Józef Karp (ok. 1567–1637), marszałek wołkowyski – rys biograficzny

• Authors: Karp, Sławomir

Title variants

PL

Józef Karp (app. 1567–1637), Wolkowysk Marshall – a biographical profile

PL

Иосиф Карп (ок. 1567–1637), маршал волковысский – биографический очерк

Abstracts

EN

The article is a biography of Józef Karp, a significant figure among residents of Podlasie as well as Grodno and Wolkowysk Counties, where he owned land and worked as a businessman and politician even though he actually made a career as a civil servant in the second half of his life only in theWolkowysk County. He was born in app. 1567 in the Orthodox family as a son of Ivan Karp and Katarzyna Fiodorówna Wahanowska Karp, Nowodworce Starosts (District Heads). He inherited from his parents Brzozowa in Podlasie and Kwasówka in the Grodno County. He was married twice: first to Elżbieta Kurzeniecka and next to Katarzyna Górnicka, Tykocin Starost and a widow first married to Piotr Grajewski, podsędek (sub-judge) in a local court of Bransk. Before 1590 Józef Karp converted into Catholicism. He took part in the Polish-Swedish War of 1626–1629. On 24 July, 1629 in Malbork he was granted Wolkowysk Marshal status. He was MP for a special sejm on 13–28 November, 1629 in Warsaw. He died between 15 July and 16 September 1637 and was buried in a church in Brzozowa. He started younger kinship in the Karp family, so called Podlasie-Belarusian kinship. The article is based on archive resources stored in Polish, Lithuanian, Russian and Belorussian archives.

RU

Статья является биографией Иосифа Карпа – значимой особы среди жителей Подлясья, а также Гродненского и Волковысского районов, где находились его земельные владения, где он занимался частными делами и политикой, хотя свою служебную карьеру построил во второй половине жизни только в Волковысском районе. Родился он около 1567 года в православной семье. От своих родителей – Ивана Карпа и Екатерины Федоровны Вахановской-Карп, старост Новодворских, он унаследовал Подлясские местности – Бжозову и Квасувку, находящиеся в Гродненском районе. Был дважды женат: сначала на Әльжбете Куженецкой, а позже на Катажине Гурницкой – дочери старосты Тыкоцина, овдовевшей после смерти мужа Петра Граевского, бывшего судебного служащего в городе Браньске. До 1590 г. Иосиф Карп перешел на католическую веру. Принимая участие в польско-шведской войне 1626–1629 годах, 24 июля 1629 г. в Мальборке был удостоен звания маршала Волковысского и отправлен в качестве посла на парламентское заседание, состоявшееся 13–28 ноября 1629 г. в Варшаве. Точная дата смерти Иосифа Карпа неизвестна. Скончался он в период от 15 июля до 16 сентября 1637 г. Похоронен в костеле в Бжозовой. С него началась младшая, так называемая подлясско-белорусская линия семьи Карпов. Статья основана на польских, литовских, русских и белорусских архивных материалах.

Keywords

EN

Józef Karp; XVII w.; Podlasie; powiat grodzieński; powiat wołkowyski; marszałek wołkowyski; 17th century; Grodno County; Wolkowysk County; Wolkowysk Starost; Иосиф Карп; XVII в.; Подлясье; Гродненский район; Волковысский район; маршал волковысский

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Studia Podlaskie
• Year: 2016
• Volume: 24

Dates

published

2016

Contributors

author

Karp, Sławomir

References

• Archiwum Państwowe w Białymstoku, Brańska grodzka (1635–1641), k. 21, 38.
• Archiwum Diecezjalne w Siedlcach, D. 152, k. 168v (D 19, k. 38v–40).
• Archiwum Główne Akt Dawnych: Archiwum Radziwiłłów II, nr 201, k. 1–7 oraz wklejka: rząd 4 poz. 6, rząd 5 poz. 3, 4 i 6; ks. 12, s. 715, 717; dz. V, nr 6462, k. 1–2.
• Archiwum Główne Akt Dawnych: Brańskie grodzkie 6, k. 331; 13, k. 285-v, k. 988-v; 23, k. 389, 978v; 26, k. 226v, k. 771; 27, k. 293v; 28, k. 820.
• Archiwum Główne Akt Dawnych: Kapicjana, pudło nr 62, dokument nr 151, s. 563–566; nr 152, s. 567–569; nr 153, s. 570–572; nr 154, s. 573–574; ks. 15, s. 587–595.
• Archiwum Główne Akt Dawnych: Różańskie grodzkie relacje oblaty 1, k. 409.
• Archiwum Główne Akt Dawnych: Suraskie ziemskie 5, k. 624–625; 8, k. 169.
• Archiwum Narodowe w Krakowie: Archiwum Sanguszków, teka XXVIII/98, s. 479–482; teka XXVIII/101, s. 493–496; teka XXXIII, plik 105, nr 136
• Archiwum Narodowe w Krakowie: Zbiory Zygmunta Glogera 5, s. 326; 12, s. 267; 27, s. 60–61; 55, s. 1091, 1101; 58, s. 25–30, 109–110.
• Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps. 1777, s. 799–800.
• Lietuvos valstybes istorijos archyvas wWilnie, SA 176, k. 262–266v; SA 14805, k. 1579v.
• Metryka Litewska 130, k. 269.
• Nacyjanalny gistaryczny archiu Biełarusi w Mińsku, f. 1708, inw. 1, nr 10, k. 135-v, k. 659; f. 1708, inw. 1, nr 69, k. 293v–294, 301; f. 1708, inw. 1, nr 108, k. 175v–176; k. 177-v; f. 1708, inw. 1, nr 113, k. 155v; f. 1708, inw. 1, nr 120, k. 465–466v; f. 1708, inw. 1, nr 121, k. 27v–28v, 31v–32; f. 1708, inw. 1, nr 134, k. 9v; f. 1711, inw. 1, nr 6, k. 689–895v; f. 1755, inw. 1, nr 11, k. 781–782v; f. 1755, inw. 1, nr 13, k. 417; f. 1755, inw. 1, nr 22, k. 434–436v, k. 437–441; f. 1755, inw. 1, nr 37, k. 516v–517.
• Rossijskij gosudarstwiennyj archiw driewnich aktow, f. 389, inw. 1, nr 102, k. 235-v; f. 389, inw. 1, nr 113, k. 88-v; f. 389, nr 290, cz. 10, k. 444–445v, 446–447v.
• Akta zjazdów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. I: Okresy bezkrólewi, oprac. H. Lulewicz, Warszawa 2006, s. 287–290.
• Akty izdavaemye Kommissîeû vysočajše učreždennoû dlâ razbora drevnih aktov v Vil'ně. Akty Grodnenskago zemskago suda, t. I, Wilna 1865, cz. 1, s. 17.
• Kurzeniecki J., Kurzeniecki M., Żałoba na pogrzebie Stephana Bielawskiego Starosty Bolnickiego w Wilnie, wiersze przypis. szwagrowi swemu 1596 r.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. III, Warszawa 1900, s. 300; t. VI, Warszawa 1903, s. 147, 255; t. VII, Warszawa 1904, s. 37; t. IX, Warszawa 1906, s. 279; t. XIII, Warszawa 1909, s. 267; t. XIV, Warszawa 1911, s. 185.
• Borkowski-Dunin J., Wąsowicz-Dunin M., Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, Lwów 1910, s. 87.
• Chrapowicki J. A., Diariusz, cz. 1, Lata 1656–1664, oprac. T. Wasilewski, Warszawa 1978, s. 287.
• Dobrowolska W., Czarnkowski z Czarnkowa Adam Sędziwój, h. Nałęcz (1555–1627), PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 214–215.
• Dworzaczek W., Leszczyński Andrzej, h. Wieniawa (ok. 1559–1606), PSB, t. 18, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 103.
• Filipczak-Kocur A., Sejm zwyczajny z roku 1629, Warszawa 1979, s. 79, 94.
• Górski K., Górnicki Łukasz (1585–1651), PSB, t. 8, z. 3, Wrocław–Kraków–Warszawa 1960, s. 428–429.
• Janowski J., Chodkiewicz Grzegorz (Hrehory) h. Gryf z mieczem (+ 1572), PSB, t. 3, Kraków 1937, s. 358–359.
• Kaniewska I., Makowiecki Hieronim h. Pomian (zm. ok. 1582), PSB, t. 19, Wrocław–Warszawa–Kraków 1974, s. 223–224.
• Karp S., Dymitr Karp (ok. 1560–1621), podwojewodzi wileński. Nota biograficzna, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2013, nr 4 (282), s. 757–771.
• Karp S., Herb Karp – jego geneza, legenda i odmiany, [w:] Studia genealogiczne, red. A. Sikorski i T. Sławiński, Warszawa 2016, s. 249–284.
• Karp S., Iwan Karp (ok. 1535–1591), starosta nowodworski i jego rodzina. Z dziejów szlachty pogranicza polsko-litewskiego w XVI w., „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2015, nr 3 (289), s. 479–503.
• Karp S., Jan Karp (1604–1644), podstoli podlaski, życie i działalność, „Studia Podlaskie” 2013, t. 21, s. 32, 42–44.
• Karp S., Karpiowie z Rykijowa na Żmudzi do końca XVIII wieku. Dzieje linii litewskiej i kurlandzkiej, Warszawa 2013 (w druku).
• Karp S., Karpiowie herbu własnego. Dzieje linii podlasko-białoruskiej (maszynopis w posiadaniu autora).
• Karp S., Los szesnastowiecznego egzulanta briańskiego na przykładzie Karpia Jesypowicza (ur. ok. 1480 – zm. przed 10 X 1547), „Studia Podlaskie” 2015, t. 23, s. 7–30.
• Kłapkowski W., Konwent Dominikanów w Sejnach, Wilno 1939, s. 95.
• Kojałowicz Wijuk W., Herbarz rycerstwa W.X. Litewskiego tak zwany Compendium, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1897, s. 67, 109, 313.
• Kojałowicz Wijuk W., Herbarz Szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego zwany Nomenclator, Kraków 1905, s. 283.
• Lulewicz H., Sapieha Lew h. Lis (zm. 1610), PSB, t. 35, z. 1, Wrocław 1994, s. 83–84.
• Lulewicz H., Sapieha Mikołaj h. Lis (zm. 1611), PSB, t. 35, z. 1,Wrocław 1994, s. 120–122.
• Mamaj J., Topczewo: historia kościoła, parafii, i miasteczka, Warszawa 2013, s. 272–273, 338.
• Mamaj J., Testamenty z XVII i XVIII w. szlachty i duchowieństwa z Podlasia, Warszawa 2014, s. 108, 145.
• Maroszek J., Czy istniał „Monastyr Przemienienia Pańskiego w Puszczy Narewskiej”?, „Białostocczyzna” 1991, nr 2 (22), s. 33–34.
• Maroszek J., Karpowicze – dzieje dworu, „Białostocczyzna” 1995, nr 1, s. 30.
• Meysztowicz A., Karpiowie herbu własnego, Wilno 1906, s. 74.
• Niesiecki K., Herbarz polski, t. VIII, Lipsk 1841, s. 301; t. IX, Lipsk 1842, s. 53–54, 433, 435, 437.
• Ostrowski S., Karpowicze – dzieje parafii, „Białostocczyzna” 1995, nr 1, s. 25.
• Pamięć fundatora: świątynie – mauzolea w krajobrazie kulturowym Podlasia, oprac. J. Maroszek, Białystok 1998, s. 45, 51.
• Pociecha W., Chwalczewski Piotr, h. Trąby (+1566), PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 2–3.
• Pollak R., Górnicki Łukasz (1527–1603), PSB, t. 8, z. 3, Wrocław–Kraków–Warszawa 1960, s. 427–428.
• Rachuba A., Sapieha Jan Piotr h. Lis (1569–1611), PSB, t. 34, z. 4, Wrocław–Warszawa–Kraków 1993, s. 621–624.
• Radziwiłł A. S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. II, (1637–1646), oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980, s. 390.
• Sapiehowie. Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, t. II, Petersburg 1891, s. 103.
• Sipayłło M., Leszczyński Rafał h. Wieniawa (1579–1636), PSB, t. 17, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 135–139.
• Sosna G., Troc-Sosna A., Zapomniane dziedzictwo. Nieistniejące już cerkwie w dorzeczy Biebrzy i Narwi, Białystok 2002, s. 68.
• Uruski S., Kosiński A. A., Włodarski A., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. II, Warszawa 1905, s. 2, 43; t. IV, Warszawa 1907, s. 215, 358; t. X, Warszawa 1913, s. 141, t. XII, Warszawa 1915, s. 343.
• Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku, Spisy, oprac. E. Dubas-Urwanowicz, W. Jarmolik, M. Kulecki, J. Urwanowicz, [w:] Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku, Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. VIII: Podlasie, Kórnik 1994, s. 44, 50, 92, 144.
• Wesela, Chrzciny i Pogrzeby w XVI–XVIII wieku, Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 260.
• Wisner H., Wojsko w społeczeństwie litewskim pierwszej połowy XVII wieku, „Przegląd Historyczny” 1975, t. 66, nr 1, s. 55–56.
• Wiśniewski J., Kurzeniecki Iwan Michałowicz h. własnego (odm. Bogoria), PSB, t. 16, Wrocław 1971, s. 295–296.
• Wiśniewski J., Pac Paweł h. Gozdawa (zm. 1595), PSB, t. 24, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 741–743.
• Wolff J., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV wieku, Warszawa 1895, s. 241, 403, 564–565, 601–602.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/5216

DOI

10.15290/sp.2016.24.01