Narracje o przyszłości a projektowanie innowacji - perspektywa studiów nad nauką i technologią

• Authors: Stasik Agata

Title variants

EN

Narrations of Future and Innovation Design: the Perspective of Science and Technology Studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przeanalizowanie wkładu studiów nad nauką i technologią (STS) w debatę o dwustronnej zależności pomiędzy wytwarzaniem wiedzy i technologii a przyszłościami społecznymi i dzisiejszymi wyobrażeniami o możliwych przyszłościach. Przedstawiono kolejno podstawowe założenia STS, rozwijane w ramach tego nurtu rozumienie sprawczego działania wizji przyszłości na rozwój innowacji oraz techniki i procesy wytwarzania podzielanych wizji społeczno-technologicznych przyszłości: od partycypacyjnej oceny technologii, przez działanie ruchów społecznych, aż po próbę oficjalnego wbudowania odpowiedzialności wobec obywateli w politykę Europejskiego Obszaru Badawczego. W podsumowaniu formułowana jest propozycja poszerzenia programu badań nad dynamiką tworzenia sprawczych wyobrażeń o przyszłości o uwzględnienie dynamiki rynku, rolę grup interesu oraz ruchów społecznych.

EN

The paper analyzes the contribution of studies on science and technology (STS) to the debate on the relationship between science and technology, our today’s ideas about possible futures (present futures), and the future to come as the results of our actions (future present). First, I present the basic assumptions of STS and how it frames the impact of the visions of the future on the innovations. Then, I review the processes leading to the creation of a shared socio-technological future: from participatory assessment of technology through social movements’ engagement to the official policy of the European Research Area. I argue that STS research on societal futures should include market dynamics, the role of interest groups and social movements.

Keywords

PL

Studia nad nauką i technologią; odpowiedzialne badania i innowacje; przyszłość; innowacje; partycypacja; ocena technologii

EN

Science and technology studies; responsible research and innovation; future; innovation; participation; technology assessment

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2018
• Issue: 1 (14) Przyszłość w naukach społecznych
• Pages: 157-177

Contributors

author

Stasik Agata

References

• Abriszewski K. 2008. Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Adam B., Groves Ch. 2007. Future Matters: Action, Knowledge, Ethics, Brill.
• Adam B. 2010. Czas, tłum. M. Dera, Wydawnictwo Sic!
• Amer M., Daim T. U., Jetter A. 2013. A review of scenario planning, „Futures”, nr 46, s. 23–40.
• Bakker S., Budde B. 2012. Technological hype and disappointment: lessons from the hydrogen and fuel cell case, „Technology Analysis & Strategic Management”, nr 24(6), s. 549–562.
• Bińczyk E. 2007. Nie ma społeczeństwa! „Nasi mniejsi bracia” – społeczne studia nad nauką oraz etyczne zaangażowanie Bruno Latoura, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 122–156.
• Bińczyk E. 2012. Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Bińczyk E. 2015. Monitorowanie technologii a nieusuwalne granice sterowalności (na przykładzie krytyki projektu inż ynierii klimatu), „Studia BAS – Biura Analiz Sejmowych”, nr 3(43), s. 113–136.
• Bińczyk E., Stępień T. 2014. Modeling Technoscience and Nanotechnology Assessment. Perspectives and Dilemmas, Peter Lang Edition.
• Borup M., Brown N., Konrad K., Lente V.H. 2006. The sociology of expectations in science and technology, „Technology Analysis and Strategic Management”, nr 18(3/4), s. 285–298.
• Callon M. 2014a. Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy znad zatoki Saint-Brieuc, tłum. M.A. Chojnacka, [w:] Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 289–330.
• Callon M. 2014b. Społeczeństwo w procesie tworzenia: badania technologii jako narzędzie analizy socjologicznej, tłum. R. Sojak, Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 263–288.
• Callon M., Lascoumes P., Barthe Y. 2009. Acting in an uncertain world: an essay on technical democracy, tłum. G. Burchell, The MIT Press.
• Dignum M., Correlje A., Cuppen E., Pesch U., Taebi B. 2016. Contested Technologies and Design for Values: The Case of Shale Gas, „Science and Engineering Ethics”, nr 22(4), s. 1171–1191.
• Dryzek J.S., Tucker A. 2008. Deliberative Innovation to Different Effect: Consensus Conferences in Denmark, France, and the United States, „Public Administration Review”, nr 68(5), s. 864–976.
• Felt U., Wynne B. 2007. Taking European Knowledge Society Seriously. Raport of the Expert Group on Science and Governance to the Science, Economy and Society Directorate, {Directorate-General} for Research, European Commission.
• Felt U., Schumann S., Schwarz C.G. 2015. (Re)assembling Natures, Cultures, and (Nano)technologies in Public Engagement, „Science as Culture”, nr 24(4), s. 458–483.
• Felt U., Schumann S., Schwarz C.G., Strassnig M. 2013. Technology of imagination: a card-based public engagement method for debating emerging technologies, „Qualitative Research”, nr 14(2), s. 233–251.
• Fuller S. 2000. Thomas Kuhn: A Philosophical History of Our Time, University of Chicago Press.
• Guston D.H. 2015. Responsible Innovation: Who Could be against That?, „Journal of Responsible Innovation”, nr 2(1), s. 1–4.
• Halicka K. 2016. Prospektywna analiza technologii. Metodologia i procedury badawcze, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej.
• Harari Y.N. 2018. Homo Deus. Krótka historia jutra, tłum. M. Romanek, Wydawnictwo Literackie.
• Hughes T. 1993. Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880– 1930, John Hopkins University Press.
• Jasanoff S. 2004. Ordering knowledge, ordering society, [w:] tejże, States of Knowledge: the Co-Production of Science and Social Order, Routledge, s. 13–45.
• Jasanoff S. 2016. The Ethics of Invention. Technology and the Human Future, Norton&Co.
• Jasanoff S., Kim S.-H. 2009. Containing the Atom: Sociotechnical Imaginaries and Nuclear Power in the United States and South Korea, „Minerva”, nr 47, s. 119–146.
• Jasanoff S., Kim S.-H. 2015. Dreamscapes of Modernity. Sociotechnical Imaginaries and the Fabrication of Power, The University of Chicago Press.
• Joly P.-B. 2010. On the economics of techno-scientific promises, [w:] Débordements. Mélanges offerts à Michel Callon, red. M. Akrich, Y. Barthe, F. Muniesa, Ph. Mustar, Presses des Mines, s. 203–222.
• Jungk R., Galtung J. 1969. Mankind 2000, Allen&Unwin.
• Konrad K., van Lente H., Groves Ch., Selin C. 2017. Performing and Governing the Future in Science and Technology, [w:] The Handbook of Science and Technolog y Studies. Fourth Edition, red. U. Felt, R. Fouche, C.A. Miller, L. Smith-Doerr, The MIT Press, s. 465–494.
• Latour B. 1987. Science in Action. How to follow scientists and engineers through society, Harvard University Press.
• Latour B. 2004. Which protocol for new collective experiments?, [w:] Experimental Cultures, red. H. Schmindgen, Kadmos Verlag, s. 17–36.
• Latour B. 2005. From Realpolitik to Dingpolitik or how to make things public, [w:] Making things public. Atmospheres of democracy, red. B. Latour, P. Weibel, s. 4–32.
• Latour B. 2009. Polityka natury, tłum. A. Czarnecka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Latour B. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. A. Derra, K. Abriszewski, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Latour B. 2011. Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula, Oficyna Naukowa.
• Latour B. 2013. Technologia jako utrwalone społeczeństwo, tłum. Ł. Afeltowicz, „AVANT”, nr IV(1), s. 17–48.
• Lis A., Stasik A. 2017. Hybrid forums, knowledge deficits and the multiple uncertainties of resource extraction: Negotiating the local governance of shale gas in Poland, „Energy Research & Social Science”, nr 28, s. 29–36.
• Owen R., Macnaghten P., Stilgoe J. 2012. Responsible research and innovation: From science in society to science for society, with society, „Science and Public Policy”, nr 39(6), s. 751–760.
• Rifkin J. 2011. Trzecia rewolucja przemysłowa, tłum. A. Olesiejuk, K. Różycka, Wydawnictwo Sonia Draga.
• Seyfang G., Haxeltine A. 2012. Growing grassroots innovations: Exploring the role of community-based initiatives in governing sustainable energ y transitions, „Environment and Planning C: Government and Policy”, nr 30(3), s. 381–400.
• Sismondo S. 2008. Science and Technology Studies and an Engaged Program, [w:] The Handbook of Science and Technolog y Studies. Third Edition, red. E.J. Hackett, O. Amsterdamska, M. Lynch, J. Wajcman, The MIT Press, s. 13–32.
• Stankiewicz P. 2015. Klasyczna i partycypacyjna ocena technologii, „Studia BAS”, nr 3(43), s. 13–34.
• Stankiewicz P. 2018. Gra w atom. Społeczne zarządzanie technologią w rozwoju energetyki jądrowej w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Stankiewicz P., Stasik A., Suchomska J. 2015. Od informowania do współdecydowania i z powrotem. Prototypowanie technologicznej demokracji, „Studia Socjologiczne”, nr 3(218), s. 65–101.
• Stasik A. 2014. Ocena oddziaływania technologii w erze niepewności – wyzwanie poznawcze jako wyzwanie polityczne, „Polityka Społeczna”, nr 41(5–6), s. 13–17.
• Stasik A. 2015a. Jak prowadzić partycypacyjną ocenę technologii? Przegląd metod i technik, „Studia BAS”, nr 3(43), s. 87–112.
• Stasik A. 2015b. Ocena ryz yka i niepewności związanych z nowymi technologiami jako wyzwanie dla demokracji. Kontrowersje wokół wydobywania gazu łupkowego w Polsce. Manuskrypt rozprawy doktorskiej.
• Stasik A. 2017. Global controversies in local settings: anti-fracking activism in the era of Web 2.0, „Journal of Risk Research”, 1–17 (online first).
• Stasik A. 2018. Zastosowanie crowdfundingu we wspieraniu innowacji w dziedzinie zielonej energii: przegląd praktyk oraz diagnoza potencjału i barier, „E-mentor” (w druku).
• Stilgoe J., Guston D.H. 2017. Responsible Research and Innovation, [w:] The Handbook of Science and Technolog y Studies. Fourth Edition, red. U. Felt, R. Fouche, C.A. Miller, L. Smith-Doerr, The MIT Press, s. 859–860.
• Urry J. 2016. What is the Future?, Polity Press.
• Weinberg A. 1996. Can Technology Replace Social Engineering?, „Bulletin of the Atomic Scientists”, nr 22(10), s. 4–8.
• Wewiór P. 2017. Wstępując w ślady Salomona. Religia i nauka w myśli Francisa Bacona, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.