Konne figury władzy

• Authors: Laberschek Marcin

Title variants

EN

Equestrian Figures of Power

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tradycja pomników konnych liczy sobie ponad 2500 lat. Początki sięgają starożytnej Grecji i Rzymu, natomiast z jej licznymi przejawami można spotkać się również i współcześnie; zresztą nie tylko w Europie, ale w zasadzie na wszystkich kontynentach. Monumenty te nie są przypadkowe – mają pełnić określoną funkcję społeczną. Świadczy o tym zarówno symbolika wierzchowca wraz z jeźdźcem, jak i postać samego jeźdźca. Poprzez analizę pomników konnych autor pracy podjął się próby odpowiedzi na pytanie: jakie są funkcja i znaczenie społeczne pomników konnych jako figur władzy i jak to znaczenie zmieniało się w czasie? Dzięki analizie udało się wyodrębnić cztery główne okresy władzy manifestowanej za pomocą pomników konnych: 1) starożytny okres władzy absolutnej, 2) średniowieczny okres władzy boskiej, 3) nowożytny okres władzy absolutnej, 4) współczesny okres władzy demokratycznej.

EN

The tradition of equestrian monuments is over 2,500 years old. The origins of such monuments date back to ancient Greece and Rome, and their numerous manifestations can be found today not only in Europe but on all continents. These monuments are not accidental – they perform a specific social function which is indicated both by the symbolism of a horse and rider, as well as by the figure of the rider himself. By analysing equestrian statues, the author of the paper attempts to answer the question: What is the function and social significance of equestrian statues as figures of power and how has this significance changed over time? Four main periods of power, manifested in equestrian statues, have been distinguished: 1) the ancient period of absolute power, 2) the medieval period of divine power, 3) the modern period of absolute power, 4) the modern period of democratic power.

Keywords

PL

pomniki; pomniki konne; władza; symbole władzy; okresy władzy

EN

monuments; equestrian statues; power; symbols of power; periods of power

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2020
• Issue: 2(19) Pomniki
• Pages: 39-72

Contributors

author

Laberschek Marcin

References

• Bode W. von, Draper J.D. 1980. The Italian Bronze Statuettes of the Renaissance, De Reinis.
• Ciesielska A. 2010. Wybrane koncepcje władzy i ich aplikacja w badaniach nad polskim średniowieczem – przykład Ostrowa Lednickiego, „Studia Lednickie”, nr X, s. 29–56.
• Eco U. 2006. Sztuka i piękno w średniowieczu, tłum. M. Kimula, M. Olszewski, Wydawnictwo Znak.
• Eco U. 2009a. Piękno jako proporcja i harmonia, [w:] Historia piękna, red. U. Eco, tłum. A. Kuciak, Rebis, s. 61–97.
• Eco U. 2009b, Światło i barwa w średniowieczu, [w:] Historia piękna, red. U. Eco, tłum. A. Kuciak, Rebis, s. 99–129.
• Fémelat A. 2013. Donatello, Creator of the Modern Public Equestrian Monument, [w:] The Springtime of the Renaissance, Sculpture and the Arts in Florence, 1400–1460, red. M. Bormand, B. Paolozzi Strozzi, Mandragora, s. 141–149.
• Gadamer H.-G. 1991. Symbol i alegoria, tłum. M. Łukasiewicz, [w:] Symbole i symbolika, wybór M. Głowiński, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, s. 98–107.
• Grobelna P. 2014. Monarchia absolutna Ludwika XIV. Nowe ścieżki badawcze, „Studia Europaea Gnesnensia”, nr 10, s. 53–73.
• Hołda R. 2013. Pomniki w mieście. Pogranicza pamięci i historii, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, nr 13, s. 57–72.
• Jaszczewska M. 2010. Święty Jerzy w wierzeniach i prz ysłowiach polskich, „Linguistics Applied”, nr 2/3, s. 280 286.
• Klementowski M. 2012. Powszechna historia ustroju, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kopaliński W. 2001. Słownik symboli, Oficyna Wydawnicza Rytm.
• Koselleck R. 2012. Przepusty pamięci i warstwy doświadczenia, [w:] tegoż, Warstwy czasu. Studia z metahistorii, tłum. K. Krzemieniowa, J. Merecki, Oficyna Naukowa, s. 241–259.
• Kotkowska-Bareja H. 1971. Pomnik Poniatowskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Krzyżanowska N. 2016. Antypomniki jako przedstawienia (nie)pamięci w mieście, [w:] Znaki (nie)pamięci. Teoria i praktyka upamiętniania w Polsce, red. M. Fabiszak, A.W. Brzezińska, M. Owsiński, Universitas, s. 57–71.
• Laberschek M. 2020. Monuments to Enterprises in Communist-era Poland. The Creation and Consolidation of an Organizational Identity through Art, [w:] Aesthetics, Organization, and Humanistic Management, red. M. Kostera, C. Woźniak, Routledge, s. 150–171.
• Landecka H. 2008. Wokół koncepcji Placu Litewskiego w Lublinie, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 24, s. 74 81.
• Lasswell H.D. 1927. The Theory of Political Propaganda, „The American Political Science Review”, Vol. 21, No. 3, s. 627–629.
• Ludwig B. 2020. Fontanny i wodotryski jako pomniki miejskości w nowożytnej Europie, „Architectus”, nr 3(63), s. 3–20.
• Mansweld B. 2001. Pomniki czasu cesarstwa. Wybrane tematy z terenu Prus Wschodnich i Zachodnich, „Czasy Nowożytne”, t. 11(12), s. 75–95.
• Marek L. 2017. Średniowieczne uzbrojenie Europy łacińskiej jako ars emblematica, Uniwersytet Wrocławski.
• Mickiewicz A. 1955. Dziady, [w:] tegoż, Dzieła, t. III: Utwory dramatyczne, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
• Morka M. 1986. Polski nowożytny portret konny i jego europejska geneza, Ossolineum.
• Ożóg K.S. 2014. Pomniki Lublina, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
• Peter S. 2012. The Equestrian Statue of Marcus Aurelius, [w:] A Companion to Marcus Aurelius, red. M. van Ackeren, Wiley-Blackwell, s. 264–77.
• Ramage N. 2010. The Reluctant Hero. The Equestrian Statue of Marcus Aurelius [w:] What Makes a Masterpiece, red. Ch. Dell, Thames and Hudson, s. 52–55.
• Rozynkowski W. 2006. Święci na pograniczu. O świętych w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 2, s. 187– 193.
• Rutkowska I. 2020. Pomnik konny, https://izarutkowska.com/2020/09/14/pomnik-konny/; dostęp: 3.01.2021.
• Sauerländer W. 2001. Rzeźba średniowieczna, tłum. A. Porębska, Polskie Wydawnictwo Naukowe.
• Sprutta J. 2009–2012. Koń w sztuce antyku. Na podstawie wybranych dzieł, „Meander”, nr LXIV–LXVII, s. 254–287.
• Sprutta J. 2018. Św. Demetriusz jako pogromca zła w tradycji bizantyńskiej i słowiańskiej (do XV w.), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, t. XXXVIII, nr 1, s. 159–177.
• Sztompke E. 2019. Nietuzinkowe historie pomników Warszawy. Opowieści warszawskiej przewodniczki, Wydawnictwo VEDA.
• Tatarkiewicz W. 1967. Średniowieczny a nowożytny pogląd na piękno i sztukę, „Studia Philosophiae Christianae”, nr 3/2, s. 111–118.
• Tilburg K. van. 2017. From Marcus Aurelius to Kim Jong-il. The Story of Equestrian Statues Throughout the Ages, Boiten Bookprojects.
• Tilburg K. van. 2020a. Equestrian Statues, https://equestrianstatue.org/; dostęp: 29.12.2020.
• Tilburg K. van. 2020b. „Helden” op hengsten: Verhalen over ruiterstandbeelden, Amsterdam University Press.
• Twardecki A. 1998. Mały słownik sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, Unia Wydawnicza Verum.
• Waszak P. 2016. Inkluzje spraw polityczno-społecznych i światopoglądowych w badaniach z zakresu historii sztuki średniowiecznej. Studia przypadku, „Świat Idei i Polityki”, t. XV, s. 477–491.
• Wąs C. 2020. Pomniki władców w sztuce hellenistycznej i rzymskiej. Ideowe źródła, treści i główne formy, [w:] Między architekturą nowoczesną a tradycyjną, między konstrukcją a formą. Prace naukowe dedykowane prof. Krzysztofowi Stefańskiemu, red. P. Gryglewski, T. Bernatowicz, D. Rutkowska-Siuda, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 292–313.
• Whitehead A.N. 1991. Funkcje symbolizmu, tłum. G. Borkowska, [w:] Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, s. 11–29.
• Wiszowaty M.M. 2014. Papierowy relikt, czyli o zasadności posługiwania się określeniem „monarchia absolutna” w stosunku do państw współczesnych, „Gdańskie Studia Prawnicze”, t. XXXI, s. 157–178.
• Witek A. 2020. Symbolika i znaczenie konia w kulturze i sztuce na przestrzeni wieków, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”, nr 6, s. 373–387.
• Wujewski T. 2017. Życie starożytnych posągów, Wydawnictwo Poznańskie.
• Zaremba Ł. 2019. Statuy i status quo. Czas pomników w Stanach Zjednoczonych, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, nr 25, s. 1–39.
• Zieliński M. 2014. Rzeźba i pomnik w miejskim wnętrzu architektoniczno-krajobrazowym, „space & FORM / przestrzeń i FORMA”, nr 21, s. 499–520.