Myśl ponad granicami: interdyscyplinarność i innowacyjność twórczości Georga Simmla

• Authors: Brzeziński Dariusz

Title variants

EN

Thinking beyond Borders: Interdisciplinarity and the Innovativeness of Georg Simmel’s Work

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Georg Simmel jest znakomitym przykładem „intelektualisty totalnego”, to jest – zgodnie z rozumieniem Pierre’a Bourdieu – myśliciela swobodnie przekraczającego granice między dziedzinami i dyscyplinami nauki czy też dokonującego transferu wiedzy między różnymi polami twórczej aktywności. Autor "Filozofii pieniądza" swobodnie łączył socjologię, filozofię, ekonomię, naukę o sztuce, refleksje natury literaturoznawczej etc. Pozwalało mu to na dokonywanie wielu wyjątkowo innowacyjnych rozpoznań – w tym na zainicjowanie nowych ścieżek myślowych – ale też spotkało się z krytyką ze strony mu współczesnych. Pozostawanie „ponad granicami” dotyczyło nie tylko sposobu, w jaki prowadził swoje analizy, ale także języka, za pomocą którego je przedstawiał. Ulubioną formą wypowiedzi Simmla był esej, w którym stosował środki retoryczne właściwe językowi literackiemu. Tak sam charakter jego refleksji, jak i wyjątkowo innowacyjny sposób, w jaki je przedstawiał, przyczyniły się do tego, że do dziś pozostaje on intelektualistą, na którego twórczość powołują się przedstawiciele bardzo różnych dyscyplin społecznych i humanistycznych. W artykule zgłębiam ów fenomen, koncentrując się zarówno na samej myśli Simmla, jak i współczesnych sposobach jej odczytania.

EN

Georg Simmel is an excellent example of a “total intellectual”, in other words, according to Pierre Bourdieu, a thinker who crosses the boundaries between disciplines and fields of scholarship, or who transfers knowledge between various fields of activity. Simmel freely combined sociology, philosophy, economics, fine art studies, literary studies, and so forth. On the one hand, this attitude lay the foundation for his exceptionally innovative analyses and led to the establishment of new paths of thought. On the other hand, it was met with strong criticism from contemporary intellectuals. Simmel thought “beyond borders” not only in conducting his analyses but also in choosing the language in which to present them. His preferred form of expression was an essay in which he would use many rhetorical devices specific to literary language. Both the nature of Simmel’s analyses and the innovative way in which he presented them contributed to the fact that his works have continued to this day to inspire intellectuals in many different fields of the social sciences and humanities. In this article, the author explores the phenomenon, focusing on both Simmel’s thinking “beyond borders” and contemporary ways of interpreting those ideas.

Keywords

PL

Georg Simmel; intelektualiści totalni; interdyscyplinarność; dyskurs; obcość

EN

Georg Simmel; total intellectuals; interdisciplinarity; discourse; foreignness

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2019
• Issue: 1(16) Intelektualiści totalni
• Pages: 287-304

Contributors

author

Brzeziński Dariusz

References

• Bachmann-Medick D. 2012. Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, tłum. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa.
• Bauman Z. 1995. Freud, Kafka, Simmel. Próba hermeneutyki socjologicznej, [w:] Pojednanie tożsamości z różnicą?, red. E. Rewers, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 19–44.
• Bauman Z. 2005. Razem, osobno, tłum. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie.
• Bauman Z. 2006. Płynna nowoczesność, tłum. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie.
• Bauman Z. 2012. Kultura jako praxis, tłum. J. Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bauman Z., Kubicki R., Zeidler-Janiszewska A. 2009. Życie w kontekstach. Rozmowy o tym, co za nami i o tym, co przed nami, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Bourdieu P. 2007. Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, red. M. Sugiera, tłum. A. Zawadzki, Universitas.
• Brzeziński D. 2019. Myśl społeczna Georga Simmla w perspektywie współczesnej teorii i socjologii kultury, „Przegląd Socjologiczny”, nr 1, s. 119–136.
• Cieśla S. 1993. Georg Simmel i podstawy jego socjologii, Redakcja Wydawnictw KUL.
• Coser L. 1958. Georg Simmel’s Style of Work: A Contribution to the Sociology of the Sociologist, „Americal Journal of Sociology”, nr 6, s. 635–641.
• De La Fuente E. 2016. A Qualitative Theory of Culture: Georg Simmel and Cultural Sociology, [w:] The Sage Handbook of Cultural Sociology, red. D. Inglis, A.-M. Almila, Sage, s. 78–90.
• Etzkorn K.P. 1964. Georg Simmel and the Sociology of Music, „Social Forces”, nr 43(1), s. 101–107.
• Frisby D. 1992. Simmel and Since. Essays on Georg Simmel’s Social Theory, Routledge.
• Frisby D., Feathertone M., red. 1997. Simmel on Culture. Selected Writings, Sage.
• Frischeisen-Köhler M. 1919. Georg Simmel, „Kant Studien”, nr 24, s. 1–52.
• Gadacz T. 2005. Simmel i filozofia życia, „Sztuka i Filozofia”, nr 27, s. 5–30.
• Gassen K., Landmann M., red. 1958. Buch des Dankes an Georg Simmel. Briefe, Erinnerungen, Bibliographie, Dunker & Humblot.
• Geertz C. 1996. O gatunkach zmąconych (Nowe konfiguracje myśli społecznej), tłum. Z. Łapiński, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, s. 214–235.
• Harrington A., Kemple T.M. 2012. Georg Simmel’s „Sociological Metaphysics”: Money, Sociality, and Precarious Life, „Theory, Culture and Society”, nr 7–8, s. 7–25.
• Hoffmann B. 2019. Georg Simmel i flakonik perfum, „Przegląd Socjologiczny”, nr 1, s. 137–156.
• Jabłońska B. 2014. Socjologia muzyki, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jacobson R. 1989. W poszukiwaniu istoty języka: wybór pism, wybór, redakcja i wstęp M.R. Mayenowa, t. I–II, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Jacoby R. 2005. Picture Imperfect. Utopian Thought for an Anti-Utopian Age, Columbia University Press.
• Lepenies W. 1997. Trzy kultury. Socjologia między literaturą a nauką, tłum. K. Krzemień-Ojak, Wydawnictwo Poznańskie.
• Karalus A. 2018. Georg Simmel’s “The Philosophy of Money” and the Modernization Paradigm, „Polish Sociological Review”, nr 4, s. 429–455.
• Kuźniar B. 2018. Simmel and the Posthuman: Money as the Good of Bad Infinity, „Polish Sociological Review”, nr 4, s. 447–461.
• Levine D., red. 1971. Georg Simmel on Individuality and Social Forms, University of Chicago Press.
• Levitas R. 2001. For Utopia: The (Limits of the) Utopian Function in Late Capitalist Society, [w:] The Philosophy of Utopia, red. B. Goodwin, Routledge, s. 25–43.
• Magala S. 1980. Simmel, Wiedza Powszechna.
• Markowska B. 2018. Homo Libidinous and the Economy of Desire: Rereading Simmel’s „The Philosophy of Money” after Freud, „Polish Sociological Review”, nr 4, s. 485–498.
• Motak D. 2013. Między transcendencją a immanencją. Religia w myśli Georga Simmla, Wydawnictwo LIBRON.
• Nycz R. 2017. Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Wydawnictwo IBL PAN.
• Palmer J., Brzeziński D., Campbell T. 2020. Sixty Three Years of Thinking Sociologically: Compiling the Bibliography of Zygmunt Bauman, „Thesis Eleven”, nr 1, s. 118–133.
• Sargent L.T. 2006. In Defense of Utopia, „Diogenes”, nr 1, s. 11–17.
• Schilling C. 2002. The Two Traditions in the Sociology of Emotions, „The Sociological Review”, nr 50(2), s. 10–32.
• Simmel G. 1882. Psychologische und ethnologische Studien über Musik, „Zeitschrift für Völkerpsychologie und Sprachwissenschaft”, nr 13, s. 261–305.
• Simmel G. 1913. Goethe, Klinkhardt.
• Simmel G. 1916. Rembrandt, Wolff.
• Simmel G. 1917. Grundfragen der Soziologie, Göschen.
• Simmel G. 1958. Anfang einer unvollendeten Selbstdarstellung, [w:] Buch des Dankes an Georg Simmel. Briefe, Erinnerungen, Bibliographie, red. K. Gassen, K.M. Landmann, Dunker & Humblot.
• Simmel G. 1997. Filozofia pieniądza, tłum. A. Przyłębski, Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Simmel G. 1998. Momentbilder sub specie aeternitatis. Philosophische Miniaturen, Heidelberg.
• Simmel G. 2005a. Problem portretu, tłum. K. Łukasiewicz, „Sztuka i Filozofia”, nr 27, s. 89–97.
• Simmel G. 2005b. Rembrandt: szkic z filozofii sztuki, tłum. W. Zahaczewski, „Sztuka i Filozofia”, nr 27, s. 98–128.
• Simmel G. 2005c. Socjologia, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Simmel G. 2006. Most i drzwi, tłum. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa.
• Simmel G. 2007a. Filozofia kultury: wybór esejów, tłum. W. Kunicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Simmel G. 2007b. Filozofia życia: cztery rozdziały metafizyczne, tłum. M. Tokarzewska, Wydawnictwo IFiS PAN.
• Symons M. 1994. Simmel’s gastronomic sociology: An overlooked essay, „Food and Foodways”, nr 5(4), s. 333–351.
• Szacki J. 2003. Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sztompka P., Bogunia-Borowska M., red. 2008. Socjologia codzienności, Znak.
• Swartz D. 1997. Culture & Power. The Sociology of Pierre Bourdieu, The University of Chicago Press.
• Tokarzewska M. 2005. Narracja i mgnienie oka. O miniaturze filozoficznej Georga Simmla „Żaden Poeta”, „Sztuka i Filozofia”, nr 27, s. 131–146.
• Tokarzewska M. 2008. Georg Simmel o tajemnicy, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 65–90.
• Vanini P., Waskul D., Gottschalk S. 2011. The Senses in Self, Society, and Culture: A Sociology of the Senses, Routledge.