Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 24 |

Article title

Praca akuszerek w Królestwie Polskim w I połowie XIX wieku. Próba oceny historycznej, prawnej i socjologicznej

Content

Title variants

PL
Midwifery in the Kingdom of Poland in the first half of the 19th century. An attempt at historical, legal and sociological assessment
PL
Работа акушерок в Польском королевстве в I половине ХIХ в. Проба исторической, правовой и социологической оценки

Languages of publication

Abstracts

EN
The article describes a process of development and professionalization of midwifery. It draws our attention to an important social role played by women who delivered babies. In particular, the article focuses on the 19th century, the time when this job developed dynamically and was professionalized in Poland. At that time, delivery of babies transformed from an activity performed on the basis of non-systemized knowledge into legally regulated professional care. The article depicts the allocation of midwives in the Kingdom of Poland’s Provinces and in the city of Warsaw. Apart from a historical analysis of this job, the article presents its social positioning, how midwives were perceived at that time, their social and national origin as well as earnings and social status. Moreover, the article analyzes legal acts regulating their work which allow to determine what requirements had to be fulfilled by midwives.
RU
Статья описывает процесс формирования и профессионализации специальности акушерки. Автор обращает внимание на важную общественную роль женщины, принимающей роды. Особенно его интересует период ХIХ века, в котором на территории Польши начала динамично развиваться данная профессия. Именно в әто время принятие родов из обычного занятия, основанного на несистематическом знании, перешло в область профессионально урегулированной опеки. В статье говориться о размещении акушерок в королевских губерниях и на территории Варшавы. Кроме исторического анализа профессии акушерки в статье указывается на ее общественную значимость, способ восприятия представительниц данной профессии той әпохи, их социальное и национальное происхождение, уровень заработка, а также общественную позицию, занимаемую ими. Автор анализирует юридические документы, которые дают возможность определить, какие требования ставились перед представительницами данной профессии.

Year

Volume

24

Physical description

Dates

published
2016

Contributors

References

  • Instrukcja dla akuszerek, praktykujących w Królestwie Polskim, Warszawa, dnia 15/27 grudnia 1838 rok, s. 1–57.
  • Instrukcja dla akuszera miejskiego, Warszawa dnia 15/27 grudnia 1838 roku, s. 1–11.
  • Kalendarzyk informacyjny na rok 1837 wydany przez Józefa Kaczanowskiego w Warszawie, Warszawa 1837, s. 66–67.
  • Lista lekarzy i aptekarzy w Królestwie Polskim oraz chirurgów felczerów i akuszerek na rok 1839, Warszawa 1839, s. 55–67.
  • Objaśnienia co do stopni naukowych lekarskich ich znaczenia, podziału, porównania dawniejszych z nowymi określenia nadawanych im praw do praktyki, Warszawa dnia 28 lipca/9 sierpnia 1839 r., [w:] Lista lekarzy i aptekarzy w Królestwie Polskim oraz chirurgów felczerów i akuszerek na rok 1839, Warszawa 1839, s. I–XXIX.
  • Obwieszczenie względem doktorów, cyrulików etc. od Gurowskiego Marszałka Wielk. Księstwa Litewskiego z dnia 27 lipca 1784 roku podpisane..., [w:] Starożytności warszawskie. Dzieło zbiorowe wydawane przez Aleksandra Wejnerta, t. 6, Warszawa 1858, s. 98–110.
  • Przepisy dla Akuszerek w Szkole Położniczej Królewsko-Warszawskiego Uniwersytetu Kształconych, Warszawa dnia 28 marca 1820 roku, [w:] W. Tyrchowski, Instytut Położniczy w Warszawie od 1802–1884. Kartka z dziejów niedawno ubiegłej przeszłości, Warszawa 1898, s. 84–89.
  • Przepisy Examinowania na stopnie naukowe Lekarskie, Weterynaryjne i Farmaceutyczne w ogólności osób, mających trudnić się praktyką lekarską, Petersburg dnia 16/28 Grudnia 1838 rok, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”, t. 24, nr 82, s. 39–149.
  • Przepisy dla lekarzy i akuszerów, Warszawa dnia 11/23 Marca 1839 rok, s. 1–19.
  • Przewodnik Warszawski, Warszawa 1826 [Spis akuszerek na 4 stronach nienumerowanych].
  • Ustawa o zarządzie cywilno-lekarskiej służby w Królestwie Polskim, Petersburg dnia 16/28 stycznia 1840 rok, s. 1–71.
  • Bajczuk H., Kobiety-lekarki w Towarzystwie Lekarskim Warszawskim w latach 1875–1939. cz. 1., 1875–1905, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny” 2008, t. 15, z. 1/2, s. 139–157.
  • Berdecka A., Turnał J., Życie codzienne w Warszawie okresu Oświecenia, Warszawa 1969.
  • Bystroń J. S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: XVI–XVIII, t. 2, Warszawa 1976.
  • Cekański A., Cekańska J., Zawód położnej na Górnym Śląsku. Studium historyczno-prawno-socjologiczne, Katowice 2002.
  • Cekański A., Położne na Śląsku do XX wieku, [w:] Zawód położnej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Katowice 2004, s. 96–114.
  • Encyklopedia Warszawy, Warszawa 1975.
  • Ferenc M., Czasy nowożytne rodzina i dom, [w:] Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba, t. 1, Warszawa 2004, s. 117–217.
  • Filar Z., Pomoc położnicza w Polsce przed założeniem szkół położnictwa, „Archiwum Historii Medycyny” 1959, t. 22, z. 4, s. 501–538.
  • Gąsiorowski L., Zbiór wiadomości do historyi sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do najnowszych, t. 3, Poznań 1854.
  • Giedroyć F., Źródła biograficzno-bibliograficzne do dziejów medycyny w dawnej Polsce, Warszawa 1981.
  • Hanecki M., Środowisko medyczne w czasach stanisławowskich, „Archiwum Historii Medycyny” 1973, t. 36, s. 265–279.
  • Hanecki M., Z dziejów warszawskiej służby zdrowia. Warszawa popowstaniowa (1864–1918), Warszawa 1969.
  • Historia medycyny, red. T. Brzozowski, Warszawa 2014.
  • Janicka I., Medycynierki, medyczki, „lekarki” – Dyskryminacja naukowa i zawodowa kobiet-lekarek w wybranych państwach europejskich oraz USA w XIX wieku, „Studia Historica Gedanensia” 2013, t. 4, s. 69–91.
  • Jaworski J., Organizacja pomocy położniczej, Warszawa 1919.
  • Jesionowski M., Historia stomatologii polskiej, Warszawa 1971.
  • Kieniewicz S., Warszawa w latach 1795–1914, Warszawa 1976.
  • Konopka S., Polska bibliografia lekarska dziewiętnastego wieku (1801–1900), t. 1–14, Warszawa 1974–1988.
  • Kot S., Historia wychowania, t. 2, Warszawa 1996.
  • Krzak Z., Od matriarchatu do patriarchatu, Warszawa 2007.
  • Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
  • Libera Z., Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX–XX wieku, Wrocław 2003.
  • Lipińska M., Histoire des femmes médecins depuis l’antiquité jusqu’a nos jours, Paris 1900.
  • Lipińska M., Kobieta i rozwój nauk lekarskich, Warszawa 1932.
  • Lipińska M., Les femmes et le progrčs des sciences médicales, Paris 1930.
  • Lista lekarzy i aptekarzy w Królestwie Polskim oraz chirurgów, felczerów i akuszerek na rok 1839, Warszawa 1839.
  • Łyskanowski M., Medycyna i lekarze dawnej Warszawy, Warszawa 1980.
  • Marek A., Dziewiętnastowieczne polskie podręczniki dla położnych, [w:] Zawód położnej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Katowice 2004, s. 41–58.
  • Matuszewska E., Zarys historii zawodu położnej do XX w., „Ginekologia Polska” 1988, t. 59, nr 9, s. 577–583.
  • Matuszewska E., Zarys historii zawodu położnej, Warszawa 2012.
  • Mencwel A., Etos lewicy, Warszawa 2009.
  • Michelis J., Rozprawa historyczna o sztuce polozniczey, Wilno 1811.
  • Pawiński M., Akta stanu cywilnego w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX w., „Archeion” 2002, t. 104, s. 211–214.
  • Pod patronatem Hygiei. Udział kobiet w rozwoju nauk przyrodniczych, red. I. Arabas, Warszawa 2000.
  • Rembieliński R., Kuźnicka B., Historia farmacji, Warszawa 1987.
  • Sękowska E., Etyczno-prawne aspekty pracy i pozycja zawodowa akuszerki w XIX w., [w:] Zawód położnej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Katowice 2004, s. 59–65.
  • Sikorska-Kowalska M., Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX i XX wieku, Łódź 2001.
  • Stawiak-Ososińska M., Ponętna, uległa, akuratna Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Kraków 2009.
  • Stawiak-Ososińska M., Szkoła Akuszerek w Warszawie w latach 1802–1831, [w:] Dzieje kształtowania się polskich instytucji oświatowych, red. E. A. Mierzwa, s. 91–108.
  • Szumowski W., Historia medycyny filozoficznie ujęta, Kęty 2008.
  • Szumowski W., Historia medycyny filozoficznie ujęta, Warszawa 1994.
  • Tyrchowski W., Instytut Położniczy w Warszawie od roku 1802–1884, [w:] Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 1897, t. 43, nr 14, s. 118–196.
  • Tyrchowski W., Instytut Położniczy w Warszawie od 1802–1884. Kartka z dziejów niedawno ubiegłej przeszłości, Warszawa 1898.
  • Urbanek B., Idea opieki nad chorym na ziemiach polskich w latach 1809–1914, Wrocław 2001.
  • Urbanek B., Poradniki medyczne o seksualności kobiet i mężczyzn w XIX wieku, [w:] Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2004, s. 61–72.
  • Urbanek B., Wstęp, [w:] Zawód pielęgniarki na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2008, s. 13–20.
  • Waszyński E., Historia położnictwa i ginekologii w Polsce, Wrocław 2000.
  • Więckowska E., Opieka położnicza w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, „Medycyna Nowożytna” 2008, t. 15, nr 1–2, s. 61–68.
  • Wrześniewska M., Bąk B., Historia zawodu położnej i kształtowanie się opieki okołoporodowej na świecie i w Polsce, „Studia Medyczne” 2012, t. 27, s. 89–99.
  • Zadrożyńska A., Etnologiczne problemy seksuologii. Symbolika płci i seksu w różnych kulturach, [w:] Seksuologia kulturowa, red. K. Imieliński, Warszawa 1980, s. 172–218.
  • Zawód położnej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Katowice 2004.
  • Zieleniewski M., Notatki do historyi akuszeryi w Polsce, Warszawa 1862.
  • Żołądź-Strzelczyk D., Dzieciobiorki, pępkożerki, baby – kto zajmował się „babieniem” w dawnej Polsce, [w:] Cognitioni gestorum: studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. D. A. Sikorski, A. M. Wyrwa, Warszawa 2006, s. 571–580.
  • Żołądź-Strzelczyk D., Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2006.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

URI
http://hdl.handle.net/11320/5228

YADDA identifier

bwmeta1.element.hdl_11320_5228
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.