Praktyka obsadzania stanowisk w administracji skarbowej III RP w świetle wartości konstytucyjnych

• Authors: Gadowska Kaja

Title variants

EN

The practice of filling tax administration positions in the Third Polish Republic in the light of constitutional values

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zawarta w Konstytucji zasada dobra wspólnego stanowi istotną rację istnienia władz publicznych. Administracja wykonująca funkcje państwa winna służyć dobru obywateli. Warunkiem prawidłowego funkcjonowania administracji jest właściwy dobór kadr realizujących zadania państwa. Jest on szczególnie istotny w przypadku administracji skarbowej, stanowiącej kluczowe ogniwo systemu gromadzenia dochodów publicznych. Cel artykułu stanowi analiza słabości systemu administracji skarbowej w Polsce, mających wpływ na kształtowanie profesjonalnej kadry urzędników. W artykule postawiono tezę, że zasadnicze znaczenie dla właściwej realizacji zadań administracji skarbowej ma oparta na obiektywnych kryteriach rekrutacja kadr. Szczególną uwagę poświęcono zasadom obsadzania stanowisk dyrektorów i wicedyrektorów izb skarbowych, naczelników urzędów skarbowych i ich zastępców oraz dyrektorów i wicedyrektorów urzędów kontroli skarbowej, od kompetencji osób, które je zajmują zależy bowiem jakość pracy urzędów. Zgodnie z przyjętą hipotezą, im większy jest wpływ czynników politycznych, a nie kryteriów merytorycznych na proces obsadzania stanowisk i im słabsze są gwarancje stabilnego zatrudnienia, w tym większym stopniu pracownicy skłonni są ulegać sugestiom politycznych patronów i tym trudniej jest im oprzeć się politycznym naciskom. W przypadku administracji skarbowej, przy dużej zmienności, złożoności i niejasności prawa podatkowego, przepisów utrudniających właściwą ich interpretację oraz presji politycznej na zwiększenie dochodów budżetowych, skutkować to może negatywnymi konsekwencjami dla podatników.

EN

The constitutional concept of the common good is the reason for the existence of public authorities. Administration performing state functions should serve the needs of citizens. An adequate selection of the staff who carry out state functions is a condition for a well-functioning administration. The selection is particularly important in the case of tax administration, a key link in the system of public revenue collection. The aim of this article is to analyse the weaknesses of Poland’s tax administration system. Such weaknesses have an influence on establishing professional staff. Accordingly, the core hypothesis in the article is that staff recruitment based on objective criteria is essential for the effective performance of tax administration tasks. Particular attention was paid to the rules of filling positions of directors and deputy directors of tax chambers, tax offices, and tax control offices. The quality of staff’s work depends, after all, on the competence of people occupying these positions. In accordance with the hypothesis, the bigger the influence of political, not substantive, factors on the process of filling positions and the weaker the guarantee of stable employment are, the bigger the extent is to which employees succumb to political patrons’ suggestions, and the more difficult it is for them to resist political pressure. In the case of tax administration, all these factors (taking into consideration changing, complicated, and unclear tax laws; regulations hindering tax law interpretation; and political pressure to increase budgetary income) may have negative consequences for tax-payers.

Keywords

PL

administracja skarbowa; obsadzanie stanowisk; służba cywilna; dobro

EN

tax administration; filling positions; civil service; the common good

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2017
• Volume: 43
• Issue: 2
• Pages: 25-48

Contributors

author

Gadowska Kaja

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Brzeziński B., Nykiel W. (2011), Stan prawa podatkowego w Polsce. Raport 2010, „Kwartalnik Prawa Podatkowego”, nr 1, Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych, Łódź, s. 61–83.
• Gadowska K. (2009), Działania pozorne. Problem upolitycznienia procesu obsady wyższych stanowisk w służbie cywilnej w Polsce, „Przegląd Socjologiczny”, Nr LVIII/1, s. 51–90.
• Gadowska K. (2015), Dysfunkcje Administracji. Służba cywilna w perspektywie neoinstytucjonalnej, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Glapiak E., Odnowiona skarbówka, „Rzeczpospolita”, 23.11.2007.
• Grant Thornton (2017), Raport. Podatki w Polsce, Grant Thornton, Warszawa.
• Interpelacja nr 2507 – do ministra finansów – w sprawie wielomiesięcznego utrzymywania na stanowiskach naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych osób nie powołanych w drodze konkursów, a jedynie pełniących obowiązki, oraz ważności wydawanych przez takie osoby decyzji administracyjnych, 8.04.2008, Warszawa.
• Interpelacja nr 11252 – do Prezesa Rady Ministrów – w sprawie braku przejrzystości procedury konkursowej podczas wyłaniania kandydatów do objęcia stanowisk naczelników urzędów skarbowych, 21.08.2009, Warszawa.
• Interpelacja nr 11252 – do Ministra Finansów – w sprawie braku przejrzystości procedury konkursowej podczas wyłaniania kandydatów do objęcia stanowisk naczelników urzędów skarbowych – ponowna, 20.10.2009, Warszawa.
• Interpelacja nr 12972 – do prezesa Rady Ministrów – w sprawie bulwersujących praktyk przy obsadzaniu stanowisk naczelników urzędów skarbowych, 19.11.2009, Warszawa.
• Interpelacja nr 12972 – do prezesa Rady Ministrów – w sprawie bulwersujących praktyk przy obsadzaniu stanowisk naczelników urzędów skarbowych – ponowna, 25.01.2010, Warszawa.
• Interpelacja nr 14265 – do Ministra Finansów – w sprawie procesu wdrażania oraz obecnego funkcjonowania Krajowej Administracji Skarbowej, 13.07.2017, Warszawa.
• JAK (2008), P. o. dyrektorzy i naczelnicy w skarbówce, „Gazeta Wyborcza”, 9.04.2008.
• Kamiński A. Z., Kamiński B. (2004), Korupcja rządów. Państwa pokomunistyczne wobec globalizacji, Wydawnictwo Trio i ISP PAN, Warszawa.
• Konderak E. (2009), Tylko 26 proc. osób zdało egzamin na naczelnika, „Gazeta Prawna”, 5.06.2009.
• Kowalewska J. (2006), Wymiatanie dyrektorów służb celnych i podatkowych, „Gazeta Wyborcza”, 23.03.2006.
• Kowalewska J., Drabikowska A., Geront J., (2006) Czystka w skarbówkach i urzędach celnych, „Gazeta Wyborcza”, 24.03.2006.
• Kwaśniewski T. (2017), Nieprzydatni, „Gazeta Wyborcza” (Duży Format), 21.08.2017.
• Leśniak G. (2014), Administracja skarbowa w rękach osób pełniących obowiązki. To próba obchodzenia prawa, „Gazeta Prawna”, 14.02.2014.
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli) (2010), Pobór podatku dochodowego od osób fizycznych, Nr 18/2010/P09024/KBF.
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli) (2011), Prawidłowość postępowań kontrolnych i podatkowych prowadzonych przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej, Nr 46/2011/P10024/KBF.
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli) (2012), Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania służby cywilnej w ramach obowiązujących regulacji prawnych, Nr 14/2012/P/11/004/KAP.
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli) (2014), Przestrzeganie praw podatników przez wybrane urzędy skarbowe i izby skarbowe, Nr 26/2014/P/13/039/KBF.
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli) (2015), Wykonywanie wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego przez Urzędy Skarbowe i Izby Celne, Nr 22/2015/P/14/016/KBF.
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 2507 w sprawie wielomiesięcznego utrzymywania na stanowiskach naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych osób nie powołanych w drodze konkursów, a jedynie pełniących obowiązki, oraz ważności wydawanych przez takie osoby decyzji administracyjnych, 7.05.2008, Warszawa.
• Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na interpelację nr 12972 w sprawie bulwersujących praktyk przy obsadzaniu stanowisk naczelników urzędów skarbowych, 21.12.2009, Warszawa.
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na ponowną interpelację nr 12972 w sprawie bulwersujących praktyk przy obsadzaniu stanowisk naczelników urzędów skarbowych, 26.02.2010, Warszawa.
• Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów na interpelację nr 13647 w sprawie zwolnień pracowników administracji skarbowej, kontroli skarbowej i Służby Celnej w kontekście reformy powołującej Krajową Administrację Skarbową, 17.07.2017, Warszawa.
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia Ministra Rozwoju i Finansów – na interpelację nr 13839 w sprawie struktury zatrudnienia w Krajowej Administracji Skarbowej przed i po reformie, 27.07.2017, Warszawa.
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia Ministra Rozwoju i Finansów – na interpelację nr 14265 – do Ministra Finansów – w sprawie procesu wdrażania oraz obecnego funkcjonowania Krajowej Administracji Skarbowej, 8.08.2017, Warszawa.
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia ministra – na zapytanie nr 2501 w sprawie daleko idących zmian kadrowych w świętokrzyskich organach skarbowych, czego jaskrawym przykładem jest powołanie T. D. na stanowisko zastępcy naczelnika I Urzędu Skarbowego w Kielcach przez podległego ministrowi finansów dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach, 16.10.2008, Warszawa.
• Opinia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lipca 2016 r. BSAIII-021-269-270/16.
• Piechowiak M. (2012), Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Biuro Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa.
• Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 marca 2012 r. I OSK 322/11.
• Ruśkowski E. (2006), Kontrola stosowania prawa podatkowego [w:] Kontrola tworzenia i stosowania prawa podatkowego pod rządami Konstytucji RP, red. L. Etel, Wolters Kluwer, Warszawa, s. 81–145.
• Sawczuk Piotr (2011a), Niezespolona administracja skarbowa [w:] Niezespolona administracja rządowa, red. M. Czuryk, M. Karpiuk, J. Kostrubiec, Wydawnictwo Difin, Warszawa, s. 56–82.
• Sawczuk P. (2011b), Niezespolona administracja kontroli skarbowej [w:] Niezespolona administracja rządowa, red. M. Czuryk, M. Karpiuk, J. Kostrubiec, Wydawnictwo Difin, Warszawa, s. 83–96.
• Skwirowski P. (2008a), Megakonkurs w skarbówce, „Gazeta Wyborcza” 2.11.2008.
• Skwirowski P. (2008b), Naczelnicy z konkursu, a nie z nominacji, „Gazeta Wyborcza” 3.11.2008.
• Skwirowski P., Ryzykowna rewolucja w administracji skarbowej, „Gazeta Wyborcza” 23.10.2016.
• Sokolewicz W., Zubik M. (2016), Artykuł 1 [w:] Konstytucja. Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom I, wyd. II, red. L. Garlicki, Marek Z., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, s. 53–93.
• Sprawozdanie Szefa Służby Cywilnej o stanie służby cywilnej i o realizacji zadań tej służby w 2016 r. (2017), http://dsc.kprm.gov.pl/sprawozdania-szefa-sluzby-cywilnej [dostęp: 15.08.2017].
• Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. Omówienie (2017) Rada Ministrów, Warszawa.
• Święcicka E. (2016), Czystka w świętokrzyskich urzędach skarbowych. Odwołano już większość naczelników, „Echo dnia” 12.04.2016.
• Teszner K. (2012), Administracja podatkowa i kontrola skarbowa w Polsce, LEX a Wolters Kluwer business Warszawa.
• Uszyński D. (2010), Niejasne przepisy, legislacyjne pułapki i luki w systemie prawa podatkowego [w:] W świecie finansów i prawa finansowego. Działalność dydaktyczna profesora Jana Głuchowskiego, red. B. Kołosowska, P. Prewysz-Kwinto, Wyższa Szkoła Bankowa, Toruń, s. 143–160.
• Wójcik K., Rochowicz P. (2015), Kadrowa czystka w izbach skarbowych, PiS zmienia zasady naboru w administracji skarbowej, „Rzeczpospolita” 14.12.2015.
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 listopada 2009 r. Sygn. akt. II FSK 951/08.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2011 r. Sygn. akt Kp 1/11 (M.P. 2012 Nr 57, poz. 577).
• Zapytanie nr 2501 – do Ministra Finansów – w sprawie daleko idących zmian kadrowych w świętokrzyskich organach skarbowych, czego jaskrawym przykładem jest powołanie T. D. na stanowisko zastępcy naczelnika I Urzędu Skarbowego w Kielcach przez podległego ministrowi finansów dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach, 22.09.2008, Warszawa.
• Zubik M. (2007), Refleksje nad „dobrem wspólnym” jako pojęciem konstytucyjnym [w:] Prawo a polityka. Materiały z konferencji Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, która odbyła się 24 lutego 2006 roku, red. M. Zubik, Wydawnictwo Liber, Warszawa, s. 389–404.
• Zieliński E. (2001), Administracja rządowa w Polsce, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.