Doktryner czy pragmatyk? Rajmund Rembieliński jako prezes Komisji Województwa Mazowieckiego (1816–1832)

• Authors: Woźniak, Krzysztof Paweł

Title variants

PL

A Dogmatist or Pragmatist? Rajmund Rembieliński as President of Mazovia Province Commission (1816–1832)

PL

Доктринер или прагматик? Раймунд Рембелински – председатель Комиссии Мазовецкого воеводства (1816–1832)

Abstracts

EN

Rajmund Rembieliński (1774–1841), President of Mazovia Province Commission in 1816–1832, elaborated a new model of civil servant whose priority is public interest. Following the assumptions of economic liberalism, he flexibly adapted them to the conditions and needs of the agricultural country, far behind the Western Europe. Revealing such features as determination, obstinacy, uncompromising attitude and haste, he advocated projects whose implementation created foundations of building and developing textile industry in the Kingdom of Poland. Obeying financial discipline, he skillfully joined state control with promoting initiatives of private entrepreneurs. Aiming at system solutions, he warned against pathologies in economic life and showed how to eliminate them. He got personally involved in designing and town planning works in emerging industrial cities. He created and implemented a wide program of care over craftsmen coming to the Kingdom of Poland. He did not avoid mistakes while assessing expertise and financial possibilities of foreign entrepreneurs. However, it was a typical phenomenon for the countries starting to build capitalistic structures.

RU

Раймунд Рамбелински (1774–1841), исполняющий в 1816–1832 гг. функцию председателя Комиссии Мазовецкого воеводства, выработал новую модель государственного чиновника, целью которого являлось благополучие общества. Он принимал программу хозяйственного либерализма, әластично применял ее к условиям и потребностям земледельческой страны, отстающей по отношению к западной Европе. Проявляя определенные черты: решительность, твердость, бескомпромиссность, поспешность, он форсировал проекты, реализация которых создала прочный фундамент для строительства и развития текстильного производства в Польском Королевстве. Придерживаясь финансовой дисциплины, умело соединял государственный аппарат штатов с выдвижением инициатив частных предпринимателей. Стремясь к системным развязкам, предупреждал о патологии в хозяйственной жизни и подсказывал способы их решения. Принимал личное участие в работах, связанных с планированием и урбанистикой в новых растущих промышленных городах. Создавал и реализовывал широкую программу опеки над прибывающими в Польское Королевство ремесленниками. Конечно, не обошлось без ошибок в оценке профессиональных достижений и финансовых возможностей предпринимателей. Однако, такое явление было типичным для стран, развивающих свои капиталистические структуры.

Keywords

EN

Rajmund Rembieliński; uprzemysłowienie Królestwa Polskiego; historia Łodzi w XIX w.; urzędnicy w Królestwie Polskim XIX w.; industrialization of the Kingdom of Poland; textile industry; city; history of Łódź in the 19th c.; civil servants in the 19th c.; Kingdom of Poland; Раймунд Рембелински; индустриализация Польского Королевства; текстильное производство; город; история Лодзи в ХIХ в.; чиновники в Польском Королевстве ХIХ в.

• Publisher: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Studia Podlaskie
• Year: 2015
• Volume: 23

Dates

published

2015

Contributors

author

Woźniak, Krzysztof Paweł

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Protokoły Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego, sygn. 11, 12, 14.
• Archiwum Państwowe w Łodzi: Akta miasta Łodzi, sygn. 82, 5397.
• Rząd Gubernialny Piotrkowski Anteriora, sygn. 1641.
• Stadtarchiv Chemnitz, Bürgerrolle nr 3213, 3397.
• Korespondencja Lubeckiego z ministrami sekretarzami stanu Ignacym Sobolewskim i Stefanem Grabowskim, t. IV, Kraków 1909.
• Materiały do dziejów uprzemysłowienia Królestwa Polskiego. Raporty prezesów Komisji Województwa Kaliskiego z lat 1823–1832, oprac. K. Badziak, K. Woźniak, Łódź 1998.
• Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, t. 1: Raporty Rady Stanu Królestwa Polskiego z działalności rządu w latach 1816–1828, do druku przygotowały i wstępem opatrzyły J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa 1984.
• Raport prezesa Komisji Wojewódzkiej Mazowieckiej o stanie przemysłu włókienniczego w 1828 r., oprac. Z. Lorentz, „Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego” 1929–1930, t. 2.
• Raport Rajmunda Rembielińskiego o stanie przemysłu w województwie mazowieckim w r. 1829 (odpis w archiwum autora).
• Raporty prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego z lat 1823–1830, [oprac. J. Warężak, Łódź 1939].
• Trzy raporty Rajmunda Rembielińskiego prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego z objazdu obwodu łęczyckiego w roku 1820, oprac. Z. Lorentz, „Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego” 1928, t. 1.
• Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego, t. 2, cz. II, Warszawa 1866.
• Bachulski A., Pierwsza przędzalnia bawełny w Łodzi Chrystiana Fryderyka Wendischa, „Rocznik Łódzki” 1931, t. 2.
• Berezowski E., Rajmund Rembieliński – urbanista i budowniczy miast w województwie mazowieckim w okresie Królestwa Polskiego (1815–1832), [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Czochański M., Kowalski G., Udział prac geodezyjnych w tworzeniu układu przestrzennego Łodzi przemysłowej, „Czasopismo Techniczne” 2008, z. 2-Ś.
• Gąsiorowska N., Z dziejów przemysłu w Królestwie Kongresowym. Sekcje fabryczne (1824–1835), „Ekonomista” 1916, R. 16, t. 1/2.
• Górski J., Polska myśl ekonomiczna a rozwój gospodarczy 1807–1830. Studia nad początkami teorii zacofania gospodarczego, Warszawa 1963.
• Kania R., Usprawnić państwo. Myśl społeczno-polityczna Rajmunda Rembielińskiego, Płock 2015.
• Kociszewski A., Rajmund Rembieliński – jako prefekt departamentu płockiego, [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Konarska-Pabiniak B., Rajmund Rembieliński – wybitna postać epoki Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Zasłużony dla ziemi płockiej i gostynińskiej, „Notatki Płockie” 2013, nr 1 (234).
• Kotewicz R., Antoni Ostrowski (1782–1845). Ziemianin-przemysłowiec, założyciel Tomaszowa Mazowieckiego, Warszawa 1995.
• Lorentz Z., Łódź i okręg łódzki jako przedmiot badań historycznych, „Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego” 1939, t. 3.
• Michalak H. S., Działalność Rajmunda Rembielińskiego w oczach współczesnych i potomnych, [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Missalowa G., Studia nad powstaniem łódzkiego okręgu przemysłowego 1815–1870, t. 1: Przemysł, Łódź 1964; t. 3: Burżuazja, Łódź 1975.
• Pawlicka J., Manufaktura sukiennicza Adolfa Harrera w Sieradzu (1823–1833), „Rocznik Łódzki” 1958, t. 4.
• Puś W., Koncepcje i poglądy ekonomiczne Rajmunda Rembielińskiego, [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Rembieliński R., O miastach, „Pamiętnik Warszawski” 1816, t. 4.
• Rynkowska A., Działalność gospodarcza władz Królestwa Polskiego na terenie Łodzi przemysłowej w latach 1821–1831, Łódź 1951.
• Smolka S., Polityka Lubeckiego przed powstaniem listopadowym, t. 1, Kraków 1907.
• Stankiewicz W., W sprawie oceny Rajmunda Rembielińskiego, [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Szczepański J., Książę Ksawery Drucki-Lubecki (1778–1846), Warszawa 2008.
• Śmiałowski J., Wojciech Lange (1783–1830). Dzieje jednego awansu, Łódź 2000.
• Woźniak K., Inicjatywy przemysłowe Rajmunda Rembielińskiego w Łodzi w latach 1820–1830, [w:] Rajmund Rembieliński. Jego czasy i jego współcześni, red. A. Barszczewska-Krupa, Warszawa 1989.
• Woźniak K. P., Przemyt na granicy Królestwa Polskiego z Prusami w I połowie XIX wieku i jego żydowscy organizatorzy, [w:] Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziem polskich, red. J. Skodlarski, A. Pieczewski, Łódź 2014.
• Znoska J., Nauka ekonomii politycznej podług układu Adama Smitha, Wilno 1811.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/4404

DOI

10.15290/sp.2015.23.05