Konwersja narodowa Henryka Hubertusa Jab􏰄o􏰅skiego – wybór, czy 􏰔życiowa konieczno􏰀􏰁ść?

• Authors: Schiller-Rydzewska Joanna

Title variants

EN

National Convertion of Henryk Hubertus Jab􏰄o􏰅ski – Choice or Vital Necessity?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Henryk Hubertus Jabłoński (1915–1989) to jedna z najważniejszych postaci gdańskiego życia muzycznego powojennej doby. Kompozytor, który działał na rzecz środowiska twórców zarówno w wymiarze artystycznym, edukacyjnym, jak i organizacyjnym. Twórczość Jabłońskiego jest polem szeroko rozpoznanym w badaniach teoretycznych i muzykologicznych. Wiele pytań natomiast nasuwa biografia kompozytora, szczególnie w okresie przedwojennym i tuż po zakończeniu działań wojennych. Podstawowym problemem badawczym niniejszego tekstu było więc rozstrzygnięcie, w jakich okolicznościach i na podstawie jakich przesłanek kompozytor podjął decyzję o narodowej konwersji i zmianie personaliów z Helmut Degler na Henryk Jabłoński. W tym celu prześledzono materiały źródłowe o charakterze biograficznym, wpisując je w szeroki kontekst życia społeczno-politycznego Gdańska pomiędzy rokiem 1939 a 1948. W wyniku przeprowadzonych analiz decyzja kompozytora nabiera głębokiego, wielowymiarowego sensu i wpisuje się w losy gdańszczan w okresie powojennym.

EN

Henryk Hubertus Jablonski (1915–1989) is one of the most important figures of Gdansk’s post- war musical life. The composer worked for the artists’ community in artistic and educational as well as organizational terms. Jablonski’s music is extensively examined by the theoretical and musicological research. But many questions are raised by the composer’s biography, especially during the pre-war period and immediately after the war. The basic research problem on which this text focuses is to determine under what circumstances and on what grounds the composer decided to undergo a national conversion and to change his name from Helmut Degler to Henryk Jablonski. For this purpose, the source materials of biographical character were analysed within a broader context of socio-political life of Gdansk between 1939 and 1948. As a result of the analysis, the composer’s decision is gaining a deep multidimensional meaning and is becoming a part of Gdansk citizens’ fate in the post-war period.

Keywords

PL

konwersja narodowa,; kompozytor gdański,; Henryk Hubertus Jabłoński.

EN

national conversion,; Gdańsk composer,; Henryk Hubertus Jabłoński.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Edukacja Muzyczna
• Year: 2017
• Issue: 12
• Pages: 147–167

Dates

published

2017

Contributors

author

Schiller-Rydzewska Joanna

References

• Akt zmiany nazwiska wydany przez Urząd Wojewódzki Gdański, Wydział Ad- ministracyjny, nr A.C.III-8/328/48.
• Dawne nagrania Studia nagra􏰅 Henr􏰆k Hubertus Jab􏰄o􏰅ski, Fonoteka, Akade- mia Muzyczna im. S. Moniuszki, sygn. CX 385.
• Płyty winylowe firmy Deutsche Grammophon w serii Die Stimme Seines Herrn z lat 30. i 40. dwudziestego wieku o sygnaturach: B 47321, B 47343, B 47403, B 47487, B 47731.
• Życiorys kompozytora zachowany w Archiwum Związku Kompozytorów Polskich.
• Anczykowska-Wysocka Wiesława, Henr􏰆ka Jab􏰄o􏰅skiego 􏰔􏰆cie 􏰇 mu􏰇􏰆k􏰖, [w:] Henr􏰆k Hubertus Jab􏰄o􏰅ski, kompo􏰇􏰆tor gda􏰅ski, red. Janusz Krassowski, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki, Gdańsk 2009, s. 5–21.
• Andrzejewski Marek, 􏰕rodki masowego pr􏰇eka􏰇u, [w:] Historia Gda􏰅ska, t. 4, red. Edmund Cieślak, Wydawnictwa Lex, Sopot 1999, s. 277–285.
• Bronk Michał, Inspiracje kas􏰇ubsk􏰖 poe􏰇j􏰖 w tw􏰋rc􏰇o􏰀ci Henr􏰆ka Hubertusa Jab􏰄o􏰅skiego na podstawie dw􏰋ch pie􏰀ni 􏰎Upart􏰆 Mich􏰘􏰄􏰏 i 􏰎S􏰇􏰙mi􏰖 wa􏰄􏰙􏰏 do s􏰄􏰋w Aloj􏰇ego Nagla, komputeropis pracy licencjackiej napisanej pod kie- runkiem Aleksandry Kucharskiej-Szefler, Akademia Muzyczna im. S. Mo- niuszki, Gdańsk 2012.
• Bykowska Sylwia, Rehabilitacja i weryfikacja narodowo􏰀ciowa ludno􏰀ci pol- skiej w wojew􏰋d􏰇twie gda􏰅skim po II wojnie 􏰀wiatowej, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2012.
• Danielewicz Gabriela, W kr􏰊gu Polonii gda􏰅skiej, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 1996.
• Golczewski Kazimierz, Pr􏰇􏰆musowa ewakuacja 􏰇 nadba􏰄t􏰆ckich prowincji III Rzeszy 1944–1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1971.
• Golon Mirosław, Polit􏰆ka rad􏰇ieckich w􏰄ad􏰇 wojskow􏰆ch i polic􏰆jn􏰆ch na Po- mor􏰇u Nadwi􏰀la􏰅skim w latach 1945􏰈1947, Wydawnictwo Naukowe Uni- wersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2001.
• Guryn Dorota, Wiolonc􏰇elowa tw􏰋rc􏰇o􏰀􏰁 Henr􏰆ka Hubertusa Jab􏰄o􏰅skiego, maszynopis pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem Antoniego Po- szowskiego, Akademia Muzyczna, Gdańsk 1982.
• Kłoskowska Antonina, Kultury narodowe u korzeni, PWN, Warszawa 2012. Loew Peter Oliver, Gda􏰅sk i jego pr􏰇es􏰇􏰄o􏰀􏰁. Kultura histor􏰆c􏰇na miasta od ko􏰅ca XVIII w. do d􏰇isiaj, tłum. Janusz Mosakowski, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2012.
• Mikos Stanisław, Gda􏰅sk w okresie drugiej wojn􏰆 􏰀wiatowej (1939–1945), [w:] Historia Gda􏰅ska, t. 4, red. Edmund Cieślak, Wydawnictwo Lex, Sopot 1999, s. 102–118.
• Romanow Andrzej, Struktura narodowo􏰀ciowa, [w:] Historia Gda􏰅ska, t. 4, red.
• Edmund Cieślak, Wydawnictwo Lex, Sopot 1999, s. 30–32.
• Weiss Katarzyna, 􏰎Swoi􏰏 i 􏰎obc􏰆􏰏 w Woln􏰆m Mie􏰀cie Gda􏰅sku 1920􏰈1939, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002.
• Zwarra Brunon, Wspomnienia gda􏰅skiego b􏰋wki, t. 1, wyd. 3, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 2013.
• Zwarra Brunon, Wspomnienia gda􏰅skiego b􏰋wki, t. 3, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 1986.
• Zwarra Brunon, Wspomnienia gda􏰅skiego b􏰋wki, t. 3, wyd. 3, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 2001.
• Zwarra Brunon, Wspomnienia gda􏰅skiego b􏰋wki, t. 4, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 1996.
• Mokrzecki Lech, Polskie Konserwatorium Mu􏰇􏰆c􏰇ne w Gda􏰅sku, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Pomorzoznawcze”, nr 13, Gdańsk 1966.
• Obniska Wanda, Henr􏰆k Jab􏰄o􏰅ski, [w:] Kompo􏰇􏰆tor􏰇􏰆 gda􏰅sc􏰆, red. Janusz Krassowski, Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki, Gdańsk 1980, s. 107–123.
• Podhajski Marek, Gda􏰅skie 􏰀rodowisko kompo􏰇􏰆torskie 􏰈 aktualne problemy i perspektywy rozwoju, [w:] Kultura Mu􏰇􏰆c􏰇na P􏰋􏰄nocn􏰆ch Ziem Polski 3, red. Janusz Krassowski, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki, Gdańsk 1988, s. 235–255.
• Poszowski Antoni, Folklor kas􏰇ubski w tw􏰋rc􏰇o􏰀ci kompo􏰇􏰆tor􏰋w polskich, [w:] Oskar Kolberg na Pomor􏰇u Gda􏰅skim, red. Mirosława Pietrzykowska, Wo- jewódzki Ośrodek Kultury, Gdańsk 1997, s. 155–165.
• Poszowski Antoni, Obra􏰇 d􏰑wi􏰊kow􏰆 pie􏰀ni Henr􏰆ka Jab􏰄o􏰅skiego do poe􏰇ji kaszubskich Alojzego Nagla, [w:] Marynistyka w muzyce, red. Janusz Kras- sowski, PWSM, Gdańsk 1978, s. 97–117.
• Poszowski Antoni, Tw􏰋rc􏰇o􏰀􏰁 Henr􏰆ka Hubertusa Jab􏰄o􏰅skiego integraln􏰖 c􏰇􏰊- 􏰀ci􏰖 dorobku gda􏰅skiego 􏰀rodowiska kompo􏰇􏰆torskiego, [w:] Muzyka w Gda􏰅sku wc􏰇oraj i d􏰇i􏰀, red. Janusz Krassowski, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki, Gdańsk 1988, s. 225–234.
• Poszowski Antoni, Tw􏰋rc􏰇o􏰀􏰁 wokalno-instrumentalna Henryka Hubertusa Ja- b􏰄o􏰅skiego, „Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej”, nr 42, red. Eugeniusz Sąsiadek, Wrocław 1986.
• Romanow Andrzej, Polac􏰆 w Gda􏰅sku w latach 1815􏰈1939, [w:] To􏰔samo􏰀􏰁 miejsca i lud􏰇i. Gda􏰅s􏰇c􏰇anie i ich miasto w perspekt􏰆wie histor􏰆c􏰇no- -socjologicznej, red. Małgorzata Dymnicka, Zbigniew Opacki, Oficyna Na- ukowa, Warszawa 2003, s. 119–128.
• Rubin Grzegorz, 􏰎Pomorski szumi wiatr􏰏 na ch􏰋r mies􏰇an􏰆 a cappella Henryka Jab􏰄o􏰅skiego, [w:] Marynistyka w muzyce, red. J. Krassowski, PWSM, Gdańsk 1978, s. 119–135.
• Szemiel Marek, Fa􏰇􏰆 tw􏰋rc􏰇o􏰀ci Henr􏰆ka Hubertusa Jab􏰄o􏰅skiego 􏰈 propozycja klasyfikacji, „Aspekty Muzyki”, t. 2, Gdańsk 2012.
• Anczykowska-Wysocka, Jab􏰄o􏰅ski Henr􏰆k Hubertus, [w:] Kompozytorzy polscy 1918􏰈2000, t. 2: Biogramy, red. M. Podhajski, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki, Akademia Muzyczna im. F. Chopina, Gdańsk – Warszawa 2007, s. 328–330.
• Błaszkiewicz Teresa, Tylewski Tadeusz, [w:] Kompozytorzy polscy 1918􏰈2000, t. 2: Biogramy, red. M. Podhajski, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki, Akademia Muzyczna im. F. Chopina, Warszawa – Gdańsk 2005, s. 1039– 1041.
• Hanuszewska Mieczysława, Schäeffer Bogusław, Jab􏰄o􏰅ski Henryk, [w:] Alma- nach wsp􏰋􏰄c􏰇esn􏰆ch kompo􏰇􏰆tor􏰋w polskich, PWM, Kraków 1982, s. 76–77.
• Woźniak Jolanta, Jab􏰄o􏰅ski Henr􏰆k Hubertus, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM. C􏰇􏰊􏰀􏰁 biografic􏰇na h􏰈j, red. E. Dziębowska, Kraków 1993, s. 382.
• www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=NIEMIECKA_LISTA_NARODOWO%C5 %9ACIOWA [stan z 26.08 2016].
• www.polmic.pl/index.php?option=com_mwosoby&id=755&view=czlowiek&lit era=11&Itemid=5&lang=pl [stan z 10.07.2016].
• www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=TYLEWSKI_TADEUSZ [stan z 27.08.2016].

Identifiers

ISSN

1895-8079