Mądrość, kontemplacja, syndereza i sumienie w etyce Tomasza z Akwinu

• Authors: Zembrzuski Michał

Title variants

EN

Wisdom, contemplation, synderesis and conscience in the ethics of Thomas Aquinas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu było zaprezentowanie czterech zasad etyki Tomasza z Akwinu. Mądrość, kontemplacja, a także syndereza i sumienie można określić zarówno jako sprawności, ale także akty intelektu możnościowego. Pokazują one w sposób wystarczający w jaki sposób poznawcze zdolności intelektu służą do poznania rzeczywistości a także wynikają z natury ludzkiej rozpoznającej siebie a także dobro, które jest jej celem. Lektura tekstów Tomasza z Akwinu na temat mądrości, kontemplacji oraz synderezy i sumienia pozwala dostrzec jak wielką rolę odgrywają w postępowaniu moralnym oraz jak usprawiedliwiają Tomaszowy intelektualizm etyczny. To właśnie te działania intelektu determinują każdy akt woli i każdy wybór człowieka.

EN

The aim of the article was to present four principles of the ethics of Thomas Aquinas. Wisdom, contemplation, synderesis and conscience are either habits and acts of the possible intellect. Wisdom, contemplation and synderesis and conscience clearly show how the cognitive activities of the intellect serve to recognize reality, and, in a further consequence, allow actions resulting from human nature that recognize self and the good to which it is to aim. Remarks about wisdom, contemplation as well as synderesis and conscience, as responsible for moral actions of man, justify ethical intellectualism attributed to Aquinas, because the intellect determines any volitional acts and choices.

Keywords

PL

mądrość; kontemplacja; syndereza; sumienie; etyka; Tomasz z Akwinu; cnoty i sprawności; intelekt możnościowy i czynny

EN

wisdom; contemplation; synderesis; conscience; ethics; Thomas Aquinas; virtues and habits; possible and agent intellect

• Publisher: University of Warsaw, Institute of Philosophy
• Journal: Edukacja Filozoficzna
• Year: 2019
• Issue: 67
• Pages: 155-179

Contributors

author

Zembrzuski Michał

References

• Andrzejuk A., Filozofia moralna w tekstach Tomasza z Akwinu, Warszawa 1999.
• Andrzejuk A., Prasumienie i sumienie w tekstach Tomasza z Akwinu, w: J. Zatorowski, Synderesis et conscientia. Koncepcja podmiotowej normy moralnej w tekstach Tomasza z Akwinu – jej źródła i kontynuacje, Warszawa 2013, s. 131–169.
• Andrzejuk A., Syndereza i sumienie w tekstach św. Tomasza z Akwinu, w: Tomasz z Akwinu, De conscientia. O sumieniu, tłum. A. Białek, Lublin 2010, s. 111–128.
• Andrzejuk I., Kontemplacja i poznanie «per raptum». Tomaszowe źródła rozumienia istoty doświadczenia mistycznego, „Rocznik Tomistyczny” 2017, nr 6, s. 59–76.
• Arystoteles, Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa 2009.
• Gogacz M., Ku etyce chronienia osób. Wokół podstaw etyki, Warszawa 1991.
• Gogacz M., Mądrość buduje państwo, Niepokalanów 1993.
• Gogacz M., Sumienie, kontemplacja, mądrość (z problematyki podstaw etyki), „Studia Philosophiae Christianae” 1989, nr 25, z. 2, s. 65–71.
• Gogacz M., Wprowadzenie do etyki chronienia osób, Warszawa 1998.
• Hoffmann T., The intellectual virtues, w: The Oxford Handbook to Aquinas, red. B. Davies, E. Stump, Oxford 2012, s. 327–336.
• Idźkowski J., Próba wyjaśnienia, czym jest kontemplacja według św. Tomasza z Akwinu, w: Człowiek i świat wokół niego. Studia z filozofii średniowiecznej, red. M. Manikowski, Wrocław 2008, s. 65–71.
• Lichacz P., Neuroetyka a Tomasz z Akwinu. O użyteczności myśli średniowiecznej we współczesnych debatach etycznych, Warszawa 2018.
• Mróz M., Physiological and Psychological Foundation of Virtues: Thomas Aquinas and Modern Challenges of Neurobiology, „Scientia et Fides” 2018, No. 2, 115–128.
• Przanowski M., Święty Tomasz z Akwinu o Bogu. Studia teologiczne, Warszawa 2015.
• Szyndler L., Zagadnienie „verbum cordis” w ujęciu Tomasza z Akwinu, w: Wokół średniowiecznej filozofii języka, red. A. Górniak, t. 1, Warszawa 2002, s. 21– 115.
• Tomasz z Akwinu, O cnotach rozumu. Komentarz do VI księgi „Etyki nikomachejskiej” Arystotelesa, tłum. M. Głowala, J. Kostaś, M. Otlewska, W. Ziółkowski, Wrocław 2010.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna. Charyzmaty, tłum. P. Bełch, t. 23, Londyn 1982.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna. O Trójcy przenajświętszej, tłum. P. Bełch, t. 3, Londyn 1978.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna. Umiarkowanie, tłum. S. Bełch, t. 22, Londyn 1963.
• Tomasz z Akwinu, Traktat o cnotach, tłum. W. Galewicz, Kęty 2006.
• Tomasz z Akwinu, Traktat o ludzkim działaniu, tłum. W. Galewicz, Kęty 2013.
• Tomasz z Akwinu, Traktat o roztropności, tłum. W. Galewicz, Kęty 2011.
• Zatorowski J., Synderesis et conscientia. Koncepcja podmiotowej normy moralnej w tekstach Tomasza z Akwinu – jej źródła i kontynuacje, Warszawa 2013.
• Zembrzuski M., Sprawności intelektu wyrazem wewnętrznej kultury osoby w kontekście myśli Tomasza z Akwinu, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 2016, t. 11, nr 3, s. 85–102.
• Zembrzuski M., Wychowanie jako uprawa intelektu. Problematyka sprawności intelektu w ujęciu wybranych tomistów polskich (J. Woroniecki, S. Swieżawski, M. Gogacz), Myśl pedagogiczna neoscholastyki i neotomizmu, red. A. Murzyn, M. Krasnodębski, Warszawa 2014, s. 179–202.