Szkolnictwo wyższe na Litwie w okresie 1989-2014 – od interwencjonizmu do liberalizmu

• Authors: Wołkonowski, Jarosław

Title variants

PL

Higher education in Lithuania during 1989-2014: from interventionism to liberalism

Abstracts

PL

W artykule dokonano analizy reformy szkolnictwa wyższego na Litwie, przeprowadzonej w okresie 19892014. Pierwszym etapem było utworzenie dwufilarowego modelu szkolnictwa wyższego – uniwersytety i kolegia. Kolejny etap stanowiło zbudowanie prywatnego sektora szkolnictwa wyższego w obu filarach. Końcowym etapem reformy było wprowadzenie liberalnego narzędzia „koszyka studenta”, co zmieniło finansowanie edukacji wyższej. Decyzją sądu konstytucyjnego Litwy w grudniu 2011 roku takie rozwiązania finansowania szkolnictwa wyższego ograniczono tylko do uczelni państwowych. Liberalny model finansowania szkolnictwa wyższego zostawiono tylko dla 10% kwoty finansów przyznanych na szkolnictwo wyższe.

EN

The paper analyses the reform of higher education in Lithuania conducted in the period 1989-2014. The first step was to create a binary model of higher education, consisting of universities and colleges. The next step was to build a private sector of both types of higher education institutions. The final stage of the reform was the introduction of liberal instruments, i.e. student vouchers, which changed the financing of higher education. According to the decision of the Constitutional Court of Lithuania in December 2011, this type of funding is limited only to state universities. The liberal model of financing higher education in 2012 concerned only 10% of the amount allocated for this purpose.

Keywords

EN

polityka szkolnictwa wyższego; model edukacji wyższej; finansowanie szkolnictwa wyższego; regulowanie (interwencjonizm) państwowe; liberalny model „koszyk studenta”; higher education policy; model of higher education; higher education funding; state regulation (interventionism); liberal model of student vouchers

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Optimum. Studia Ekonomiczne
• Year: 2015
• Volume: 3(75)

Dates

published

2015

Contributors

author

Wołkonowski, Jarosław

References

• Antonowicz D. 2005 Uniwersytet przyszłości. Wyzwania i modele polityki, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Departament Statystyki Litwy, Kolegia na Litwie, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1443&status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba przyjętych na studia do kolegiów, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=15 92&status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba przyjętych na studia do uniwersytetów, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1593&status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba studentów w kolegiach na Litwie, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1444 &status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba studentów w szkołach podwyższonych, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1668&status=N, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba studentów w uniwersytetach na Litwie, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id =1714&status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba szkół podwyższonych, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1228&status=N, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba uczelni, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1494&status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Liczba uczniów i studentów, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1501&status=A, data wejścia: 25.05.2014].
• Departament Statystyki Litwy, Środki i dochody uczelni, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-analize?id=1493&status=A, da-ta wejścia: 25.05.2014].
• Eurostat, dokument elektroniczny, tryb dostępu: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/ nui/submitViewTableAction.do, data wejścia: 25.05.2014.
• Eurostat, Expenditure on education as % of GDP or public expenditure, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do, data wejścia: 25.05.2014].
• Konstytucja Republiki Litewskiej, (Lietuvos Respublikos Konstitucija), 1992, Valstybės žinios, 1992-11-30, nr 33-1014.
• Marszałek A. 2010 Rola uczelni w regionie, Difin, Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 12 lutego 2013 roku, nr V-107 – O preliminarnej liczbie finansowanych miejsc przez państwo na studiach pierwszego stopnia i jednolitych w 2013 roku (Dėl preliminaraus valstybės finansuojamų pirmosios pakopos ir vientisųjų studijų vietų, į kurias 2013 metais priimami studentai, skaičiaus), Valstybės žinios, 2013-02-14, nr 17-839), dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/ pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=442988&p_tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 13 lutego 2014 roku – O preliminarnej liczbie finansowanych miejsc przez państwo na studiach pierwszego stopnia i jednolitych w 2014 roku (Dėl preliminaraus valstybės finansuojamų pirmosios pakopos ir vientisųjų studijų vietų, į kurias 2014 metais priimami studentai, skaičiaus), Teisės aktų registras, 2014-02-14, nr 2014-01573, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=465964&p_tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 2 czerwca 2009 roku, nr ISAK-1163 – O preliminarnej liczbie finansowanych miejsc przez państwo na studiach pierwszego stopnia i jednolitych w 2009 roku (Dėl preliminaraus valstybės finansuojamų pirmosios pakopos ir vientisųjų studijų vietų, į kurias 2009 metais priimami studentai, skaičiaus), Valstybės žinios, 2009-06-06, nr 67-2731, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter/dokpaieska.showdoc_l?p_id=345476&p_tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 23 lutego 2012 roku, nr V-324 – O preliminarnej liczbie finansowanych miejsc przez państwo na studiach pierwszego stopnia i jednolitych w 2012 roku, (Dėl preliminaraus valstybės finansuojamų pirmosios pakopos ir vientisųjų studijų vietų, į kurias 2012 metais priimami studentai, skaičiaus), Valstybės žinios, 2012-02-28, nr 25-1186, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=418992&p_tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 29 listopada 2013 roku, nr V-1166 – O zatwierdzeniu normatywnych cen studiów na wyższych uczelniach dla studentów przyjętych w 2014 roku (Dėl studentų, priimamų 2014 metais į aukštąsias mokyklas, norminių studijų kainų patvirtinimo), Valstybės žinios, 2013-12-05, nr 124-6347, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=461341&p_ tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 31 marca 2011 roku, nr V-541 – O preliminarnej liczbie finansowanych miejsc przez państwo na studiach pierwszego stopnia i jednolitych w 2011 roku (Dėl preliminaraus valstybės finansuojamų pirmosios pakopos ir vientisųjų studijų vietų, į kurias 2011 metais priimami studentai, skaičiaus), (Valstybės žinios, 2011-04-09, nr 42-2017, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=396218&p_tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki z dnia 5 marca 2010 roku, nr V-302 – O preliminarnej liczbie finansowanych miejsc przez państwo na studiach pierwszego stopnia i jednolitych w 2010 roku (Dėl preliminaraus valstybės finansuojamų pirmosios pakopos ir vientisųjų studijų vietų, į kurias 2010 metais priimami studentai, skaičiaus), Valstybės žinios, 2010-03-16, nr 30-1401, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=366857&p_tr2=2, data wejścia: 25.05.2014].
• Sejm Republiki Litewskiej, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://lrs.lt, data wejścia: 25.05.2014].
• Statistical Yearbook of Lithuania 1989, 1990, Statistics Lithuania, Vilnius.
• Statistical Yearbook of Lithuania 1994-1995, 1995, Statistics Lithuania, Vilnius.
• Statistical Yearbook of Lithuania 1995-1996, 1996, Statistics Lithuania, Vilnius.
• Statistical Yearbook of Lithuania 1996, 1996, Statistics Lithuania, Vilnius.
• Thieme J. K. 2009 Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku Polska Europa USA, Difin, Warszawa.
• Uchwała Sądu Konstytucyjnego z dnia 22 grudnia 2011 roku – O zgodności ustawy o nauce i studiach Republiki Litewskiej (redakcja z 30 kwietnia 2009 roku) z Konstytucją Republiki Litewskiej (Dėl Lietuvos Respublikos mokslo ir studijų įstatymo (2009 m. balandžio 30 d. redakcija) nuostatų atitikties Lietuvos Respublikos Konstitucijai), Valstybės žinios, 2011-12-28, nr 160-7591.
• Uchwała Sądu Konstytucyjnego z dnia 5 lutego 2002 roku – O zgodności ustawy szkolnictwa wyższego Republiki Litewskiej 8 artykułu 5 części, 9 artykułu 3 części, 22 artykułu 3 części, 5 części: 10, 11 i 12 punktów, 24 artykułu 1 części: 1, 2 i 5 punktów, 2 i 7 części, 42 artykułu 4 części, 60 artykułu, 61 artykułu 1 części, 62 artykułu 1 części i 65 artykułu 1 i 2 części z Konstytucją Republiki Litewskiej (Dėl Lietuvos Respublikos aukštojo mokslo įstatymo 8 straipsnio 5 dalies, 9 straipsnio 3 dalies, 22 straipsnio 3 dalies, 5 dalies: 10, 11 ir 12 punktų, 24 straipsnio 1 dalies: 1, 2 ir 5 punktų, 2 ir 7 dalių, 42 straipsnio 4 dalies, 60 straipsnio, 61 straipsnio 1 dalies, 62 straipsnio 1 dalies ir 65 straipsnio 1 ir 2 dalių atitikties Lietuvos Respublikos Konstitucijai), dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www.lrkt.lt/dokumentai/2002/n020205.htm (publikacja tylko w wersji elektronicznej), data wejścia: 25.05.2014].
• Ustawa o nauce i studiach Republiki Litewskiej (Lietuvos Respublokos mokslo ir studijų įstatymas), Valstybės žinios, 2012-05-08, nr 53-2639, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=474734, data wejścia: 25.05.2014].
• Wołkonowski J. 2008-2009a Reforma szkolnictwa wyższego na Litwie, [w:] Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy 2008-2009, T. 7-8, A. Grynia (red.), Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy, Wilno.
• Wołkonowski J. 2008-2009b Wileńska Filia Uniwersytetu w Białymstoku a reforma szkolnictwa wyższego na Litwie, [w:] Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy 2008-2009, T 7-8., A. Grynia (red.), Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy, Wilno.
• Wołkonowski J. 2009 Aspekt polityczny reformy nauki i szkolnictwa wyższego na Litwie w latach 2007-2009, [w:] Zachód w globalnej i regionalnej polityce międzynarodowej: teoria i praktyka, E. Kużelewska, A. Bartnicki (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Želvys R. 2013 Švietimo politika: istorija ir dabartis, lietuvos aukštojo mokslo studijų finansavimo politika: istorinė raida ir „studento krepšelio“ modelio įdiegimo padariniai, „Acta Paedagogica Vilnensia”, nr 31, Vilnius.
• Zymonik Z. 2010 Uczelnia wyższa jako organizacja trzeciej generacji, [w:] Wiedza w gospodarce i gospodarka oparta na wiedzy, M. Hopej, M. Moszkowicz, J. Skalik (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/3351

DOI

10.15290/ose.2015.03.75.13