Considerations of the origin of the Armenian term gom ‘stable, stall, pigsty’

• Authors: Witczak Krzysztof Tomasz

Title variants

PL

Rozważania nad genezą ormiańskiego terminu gom ‘obora, stajnia, chlew’

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The author pursues an argument that the Armenian word gom (‘stable, stall, pigsty’) cannot be related to Old Norse gammi (‘Saami hut, dug-out’) for both phonological and semantic reasons. Rather, the former noun represents an ancient borrowing from an Anatolian source (cf. Hittite ḫūmmaš c. ‘stable, stall, sty’, Luwian ḫūmmaš c. ‘pigsty’ < PIE. *h2óu̯mos), whereas the latter one seems to be a Finno-Ugric loanword (via the Northern Saami appellative gammi, which derives from the Finno-Permic archetype *kȣmɜ ‘granary, pantry’). Furthermore, the modern Caucasian languages attest lexical data with two different (and easily separable) meanings: ‘stable, stall, sty’ vs. ‘granary, pantry’. The former group, documented e.g. by Georgian gomi ‘pigsty’, is evidently of Anatolian origin (via Armenian gom). On the other hand, the Caucasian terms for ‘granary, pantry’ (e.g. Svan gwem ‘cupboard, pantry, larder’, Kabardian gwän ‘chest for corn, grain-store’, Ad. kon ‘upward widening woven granary, covered on the outside with clay and covered with straw’, Ingush ḳe, obl. ḳeno ‘granary’, Chechen čọ̈̄ , obl. čọ̈̄ na- ‘store for grain, granary’ etc.), wrongly linked to the aforementioned words for ‘stable, stall, pigsty’ by some linguists, should be treated as borrowings of Finno-Ugric origin (via Ossetic gom, gon, gondan ‘box for grain, granary’ ← Ostyak kȯ̆m ‘granary, pantry’ vel sim. < Finno-Permic *kȣmɜ ‘id.’).

PL

Autor dowodzi, że silne argumenty fonologiczne i semantyczne nie pozwalają zestawić ormiańskiego wyrazu gom ‘obora, stajnia, chlew’ ze staronordyckim leksemem gammi ‘lapońska chata, ziemianka’. Pierwszy z powyższych terminów reprezentuje bowiem prastare zapożyczenie ze źródła anatolijskiego, por. het. ḫūmmaš c. ‘obora, stajnia, chlew’, luw. ḫūmmaš c. ‘chlew’ (< anat. *ḫaumaš < pie. *h2óu̯mos), drugi natomiast jest oczywistą kopią lapońskiego apelatywu gammi ‘ziemianka zbudowana z torfu’, który sprowadza się ostatecznie do fińskopermskiej praformy *kȣmɜ ‘spichlerz, spiżarnia’. W językach kaukaskich spotykamy dwie wiązki leksykalne wykazujące odmienne, możliwe do oddzielenia znaczenia ‘obora, stajnia, owczarnia, chlew’ vs. ‘spichlerz, spiżarnia’. Pierwsza wiązka, zapożyczona z leksyki anatolijskiej (za pośrednictwem ormiańskim), została udokumentowana przez gruz. gomi ‘chlew’ i orm. gom ‘obora, stajnia, chlew’. Niektórzy lingwiści błędnie kojarzyli z nią inną grupę wyrazów, poświadczoną m.in. w języku swańskim, kabardyńskim, adygejskim, inguskim i czeczeńskim (por. sw. gwem ‘spiżarnia’; kabard. gwän ‘skrzynia na ziarno, skład zboża’, adyg. kon ‘rozszerzający się ku górze pleciony spichlerz, oblepiony z zewnątrz gliną i pokryty słomą’; ing. ḳe, obl. ḳeno ‘spichlerz’; czecz. č̣ȫ, obl. č̣ȫna- ‘skład ziarna, spichlerz’). Moim zdaniem, powyższe wyrazy kaukaskie są ugrofińskimi zapożyczeniami, dokonanymi za pośrednictwem osetyńskiego gom, gon, gondan ‘skrzynia na zboże, spichlerz, spichrz’, por. ostiackie kȯ̆m ‘spichlerz, spiżarnia’ < fińskoperm. *kȣmɜ ‘ts.’).

Keywords

EN

borrowings; Caucasian languages; etymology; Indo-European languages; language; contacts; pastoral vocabulary; Uralic languages

PL

etymologia; języki indoeuropejskie; języki kaukaskie; języki uralskie; kontakty językowe; słownictwo pasterskie; zapożyczenia

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2020
• Issue: XXII/4
• Pages: 237–252

Contributors

author

Witczak Krzysztof Tomasz

• Uniwersytet Łódzki

References

• Abaev, V. I. / Абаев, В. И. (1959): Историко-этимологический словарь осетинского языка. Vol. I. Москва–Ленинград.
• Abaev, V. I. / Абаев, В. И. (1973): Историко-этимологический словарь осетинского языка. Vol. II. Ленинград.
• Ačaṙjan, H. H. (1971): Hayerēn armatakan baṙaran [Etymological Dictionary of the Armenian Language]. Vol. I. Yerevan.
• Bader, F. (1974): Suffixes grecs en -m-: Recherches comparatives sur l’hétéroclisie nominale. Genève–Paris.
• Brownson, C. L. (1961): Xenophon, Anabasis, Books IV–VII, with an English translation by C. L. Brownson, and Symposium and Apology, with an English translation by G. J. Todd. London–Cambridge. (MA)
• Collinder, B. (1977): Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Language. Hamburg.
• Duda, H. (2000): Bardzo krótkie wprowadzenie do językoznawstwa nostratyckiego. [In:] Język polski. Współczesność. Historia. Vol. I. W. Książek-Bryłowa, H. Duda (eds.). Lublin 2000, pp. 155–163.
• Falk, H. S., Torp, A. (1910): Norwegisch-dänisches etymologisches Wörterbuch. Vol. I. Heidelberg.
• Gamkrelidze, T. V., Ivanov, V. V. (1995): Indo-European and the Indo-Europeans. A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and a Proto-Culture. Vol. II. Berlin–New York.
• Greppin, J. A. C. (1983): An Etymological Dictionary of the Indo-European Components of Armenian. “Bazmavep” CXLI, pp. 235–323.
• Hewitt, G. (2004): Introduction to the Study of the Languages of the Caucasus. München.
• Hübschmann, H. (1897): Armenische Grammatik. Theil I: Armenische Etymologie. Leipzig.
• Hug, A. (1889): Xenophontis Expeditio Cyri. Lipsiae.
• Illich-Svitych, V.,M. / Иллич-Свитыч, В. М. (1971): Опыт сравнения ностратических языков. Vol. I. Москва.
• Joki, A. J. (1962): Finnisch-ugrisches im Ossetischen? [In:] Commentationes Finno-Ugricae in honorem Paolo Ravila (Mémoires de la Société Finno-Ougrienne CXXV). Helsinki, pp. 147–170.
• Joki, A. J. (1974): Ossetisch und die Finnougristik (Eine Übersicht). ‟Acta Linguistica Academiae Scientiarum Hungaricae” XXIV (1/4), pp. 191–196.
• Kaczyńska, E., Witczak, K. T. (2017): Wyjątkowy bałkanizm anatolijskiego pochodzenia. “Prace Językoznawcze” XIX (3), pp. 53–69.
• Kapantsian, G. A. / Капанцян, Г. А. (1931): Сhettо-Armeniаса. Ереван.
• Kapantsian, G. A. / Капанцян, Г. А. (1956): Историко-лингвистические работы к начальной истории армян: Древняя Малая Азия. Ереван.
• Karapotosoglou, K. / Καραποτόσογλου, Κ. (2005): Ετυμολογικά της δυτικής κρητικής διαλέκτου. “Λεξικογραφικόν Δελτίον” XXV, pp. 69–117.
• Klimov, G. A. (1991): Some Thoughts on Indo-European-Kartvelian Relations. “The Journal of Indo-European Studies” XIX (3–4), pp. 325–341.
• Klimov, G. A. (1994a): Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Hamburg.
• Klimov, G. A. / Климов, Г. А. (1994b): Древнейшие индоевропеизмы картвельских языков. Москва.
• Klimov, G. A. (1998): Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages. Berlin–New York.
• Kowalski, A. P., Rychło, M., Witczak, K. T. (2020): Is Old Norse gammi an inherited or a borrowed word?. “Скандинавская филология / Scandinavian Philology” XVIII (1), pp. 72–84.
• Kroonen, G. (2013): Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden–Boston.
• Lidén, E. (1906): Armenische Studien. Göteborg.
• Lubotsky, A. M. (1988): The System of Nominal Accentuation in Sanskrit and Proto-Indo- European. Leiden–New York–København–Köln.
• Martirosyan, H. (2008): Studies in Armenian Etymology with Special Emphasis on Dialects and Culture: Indo-European Heritage. Leiden.
• Martirosyan, H. K. (2009): Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon. Leiden–Boston.
• Matasović, R. (2009): Etymological Dictionary of Proto-Celtic. Leiden–Boston.
• Menges, K. H. (1964): Zur Frage der Beziehungen zwischen den Finnougriern und Osseten. “Ural-Altaischer Jahrbücher” XXXVI, pp. 183–184.
• Nikolayev, S. L., Starostin, S. A. (1994): A North Caucasian Etymological Dictionary. Moscow.
• Novák, L. (2010): Jaghnóbsko-český slovník. Praha.
• Olsen, B. (1999): The Noun in Biblical Armenian: Origin and Word-Formation with Special Emphasis on the Indo-European Heritage. Berlin–New York.
• Orfanos, V. / Ορφανός Β. (2014): Λέξεις τουρκικής προέλευσης στο κρητικό ιδίωμα (Συναγωγή από λεξικά). Ηράκλειο.
• Pisowicz, A., Sedojan, S., Ter-Grigorian, N. (2006): Mały słownik ormiańsko-polski, polsko- -ormiański. Kraków.
• Pokorny, J. (1959): Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern–München.
• Puhvel, J. (1991): Hittite Etymological Dictionary. Vol. III. Berlin–New York.
• Rastorgueva, V. S., Edelman, D. I. / Расторгуева, В. С., Эдельман, Д. И. (2007): Этимологический словарь иранских языков. Vol. III. Москва.
• Rédei, K. (1988): Uralisches etymologisches Wörterbuch. Vol. I. Budapest.
• Stachowski, M. (2011): Teoria nostratyczna i szkoła moskiewska. „LingVaria” VI (1), pp. 241–274.
• Shagirov, A. K. / Шагиров, А. К. (1977): Этимологический словарь адыгских (черкесских) языков. Vol. I. Москва.
• Tsabolov, R. L. / Цаболов, Р. Л. (2001): Этимологический словарь курдского языка. Vol. I. Москва.
• Vries, J. de (1977): Altnordisches etymologisches Wörterbuch. 2nd edition. Leiden.
• Walde, A., Pokorny, J. (1930): Vergleichendes Wörterbuch der indogermanischen Sprachen. Vol. I. Berlin–Leipzig.