Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | Białostockie Teki Historyczne, 2016, tom 14 |

Article title

Żydowska społeczność Białegostoku u schyłku swego istnienia (1950–1970)

Content

Title variants

PL
Jewish community in Białystok at the decline of its existence

Languages of publication

Abstracts

EN
Białystok, which before 1939 was known as an important centre of Jewish life in Poland, in the years to follow – because of the war – stopped to be a Jewish hub. The majority of those citizens of Białystok who had survived the Holocaust, decided to abandon the ruined city which evoked bad memories. They were leaving the city gradually and, due to this process and the decisions of the communist authorities, the activities of Jewish institutions were languishing. After 1950 in the city there were fewer than 200 people who identified themselves as Jews and some of them still intended to leave the country. A department of the government-controlled Social-Cultural Association of Jews in Poland and (until 1954) a denominational congregation constituted the only still functioning Jewish institutions. The most important goal of the Jewish community was to organise celebrations commemorating subsequent anniversaries of the ghetto uprising in Białystok (1943). Limited cultural and self-helping activities were also conducted. The local Jewish community ceased to exist after 1968, when a considerable number of Polish Jews was forced to emigrate. Those who remained were mainly elderly people, who did not conduct any social activities. In the 1970s almost all of the still existing traces of Jewish presence in the city were obliterated. When, in the next decade, a wave of renewed interest in the Jewish culture came, not very numerous Poles were involved in Białystok.

Contributors

References

  • Berendt G., Życie od nowa. Instytucje i organizacje żydowskie (1944–1950), [w:] Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. F. Tych, M. Adamczyk-Grabowska, Lublin: Wydawnictwo UMCS, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2011.
  • Boćkowski D., Rogalewska E., Sadowska J., Kres świata białostockich Żydów, Białystok: Muzeum Wojska, Galeria Sleńdzińskich, 2013.
  • Bronsztejn S., Z dziejów ludności żydowskiej na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1993.
  • Dobroński A., Miasto Białystok w Izraelu, „Białostocczyzna” 1990, nr 2 (18), s. 26–29.
  • Historia Białegostoku, A. Cz. Dobroński, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2012.
  • Kobrin R., Żydowski Białystok i jego diaspora, przekł. A. Musiał, Sejny: Pogranicze, Białystok: Białostocki Ośrodek Kultury, 2014.
  • Mironowicz E., Polityka narodowościowa PRL, Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2000.
  • Olejnik L., Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2003.
  • Pyżewska A., Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Białymstoku (1950–1970), „Biuletyn Historii Pogranicza” 2011, nr 11, s. 83–94.
  • Sadowska J., Społeczność żydowska w Białymstoku w latach 1944–1950, „Kwartalnik Historii Żydów” 2015, nr 3, s. 515–531.
  • Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010.
  • Szaynok B., Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944–1968, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2007.
  • Urban K., Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwy w Polsce w latach 1944–1966 (wybór materiałów), Kraków: Nomos, 2006.
  • (BH), W XXVIII rocznicę powstania w getcie białostockim, „Fołks-Sztyme”, nr 33, 14.08.1971, s. 1.
  • Bieleński W., 49 dni w kraju sześcioramiennej gwiazdy, „Gazeta Białostocka”, nr 189, 10–11.08.1957, s. 1, 2, 5; nr 195, 17–18.08.1957, s. 1, 4; nr 201, 24–25.08.1957, s. 5.
  • Broniewski W., Żydom polskim. Pamięci Szmula Zygielbojma, „Gazeta Białostocka”, nr 195, 16–17.08.1958, s. 3; 15 rocznica powstania w getcie białostockim, „Gazeta Białostocka”, nr 196, 18.08.1958, s. 1, 3.
  • (CH), 25 rocznica powstania w getcie, „,Gazeta Białostocka”, nr 194, 16.08.1968, s. 6.
  • Delegacja Zarządu Głównego TSKŻ u Ministra J. Wieczorka, „Fołks-Sztyme”, nr 38, 19.09.1970, s. 1.
  • Hakmajer H., „Dawid i Goliat” w Białymstoku, „Nasz Głos. Dodatek do Fołks-Sztyme”, nr 6, 24.03.1962, s. 3.
  • Monkiewicz W., Gloria victis!, „Gazeta Współczesna”, nr 188, 16.08.1983, s. 1, 3.
  • Obchody rocznicy powstania w białostockim getcie, „Gazeta Białostocka”, nr 194, 17–18.08.1963, s. 1–2.
  • Przed 15 rocznicą powstania w getcie białostockim, „Nasz Głos. Dodatek do Fołks-Sztyme”, nr 14, 19.07.1958, s. 3.
  • Rok A., Dni walki, „Fołks-Sztyme”, nr 34, 25.08.1973, s. 1.
  • Saks R., 40 rocznica Powstania w Getcie Białostockim, „Fołks-Sztyme”, nr 34, 3.09,1983, s. 1–3.
  • Słowo Partii, „Nasz Głos. Dodatek do Fołks-Sztyme”, nr 13, 30.03.1968, s. 1.
  • (T.), W XX rocznicę powstania w białostockim getcie, „Nasz Głos. Dodatek do Fołks-Sztyme”, nr 16, 24.08.1963, s. 2.
  • W Białymstoku – w 25-lecie powstania w getcie, „Nasz Głos. Dodatek do Fołks-Sztyme” nr 33, 17.08.1968, s. 1.
  • W 40 rocznicę powstania w getcie białostockim, „Gazeta Współczesna”, nr 189, 17.08.1983, s. 1.
  • Żydowski Instytut Historyczny (dalej: ŻIH), Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (dalej: TSKŻ), sygn. 325/142, [b.p.], Protokół z walnego zebrania członków TSKŻ Oddział w Białymstoku odbytego w dniu 10 grudnia 1957 r. oraz 6 lutego 1958 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/142, [b.p.], Protokół z posiedzenia Zarządu Oddziału TSKŻ w Białymstoku w dniu 24 II 1958 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/142, [b.p.], Protokół z ogólnego zebrania członków TSKŻ w Polsce Oddz. w Białymstoku odbytego 23 marca 1958 r. w Klubie Towarzystwa przy ul. Pięknej w Białymstoku.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/142, [b.p.], Protokół z posiedzenia Towarzystwa Społ.–Kultural. Żydów w Polsce Oddz. w Białymstoku w dniu 29 XII 1957.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/142, [b.p.], Sprawozdanie opisowe z imprezy ku czci Święta Purym przeprowadzonejw Białymstoku z inicjatywy Oddz. TSKŻ w Białymstoku, 10 marca 1958 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/142, [b.p.], Protokół z walnego zebrania członków TSKŻ Oddział w Białymstoku odbytego w dniu 10 grudnia 1957 r. oraz 6 lutego 1958 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/142, [b.p.], Protokół z ogólnego zebrania członków TSKŻ w Polsce Oddz. w Białymstoku odbytego 23 marca 1958 r. w Klubie Towarzystwa przy ul. Pięknej w Białymstoku.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/143, [b.p.], S. Petrycer, Sprawozdanie z delegacji w Bielsku Podlaskim w dniu 8-ego i 9-ego maja 1954 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/143, [b.p.], Opisowe sprawozdanie z przebiegu przerejestracji członków i werbunku nowych członków TSKŻ w Białymstoku, 27 marca 1954 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/146, [b.p.], Protokół zdawczo-odbiorczy, 15 stycznia 1951 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/146, [b.p.], Pismo TSKŻ do Prezydium WRN w Białymstoku, 6 II 1951 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/146, [b.p.], Pismo do WRN w Białymstoku, VI 1951 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/146, [b.p.], Pismo TSKŻ do WRN w Białymstoku, 5 VI 1951 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/147, [b.p.], Wykaz członków TSKŻ w Polsce na rok 1952.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/147, [b.p.], Pismo TSKŻ do KW PZPR w Białymstoku, 28 VII 1953 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/148, [b.p.], Pismo do TSKŻ, 22 VI 1953 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/148, [b.p.], Do ambasadora ZSRR tow. Sobolewa, 8 III 1953 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/148, [b.p.], Pismo TSKŻ w Polsce do TSKŻ w Białymstoku, 23 VII 1953 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/148, [b.p.], Wykaz kolportowanych książek i broszur abonentom „Jidisz Buch” od 15 X 1953 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/148, [b.p.], Pismo do KW PZPR w Białymstoku, 14 grudnia 1953 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/149, [b.p.], Pismo do ZG TSKŻ, 22 IV 1958 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/149, [b.p.], Komenda Miasta Milicji Obywatelskiej w Białymstoku, 4 V 1954 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/149, [b.p.], Pismo do ZG TSKŻ w Warszawie, 10 V 1960 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/149, [b.p.], Sprawozdanie, 19 VIII 1957 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/149, [b.p.], Prezydium TSKŻ w Warszawie, 26 XI 1954 r.
  • ŻIH, TSKŻ, sygn. 325/154, [b.p.], Lista abonentów Fołks Sztyme (Głos Ludu) na I kwartał 1954 r.
  • ŻIH, Centralny Komitet Żydów w Polsce (dalej: CKŻP), Wydział Ewidencji i Statystyki, sygn. 303/VI/128, k. 20, Żydzi zarejestrowani wg zawodu i płci, czerwiec 1946.
  • ŻIH, CKŻP, Wydział Ewidencji i Statystyki, sygn. 303/VI/135, k. 87, Żydzi rejestrowani w miesiącu styczniu 1948 według zawodu i płci.
  • ŻIH, CKŻP, Wydział Produktywizacji, 303/XII/111, k. 12–12v., Eliasz Gołomb, Sprawozdanie z pobytu w Białymstoku od dnia 10 IX do 21 IX 1945 r.
  • ŻIH, Wojewódzki Komitet Żydowski w Białymstoku, sygn. 362/17, [b.p.], Do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Zarząd Okręgu w Białymstoku, 17.08.1950.
  • Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/25, [b.p.], Wykaz żydowskich nieczynnych cmentarzy proponowanych do zamknięcia na terenie województwa białostockiego, 1963.
  • Archiwum Państwowe w Białymstoku (dalej: APB), Komitet Wojewódzki PZPR w Białymstoku (dalej: KW PZPR), sygn. 1368, k. 256–257, Rezolucja TSKŻ w Białymstoku, 18.03.1968.
  • APB, KW PZPR, sygn. 202, k. 166–169, Treść sprawy odwoławczej Soni Rogowskiej [XI 1968].
  • APB, KW PZPR, sygn. 1368, k. 258–259, Protokół nr 6/68, 18.03.1968.
  • APB, KW PZPR, sygn. 1415, k. 36, Informacja dot. sytuacji operacyjno-politycznej i nastrojów wśród społeczeństwa, 23.11.1967.
  • APB, KW PZPR, sygn. 1415, k. 43–44, Informacja, 7.02.1968.
  • APB, KW PZPR, sygn. 1415, k. 45, Do KW PZPR w Białymstoku, 14.05.1968.
  • APB, KW PZPR, sygn. 1415, k. 52–54, pismo J. Lesińskiego do KW PZPR, 25.04.1968.
  • APB, KW PZPR, sygn. 2146, k. 231, Protokół posiedzenia Prezydium Komisji Narodowościowej przy KW PZPR w Białymstoku, 10 X 1963.
  • Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: AIPN), sygn. IPN Bi 045/2, k. 289, Informacja nr 48, 27.04.1968 r.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 045/2, k. 286, Informacja nr 46, 25.04.1968 r.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 045/1680, k. 94, Meldunek dot. sytuacji w województwie w związku z konfliktem na Bliskim Wschodzie z dn. 8.06.67.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 045/2161, k. 71–72, Wykaz osób wrogo występujących i popierających agresję Izraela na kraje arabskie zarejestrowanych w ewidencji aktów wrogiej działalności przez jednostki operacyjne w 1967 roku, 22.03.1968.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 93/3455/18, k. 9, Akta paszportowe: Bartnowski Szymon.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 98/1776, Rogowska Sonia c. Mojżesza.
  • AIPN, sygn. Bi 045/2, k. 57, Meldunek, 17.03.1968 r.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 127/8/2, k. 32, 36, 40, 44, 46, 54–76, 80, 82, 84–93, Wykaz nadesłanych spraw z jednostek paszportowych na wyjazd do KDL i KK [od 1 maja 1968 r. do 30 listopada 1970 r.].
  • AIPN, sygn. IPN Bi 127/8/2, k. 50, Zestawienie z wyjazdów czasowych i emigracyjnych do „KK” woj. białostockiego za 1967 r.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 127/8/2, k. 78, Zestawienie liczbowe osób mniejszości narodowościowych ubiegających się o wyjazdy emigracyjne rok 1969.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 127/31/2, Rejestr wydanych paszportów.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 011/100, k. 59, Plan wykonawczy w sprawie obiektowej nr 11714/72 krypt. „Jafo” na 1982 r.
  • AIPN, sygn. IPN Bi 127/32/3, Rejestr spraw ubiegających się o wyjazd do państw kapitalistycznych za rok 1958/59.
  • AIPN, sygn. 1368, k. 73, Ocena sytuacji politycznej w wyższych uczelniach woj. białostockiego w okresie ostatnich wydarzeń, 8.04.1968.
  • http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php?l=pl&mode=show&zespoly_id=104740
  • http://www.sztetl.org.pl/pl/article/bialystok/11,synagogi-domy-modlitwy-i-inne/381,boznica-cytronow-ul-warynskiego-24a-/
  • http://www.zchor.org/bialystok/toc.htm
  • http://www.zchor.org/bialystok/yizkor13.htm

Document Type

Publication order reference

Identifiers

URI
http://hdl.handle.net/11320/4958

YADDA identifier

bwmeta1.element.hdl_11320_4958
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.