MĘSKOCENTRYCZNY CHARAKTER WSPÓŁCZESNEJ KULTURY POLSKIEJ W PERSPEKTYWIE KONCEPCJI GEERTA HOFSTEDE’A. WYBRANE ASPEKTY PROBLEMATYKI

• Authors: Arcimowicz Krzysztof

Title variants

EN

THE MALE-ORIENTED CHARACTER OF MODERN POLISH CULTURE IN THE PERSPECTIVE OF GEERT HOFSTEDE’S CONCEPTION: SELECTED ASPECTS OF THE ISSUE

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawowym celem artykułu było przeanalizowanie współczesnej kultury polskiej z wykorzystaniem propozycji teoretycznej Geerta Hofstede’a dotyczącej wymiaru męskość–kobiecość. Analiza objęła wybrane aspekty takich sfer życia społecznego i kultury, jak: religia, polityka, media, rodzina, seksualność, runek pracy, edukacja. Przeprowadzona analiza pozwala na sformułowanie wniosku, iż Polskę można zaliczyć do kategorii kultur męskich. Zmiany społeczno-ekonomiczne i ustrojowe po 1989 tylko w niewielkim stopniu zmieniły męskocentryczny charakter kultury polskiej. Mimo przemian dotyczących większego uczestnictwa kobiet w sferze publicznej i większej niż kilka dekad temu partycypacji mężczyzn w życiu rodzinnym i obowiązkach domowych, w kulturze polskiej nadal istnieją silne stereotypy płci łączące męskość ze sferą publiczną, a kobiecość ze sferą domową. Ponadto w naszym kraju często emancypacja kobiet jest przedstawiana jako zagrożenie porządku społecznego, dominują konserwatywne opinie na temat seksualności, istnieje też silna obawa przed osobami homoseksualnymi.

EN

The basic aim of the article is to analyze modern Polish culture with the use of Geert Hofstede’s theoretical proposition, which refers to the dimension of masculinity-femininity. The analysis covered selected aspects of such areas of social and cultural life, such as religion, politics, media, family, sexuality, job market, education. The executed analysis leads to the conclusion that Poland belongs to the category of masculine cultures. Socioeconomic and political transformation after 1989 changed the male-oriented character of Polish culture only to a limited extent. In spite of changes resulting in a greater participation of women in public life and a greater participation of men in family life and domestic responsibilities than a few decades ago, there are still present in Polish culture strong stereotypes connecting men with the public sphere and women with the domestic sphere. Moreover, in our country the emancipation of women is presented as a threat to social order, conservative opinions on sexuality are dominant, and there also exists strong concern about homosexual persons.

Keywords

PL

męskość; kobiecość; Geert Hofstede; kultura polska; płeć społeczno-kulturowa

EN

masculinity; femininity; Geert Hofstede; Polish culture; gender

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2016
• Volume: 42
• Issue: 1
• Pages: 72-88

Contributors

author

Arcimowicz Krzysztof

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Adamiak E. (1999), Milcząca obecność: o roli kobiety w Kościele, Biblioteka Więzi, Warszawa.
• Anannikova L., Wilgocki M. (2014), Biskupi kontra „Nasz Elementarz”. Bo jest infantylny i promuje magię, adres internetowy: http://wyborcza.pl/1,75478,16769408,Biskupi\_kontra\_\_Nasz\_Elementarz\_\_\_Bo\_jest\_infantylny.html [data dostępu: 26.07.2015].
• Arcimowicz K. (2003), Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda, fałsz, stereotyp, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Arcimowicz K. (2013), Dyskursy o płci i rodzinie w polskich telesagach. Analiza seriali obyczajowych najpopularniejszych na początku XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie ŻAK, Warszawa.
• Arcimowicz K. (2016), Kategoria męskości w dyskursie Kościoła katolickiego we współczesnej Polsce, „Studia Humanistyczne AGH.
• Barker Ch. (2005), Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Beata Kempa u Tomasza Lisa: Zakładamy parlamentarny zespół „Stop ideologii gender!” (2013), adres internetowy: http://wyborcza.pl/1,76842,15204466,Beata\_Kempa\_u\_Tomasza\_Lisa\ _\_Zakladamy\_parlamentarny.html [data dostępu: 05.07.2015].
• Boski P. (1999),Męskość-Kobiecość jako wymiar kultury. Przegląd problematyki badań, [w:] Męskość kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej, red. J. Miluska, P. Boski, Wydawnictwo Instytutu Psychologii, Warszawa.
• Buchowska N., Sękowska-Kozłowska K. (2015), Obowiązek weryfikacji przez państwo podręcznikow szkolnych w celu wyeliminowania stereotypow związanych z płcią i prowadzeniem edukacji, [w:] Gender w podręcznikach: Projekt badawczy. Raport, t. 1., red. I. Chmura-Rutkowska, M. Duda, M. Mazurek i A. Sołtysiak-Łuczak, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2016, pdf.
• Buczkowski A. (1997), Dwa rożne światy, czyli jak socjalizuje się dziewczynkę i chłopca, [w:] Od kobiety do mężczyzny i z powrotem: rozważania o płci w kulturze, red. J. Brach-Czaina, Wydawnictwo Trans-Humana, Białystok.
• Budrowska B. (2007), Nieodpłatna praca kobiet i proby jej wyceny, adres internetowy: http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/fe007budrowska.pdf [data dostępu: 23.01.2015].
• Daly M. (1973), Beyond God the Father: toward a philosophy of women’s liberation, Beacon, Boston.
• Dec-Piotrowska J., Paprzycka E. (2015),Wychowanie do życia w rodzinie – raport przedmiotowy, [w:] Gender w podręcznikach: Projekt badawczy. Raport, t. 3., red. I. Chmura-Rutkowska, M. Duda, M. Mazurek i A. SołtysiakŁuczak, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2016, pdf.
• Domański H. (1992), Zadowolony niewolnik? Studium o nierownościach między mężczyznami i kobietami w Polsce, IFiS PAN, Warszawa.
• Duch-Krzystoszek D. (2007), Kto rządzi w rodzinie. Socjologiczna analiza relacji w małżeństwie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Fiske J. (1987), Television Culture, Routledge, London and New York.
• Fuszara M. (2006), Kobiety w polityce, Trio, Warszawa.
• Geertz C. (2005), Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Wydawnictwo UJ, Krakow.
• Gender w podręcznikach – projekt badawczy. Skrot raportu (2015), red. I. Chmura-Rutkowska, M. Duda, M. Mazurek, A. Sołtysiak-Łuczak, Warszawa, adres internetowy: http://gender-podreczniki.amu.edu.pl [data dostępu: 28.02.2016].
• Gromokowska-Melosik A. (2011), Edukacja i (nie)rowność społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu, Impuls, Krakow.
• Hofstede G., Hofstede G. J. (2007), Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Hofstede G. (1980), Culture’s consequences: international differences in workrelated values, Sage Publications, Beverly Hills.
• Hofstede G. (1998a), Masculinity/Feminity as dimension of culture, [w:] Masculinity and Feminity: the taboo dimension of national cultures, red. G. Hofstede, Sage Publications, London-New Delhi.
• Hofstede G. (1998b), Comparative studies of sexual behavior, [w:] Masculinity and Feminity: the taboo dimension of national cultures, red. G. Hofstede, Sage Publications, London-New Delhi.
• Hofstede G. (1998c), Religion, masculinity and sex, [w:] Masculinity and Feminity: the taboo dimension of national cultures, red. G. Hofstede, Sage Publications, London-New Delhi.
• Hofstede G. (2016), The Hofstede Centre, adres internetowy: http://geerthofstede. com [data dostępu: 23.02.2016].
• Jan Paweł II autorytetem także dla niewierzących (2011), adres internetowy: http://ekai.pl/sondaz/x52895/jan-pawel-ii-autorytetem-takzedla-niewierzacych [data dostępu: 12.08.2013].
• Kalinowska E. (1995), Wizerunki dziewczynek i chłopcow, kobiet i mężczyzn w podręcznikach szkolnych, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 1-2.
• Katechizm Kościoła Katolickiego (1994), Pallottinum, Poznań.
• Kimmel M. S. (1987), Rethinking masculinity, New directions in research, [w:] Changing Men: New Directions in Research on Men and Masculinity, red. M. S. Kimmel, Sage Publications, Newbury Park.
• Kowalczyk I., Piotrowska J., Zierkiewicz E. (2007), Środki masowego przekazu, [w:] Polityka rowności płci Polska 2007. Raport, red. B. Chołuj, Warszawa.
• Krakowiecka E. (1996), Feministyczna interpretacja Księgi Genesis, „Pełnym Głosem”, nr 4.
• Kublik A. (2015), W Sejmie i Senacie najwięcej kobiet od lat. Kwota działa,ale stanowczo za wolno, adres internetowy, adres internetowy: http://wyborcza.pl/1,75478,19123484,w-sejmie-i-senacie-najwiecejkobiet-od-lat-kwota-dziala-ale.html?disableRedirects=true [data dostępu: 26.02.2016].
• List Pasterski Episkopatu Polski do duszpasterskiego wykorzystania w Niedzielę Świętej Rodziny 2013 roku (2013), adres internetowy: http://episkopat.pl/dokumenty/5545.1,List\_pasterski\_na\_Niedziele\_Swietej\_Rodziny\_2013\_roku.html [data dostępu: 15.01.2015].
• Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015 (2015), red. H. Dmochowska, GUS, Warszawa.
• Miluska J. (1996), Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Nasalska E. (1997), Role kobiet w historii powojennej w podręcznikach polskich i niemieckich, [w:] Portrety kobiet i mężczyzn w środkach masowego przekazu oraz podręcznikach szkolnych, red. R. Siemieńska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Nowakowska E. (1997), Swawole w szkole, „Polityka”, nr 4.
• Ossowska (1973), Ethos rycerski i jego odmiany, PWN, Warszawa.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu: Biblia Tysiąclecia (1990), Pallottinum, Poznań-Warszawa.
• Pospiszyl (1986), Psychologia kobiety, PWN, Warszawa.
• Reisigl M. (2010), Dyskryminacja w dyskursach, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 3.
• Reisigl M., Wodak R. (2009), The Discourse-Historical Approach, [w:] Methods of Critical Discourse Analysis, red. R.Wodak, M. Meyer, Sage Publications, London.
• Renzetti C. M., Curran D. J. (2005), Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rich A. (2000), Zrodzone z kobiety: macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja, Sic!, Warszawa.
• Wodak R., Meyer M. (2009), Critical Discourse Analysis: History, Agenda, Theory and Methodology, [w:] Methods of Critical Discourse Analysis, red. R. Wodak, M. Meyer, Sage Publications, London.
• Zielińska E. (2002). Sytuacja kobiet w Polsce w świetle zmian legislacyjnych okresu transformacji, [w:] Kobiety w Polsce na przełomie wiekow. Nowy kontrakt płci?, red. M. Fuszara, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Ziółek J. (2002), Stereotypy płci w polskiej telewizji, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.