Stefana Pawlickiego (1839–1916) pierwsze polskie przekłady Medytacji o pierwszej filozofii oraz Rozprawy o metodzie

• Authors: Konstańczak, Stefan

Title variants

EN

The First Polish Translations of Descartes’ Meditations and Discourse on the Method by Stefan Pawlicki (1839-1916)

Abstracts

EN

This paper is based on the materials found in the Jagiellonian Library – unpublished manuscripts of Pawlicki’s translations of two works by Descartes. The starting point for the analyses is a short outline of the history of the reception of the French philosopher’s works in Poland. The author also draws comparisons between Pawlicki’s translations and translations of Discourse on the method which are well embedded in the Polish philosophical tradition by Wojciech Dobrzycki (1878) and Tadeusz Boy-Żeleński (1918), as well as Pawlicki’s translation of Meditations with translations of Ignacy Karol Dworzaczek (1885) and Maria Ajdukiewiczowa (1948). Pawlicki worked on his translations between Romanticism and Positivism, when Descartes’ works were in general negatively received. The comparison of these translations and comments on them found in later translations done by Wiktor Wąsik in so called “critical” period will allow one to grasp some developing tendencies in Polish philosophy of the 19th century. This paper will also fill in the gap in the history of Polish philosophy concerning the reception of Descartes’ philosophy in 19th-century Poland.

Keywords

EN

Stefan Pawlicki; Descartes; Discourse on the method; Meditations; polish translations

PL

Stefan Pawlicki; Kartezjusz; Rozprawa o metodzie; Medytacje; polskie przekłady

• Publisher: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
• Year: 2015
• Volume: 27/t.t.
• Pages: 315-333

Dates

published

2015

Contributors

author

Konstańczak, Stefan

References

• Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. Ajdukiewiczowa, Nakładem PAU, Kraków 1948.
• Descartes R., Rozprawa o metodzie, tłum. W. Wojciechowska, PAU, Kraków 1950.
• Descartes R., Rozprawa o metodzie dobrego powodowania swoim rozumem i szukania prawdy w naukach, tłum. Boy, przedmowa i objaśnienia F. Kierski, Nakład Gebethnera i Wolfa, Warszawa 1918.
• Dworzaczek K., Rzecz dotycząca filozofii medycyny, „Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” 1857, t. XIII, Serya II.
• Goldberg H., Biblioteka filozoficzna. Tom I-szy. Renata Kartezyusza: Rozprawa o metodzie etc., przetłómaczone przez Wojciecha Dobrzyckiego. Lwów1878, „Ateneum” 1879, z. 3–4.
• Houcastrem´e P., Zapytania w wątpliwości, czyli rozmowa ucznia filozofa z Newtonem i Kartezjuszem, „Pamiętnik Magnetyczny Wileński” 1817.
• J[ezierski] F., Renata Kartezyusza rozprawa o metodzie, jak dobrze kierować swym rozumem i szukać prawdy w naukach. Przytem list do księdza Picot, oraz reguły do kierowania umysłem, przetłómaczone przez Wojciecha Dobrzyckiego. Lwów, nakładem I Związkowej drukarni 1878 r., „Biblioteka Warszawska” 1879, nr 1.
• Kartezyusz, Rozmyślania nad zasadami filozofii dowodzące istnienia Boga i różnicy pomiędzy duszą ludzką i ciałem, tłum. I.K. Dworzaczek, Skład Główny w Księgarni E. Wendego i S-ki, Warszawa 1885.
• Kartezyusz (Descartes), „Muzeum Domowe albo Czytelnia Wieczorna: [dzieło poświęcone historyi, statystyce, moralności, naukom, sztukom pięknym i literaturze krajowej]” 1837, nr 36 i 37.
• Konstańczak S., Recepcja teorii Darwina w filozofii polskiej XIX wieku, w: Filozofia – nauka – religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej, Wyd. UZ, Zielona Góra 2015.
• Leibniz G.W., Nie znane dotąd uwagi nad zasadami Descarta, tłum. F. Jezierski, „Przegląd Naukowy” 1844, t. 3.
• Libelt K., Filozofia i krytyka, wyd. II, Nakładem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1874, t. I.
• List Stefana Pawlickiego do Kazimierza Twardowskiego z dn. 20 października 1902 r., Materiały Archiwalne K. Twardowskiego, Archiwum Połączonych Bibliotek Wydziału Filozofii i Socjologii UW, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, teczka PTF02.1 t. XXVII.
• Medytacye Kartezyusza; Rozprawa o prawdziwej metodzie, Materiały archiwalne Stefana Pawlickiego, Czytelnia Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, 8375 IV.
• Mylik S., Stefan Pawlicki: jeden z prekursorów nauki polskiej, Wyd. UKSW, Warszawa 2005.
• Pawlicki S., Lekcya wstępna Dra. Stefana Pawlickiego powołanego do wykładu historii filozofii w Warszawskiej Szkole Głównej (miana 1 listopada 1866), „Gazeta Warszawska” 1866, nr 273.
• Pawlicki S., Materyalizm wobec nauki, „Przegląd Polski” 1869–1870, t. 3 i t. 4.
• Pawlicki S., O Szkole Głównej, „Głos Narodu” 1915, nr 599.
• Pawlicki S., Przemiany człowieka, „Dziennik Literacki” 1866, nr 34–40.
• Pawlicki S., Szkoła eleatów, „Biblioteka Warszawa” 1866, z. 2.
• Pawlicki S., Victor Cousin, „Biblioteka Warszawska” 1867, t. 3.
• Renata Kartezyusza Rozprawa o metodzie: Jak dobrze kierować swoim rozumem i szukać prawdy w naukach przytem List do księdza Picot oraz Reguły do kierowania umysłem, tłum. W. Dobrzycki, Nakładem I. Związkowej Drukarni, Lwów 1878.
• René Descartes’ Meditationes de prima philosophia, Zum akademischen Gebrauche neu herausgegeben und eingeleitet von Dr. C. Sigmund Barach, Beck’sche Universitäts-Buchhandlung (Alfred Hölder), Wien 1866.
• Trentowski B., Związek duszy z ciałem, „Biblioteka Warszawska” 1842, t. 4.
• Wąsik W., Kartezjusz w Polsce, „Przegląd Filozoficzny” 1937, z. 2 i z. 4.
• Zeszyt Kartezjański wydany w trzechsetna rocznicę „Rozprawy o metodzie” (1637–1937), „Przegląd Filozoficzny” 1937, z. 2.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/4047

DOI

10.15290/idea.2015.27.t.t.19