KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ POLAKÓW. SPOŁECZNO-KULTUROWY WYMIAR PŁCI JAKO KATEGORIA ANALITYCZNA

• Authors: Paprzycka Emilia , Mianowska Edyta , Izdebski Zbigniew

Title variants

EN

FEMININITY AND MASCULINITY OF POLES: THE SOCIO-CULTURAL DIMENSION OF GENDER AS AN ANALYTIC CATEGORY

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem badań było z jednej strony rozpoznanie czynników różnicujących płeć społeczno-kulturową, a z drugiej sprawdzenie jak różnicują one oceny zadowolenia z wybranych obszarów życia publicznego oraz prywatnego. Postawiono następujące pytania badawcze: jaka jest płeć społeczno-kulturowa Polaków i jakie zmienne społeczno-demograficzne ją różnicują oraz czy płeć i płeć społeczno-kulturowa różnicują ocenę zadowolenia z wybranych obszarów życia publicznego oraz prywatnego. Weryfikowane w badaniach hipotezy zakładały istnienie zróżnicowań ze względu na płeć biologiczną i płeć społeczno-kulturową. Analizy statystyczne objęły również sprawdzenie czy między płcią biologiczną a społeczno-kulturową istnieje efekt interakcyjny odpowiedzialny za zróżnicowanie poziomu zadowolenia. Badania przeprowadzono na reprezentatywnej próbie Polaków w wieku 15-59 lat i realizowano z zastosowaniem techniki wywiadu bezpośredniego, ankiety oraz Inwentarza do oceny Płci Psychologicznej (IPP). Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że wzięte pod uwagę czynniki społeczno-demograficzne okazały się różnicować płeć społeczno-kulturową badanych. Potwierdzono związek płci społeczno-kulturowej z zadowoleniem z wybranych obszarów życia, podczas gdy w przypadku płci biologicznej związek taki stwierdzono tylko w przypadku oceny małżeństwa/stałego związku i samooceny atrakcyjności fizycznej. Z danych wynika, że najbardziej zadowoloną we wszystkich analizowanych wymiarów kategorią osób są osoby androgyniczne.

EN

The aim of this research was to identify the factors differentiating gender on the one hand and, on the other hand, to check how they differentiate the level of satisfaction with selected areas of public and private life. The following research questions have been asked: what is the gender of Poles, and by which socio-demographic variables is it differentiated, do sex and gender differentiate the level of satisfaction with the selected areas of public and private life? The hypothesis investigated in the research assumed the existence of differentiation due to sex and gender. Statistical analysis was also intended to identify the possibility of the existence of an interactive effect between sex and gender which would be responsible for differentiating the level of satisfaction. The research was carried out on a representative sample of Poles aged 15-59, using the techniques of direct interview, questionnaire and The Bem Sex-Role Inventory (BSRI). On the basis of the results obtained in the research it has been concluded that the socio-demographic factors which were taken into consideration do differentiate the genders of the cohort. The relation between gender and satisfaction with the chosen areas of life has been confirmed, whereas in the case of sex such a bond has been observed only in assessment of marriage/ permanent relation and in self-assessment of physical attractiveness. The data shows that the most satisfied category, in all analyzed dimensions, are androgynous persons.

Keywords

PL

kobiecość; męskość; płeć społeczno-kulturowa; płeć psychologiczna; zadowolenie z życia; perspektywa gender w badaniach

EN

femininity; masculinity; gender; psychological gender; life satisfaction; gender perspective in researches

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2016
• Volume: 42
• Issue: 1
• Pages: 105-125

Contributors

author

Paprzycka Emilia

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

author

Mianowska Edyta

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Izdebski Zbigniew

• Uniwersytet Warszawski
• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Ballard-Reisch D., Elton M. (1992), Gender orientation and the Bern Sex Role Inventory: A Psychological Construct Revisited, „Sex Roles”, nr 27, s. 291-306.
• Barber K., Allen K. (1992), Women & Families, Feminist Reconstructions, New York-London: The Guilford Press.
• Beere C. A. (1990), Gender roles: A handbook of tests and measures, New York: Greenwood.
• Bem S. L. (1974), The Measurement of Psychological Androgyny, „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, nr 42, s. 155-162.
• Bem S. L. (1981), Gender schema theory: A cognitive account of sex typing, „Psychological Review” 1981, nr 88, s. 354-364.
• Bem S. L. (1988), Androgynia psychiczna a tożsamość płciowa, [w:] Psychologia i życie, red. P. Zimbardo i in., przeł. Jozef Radzicki, PWN, Warszawa, s. 435-438.
• Bem S. L. (2000),Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Bem S. L. (1987), Is Androgyny a Solution?, [w:] The Psychology of Women. Ongoing Debates, red. M. R. Walsh, London-New Haven: Yale University Press.
• Blum D. (2004),Mozg i płeć. O biologicznych różnicach między kobietami a mężczyznami, Wydawnictwo Proszyński i S-ka, Warszawa.
• Charzyńska E. (2009), Stereotypy atrybutów kobiecości/męskości oraz hierarchii wartości osób o rożnych orientacjach seksualnych, „Przegląd terapeutyczny”, nr 6-7, www.ptt-terapia.pl [data dostępu: 10.04.2016].
• Dulko S. (2003), ABC. . . Płci, „Kosmos” Problemy nauk biologicznych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, t. 52, nr 1, s. 5-10.
• Flax J. (1987), Postmoderinsm and Gender Relations in Feminist Theory, “Signs. Jurnal of Women in Culture and Society”, nr 12, s. 21-643.
• Gergen K. (1991), The Saturated Self: Dilemmas of Identity in contemporary Life, New York: Basic Books.
• Gould C. C. (1997), Gender: Key Concepts in Critical Theory, New Jersey: Humanities Press.
• Hoffman R. M., Borders L. D. (2001), Twenty-five years after the Bem Sex-Role Inventory: A reassessment and new issues regarding classification variability, „Measurement and Evaluation in Counseling and evelopment”, nr 34, s. 39-55.
• Izdebski Z., Paprzycka E., Mianowska E. (2014), Płeć biologiczna i płeć społeczno-kulturowa a związki intymne Polakow, [w:] Socjologia płci i seksualności w perspektywie teorii queer i krytyki feministycznej, red. J. Mizielińska, A. Stasińska, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 13-39.
• Konopka K., Frączak A. (2013), Płeć psychologiczna a gotowość do agresji interpersonalnej u kobiet i mężczyzn, „Polskie Forum Psychologiczne”, t. 18, nr 1, s. 65-80.
• Korzeń R. (2006), Nowa charakterystyka psychometryczna Inwentarza Oceny Płci Psychologicznej (IPP), „Studia Psychologica”, nr 6, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 37-50.
• Kuczyńska A. (1992), Inwentarz do oceny płci psychologicznej. Podręcznik, Pracownia Testow Psychologicznych PTP, Warszawa.
• Kuczyńska, A. (2002), Płeć psychologiczna idealnego i rzeczywistego partnera życiowego oraz jej wpływ na jakość realnie utworzonych związków, „Przegląd Psychologiczny”, nr 45(4), s. 385-399.
• Lelakowska K., Zdrojewicz Z. (2008), Płeć psychologiczna a preferowane bodźce seksualne, „Seksuologia Polska”, t. 6, nr 1, s. 14-20.
• Lenney E. (1991), Sex roles: The measurement of masculinity, femininity, and androgyny, [w:] „Measures of personality and social psychological attitudes”, red. J. P. Robinson, P. R. Shaver, L. S. Wrightsman, nr 1, San Diego, CA: Academic Press, s. 573-660.
• Mandal E., Zalewska K. (2010), Psychiczna kobiecość i męskość, poczucie własnej atrakcyjności, style przywiązania, style radzenia sobie i strategie autoprezentacji u kobiet podejmujących próby samobójcze, „Psychiatria Polska”, t. XLIV, nr 3, s. 329-339.
• Mandal E. (2004), Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Pankowska D. (2005),Wychowanie a role płciowe, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Paprzycka E. (2008), Kobiety żyjące w pojedynkę. Między wyborem a przymusem, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Paprzycka E. (2011), Being a single woman – the specificity of choosing new social role, [w:] Wiele twarzy kobiety – „ona” w tekstach nie tylko medycznych, red. Z. Dziemianko, A. Bury, Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula, Poznań, s. 253-277.
• Paprzycka E. (2012), Single men – topological approach from the perspective of sociocultural gender, [w:] Gender approach in social sciences, red. E. Malinowska, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Łodzkiego, Łodź, s. 69-87.
• Paprzycka E. (2016), Socio-cultural gender of single men and women as conditioning factor of attitude towards single life, [w: ] Singlehood from Individual and Social Perspective, red. K. Adamczyk, Wydawnictwo Libron, Kraków, s. 150-186.
• Paprzycka E., Mianowska E., Izdebski Z. (2014), Jak dobieramy się w pary? Płeć biologiczna i płeć społeczno-kulturowa a preferowane cechy partnera, [w:] „Dyskursy Młodych Andragogow”, red. M. Olejarz, Tom XIV, Zielona Góra, s. 329-345.
• Payne F. D. (1985), Review of Bem Sex-Role Inventory, [w:] „The ninth mental measurements yearbook”, J. V. Mitchell red., nr. 1, Lincoln, NE: Buros Institute of Mental Measurements, s. 178-179.
• Renzetti C. M., Curran D. J. (2005), Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, PWN, Warszawa.
• Sell R. L. (2015), Definiowanie i pomiar orientacji seksualnej – przegląd, „Przegląd Badań Edukacyjnych Educational Studies Review”, nr 21 (2/2015), s. 175-194.
• Spence J. T. (1991), Do the BSRI and PAQ measure the same or different concepts?, „Psychology of Women Quarterly”, nr 15, s. 141-165.
• Starzomska M., Kowalczyk A. (2012), Płeć psychologiczna sportowców w świetle wyników badań własnych, „Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio”, 4, s. 127-133.
• Szacka B. (2011), Gender i płeć, [w:] Gender w społeczeństwie Polskim, red. K. Slany, J. Struzik, K. Wojnicka, Zakład Wydawniczy NOMOS, Krakow, s. 19-36.
• Titkow A. (2001), Gender jako źrodło instrumentarium badawczego, „Katedra. Gender Studies”, nr 3, s. 58.
• Titkow A. (2011), Kategoria płci kulturowej jako instrumentarium badawcze i źródło wiedzy o społeczeństwie, [w:] Gender w społeczeństwie Polskim, red. K. Slany, J. Struzik, K. Wojnicka, Zakład Wydawniczy NOMOS, Krakow, s. 36-57.
• West C., Zimmerman D. H. (2002), Doing Gender, [w:] Doing Difference, Inequality, Power & Institutional Change, red. S. Fenstermaker, C. West, New York, London: Routledge.
• Wojciszke B., (red.) (2002), Kobiety i mężczyźni. Odmienne spojrzenia na różnice, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Yarnold P. (1990), Androgyny and sex-typing as continuous independent factors, and a glimpse of the future, „Multivariate Behavioral Research”, nr 25, s. 407-419.