapitalizm? Transformacja Europy Środkowej i Wschodniej, Rosji i Azji Środkowej, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Bendyk E. 2014 Kapitalistyczny socjalizm, „Polityka”, nr 12.
• Berend I. T. 2011 Od bloku sowieckiego do Unii Europejskiej. Transformacja ekonomiczna i społeczna Europy Środkowo-Wschodniej od 1973 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Brodziński W. 2009 Ustrój konstytucyjny Rumunii po „rewolucji” z grudnia 1989 roku, [w:] Dwie dekady zmian: Rumunia 1989-2009, K. P. Marczuk (red.), Difin, Warszawa.
• Chumiński J. 2010 Strukturalne uwarunkowania nieefektywności gospodarki socjalistycznej, [w:] Modernizacja czy pozorna modernizacja. Społeczno-ekonomiczny bilans PRL 1944-1989, J. Chumiński (red.), GAJT, Wrocław.
• Drela K. 2010 Problem bezrobocia a uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej, [w:] Transformacja w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Gospodarka-społeczeństwo- polityka, K. Gomółka (red.), Wydawnictwo PWSZ w Elblągu, Elbląg.
• Europejska Strategia Zatrudnienia, Unia Europejska 2011.
• Eurostat Newsrelease Euroindicators, 83/2014, 3 June 2014, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.epp.eurostat.ec.europa.eu., data wejścia: 05.05.2014].
• Eurostat: Statistic Database, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.epp.eurostat.ec.europa.eu., data wejścia: 05.05.2014].
• Gałek G. 2010 Spójność społeczna a problemy transformacji systemowej krajów postsocjalistycznych, [w:] Transformacja w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Gospodarka-społeczeństwo-polityka, K. Gomółka (red.), Wydawnictwo PWSZ w Elblągu.
• Goszczyńska M. 2010 Transformacja ekonomiczna w umysłach i zachowaniach Polaków, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Grigori’ev L., Agibalov S. 2011 The Balic Countries. Looking for a Way Out of the Crisis, ,,Problems of Economic Transition”, vol. 53, no. 12.
• Kaser K. 2012 Reformy gospodarcze a złudzenie transformacji, [w:] Polityka Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej po 1989 roku, S. P. Ramet (red.), Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kieżun W. 2012 Patologia transformacji, Wydawnictwo Poltex, Warszawa.
• Kornai J. 1985 Niedobór w gospodarce, PWE, Warszawa.
• Labour market statistics, 2011, Eurostat, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.epp.eurostat.ec.europa.eu., data wejścia: 05.05.2014].
• Landau Z., Roszkowski W. 1995 Polityka gospodarcza II RP i PRL, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Muszyński J. 1975 Socjalizm w państwach Środkowej i Południowo-Wschodniej Europy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Niemczewski D. 2008 Podobieństwa i różnice w transformacji systemowej państw Europy Środkowej i Wschodniej, Poznań (maszynopis pracy doktorskiej, Biblioteka UAM).
• Opriş P. 2009 Transformacja rumuńskiej gospodarki: lata 1989-2009, [w:] Dwie dekady zmian: Rumunia 1989-2009, K. P. Marczuk (red.), Difin, Warszawa.
• Őry C. 2001 Naprzód froncie pracy…, [w:] Janusowe oblicze transformacji na Węgrzech 1990-1998, M. Schmidt, L. G. Tóth (red.), Instytut Wydawniczy PAX, Budapeszt, Warszawa.
• Phelps E. S. 2013 Płaca za pracę, Kurhaus Publishing, Warszawa.
• Rifkin J. 2001 Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 1991, 1991, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 1997, 1997, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2000, 2000, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2003, 2003, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2006, 2006, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2009, 2009, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012, 2012, GUS, Warszawa.
• Sroka J. 2006 Dialog społeczny i stosunki przemysłowe w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Systemy polityczne Europy Środkowej i Wschodniej. Perspektywa porównawcza, A. Antoszewski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Thirkell J., Scase R., Vickerstaff S. 1994 Labour relations in transition in Eastern Europe, ,,Industrial Relations Journal”, vol. 25, Issue 2.
• Winiecki J. 2008 Employment and unemployment in transition: the legacy of the communist past, ,,Post-Communist Economies”, vol. 20, no. 3.
• Winiecki J. 2012 Transformacja postkomunistyczna. Studium przypadku zmian instytucjonalnych, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/3064

DOI

10.15290/ose.2015.01.73.11