Definicje słownikowe i konotacje potoczne nazwy własność – ujęcie porównawcze

• Authors: Gorlewska Ewa

Title variants

EN

Dictionary definitions and community connotations of the name of property – a comparative perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano analizę porównawczą słownikowego i potocznego znaczenia nazwy własność. Materiałem źródłowym są opisy semantyczne zaczerpnięte ze współczesnych słowników języka polskiego oraz wypowiedzi ankietowe pozyskane w latach 2016–2017 wśród studentów w Białymstoku. Definicje słownikowe badanej nazwy wskazują, iż denotuje ona rzecz, której właścicielem może być osoba, organizacja lub instytucja. Posiadanie własności jest regulowane prawnie i społecznie. Analizowana nazwa desygnuje także uprawnienie nadane mieszkańcom państwa przez władze. Przywołane w artykule definicje zdają sprawę z ogólnego znaczenia nazwy własność. W opinii respondentów nazwa ta wiąże się z podmiotem i przedmiotem posiadania. Wypowiedzi studentów wskazują ponadto na aksjologiczny, społeczny i osobisty wymiar własności – ujęcia te są nieobecne w definicjach słownikowych. Analiza materiału leksykalnego z obu źródeł ujawnia pewne podobieństwa w ogólnopolskim i potocznym rozumieniu nazwy własność. Wskazuje także na istotne różnice, przejawiające się w braku (słowniki języka polskiego) lub obecności (wypowiedzi ankietowe) tych sensów nazwy, które wskazują na związek jej desygnatu z aspiracjami człowieka, wyznawanymi przez niego wartościami czy zagrożeniami wynikającymi z potrzeby gromadzenia dóbr.

EN

The article presents a comparative analysis of dictionary and community semantics of the name property. The source material are semantic descriptions taken from contemporary dictionaries of Polish and questionnaire answers from students in Białystok (collected in 2016−2017). Dictionary definitions of the word propety imply it denotes an object whose owner may be an individual, an organisation and/or an institution. Having property is regulated legally and socially. The analysed word designates also a right granted to the residents of a state by the authorities. The studied definitions demonstrate the general meaning of the word property. In the respondents’ opinions, the name relates to the subject and object of possession. Furthermore, the students’ answers display axiological, social and personal aspects of property (the analysed definitions lack these perspectives). The analysis of the lexical material from both sources reveals certain similarities in nationwide and popular understandings of the term property. It also identifies significant differences, manifesting themselves in the absence (the dictionaries of Polish) and/ or presence (the questionnaire answers) of these meanings of the name which display a relationship between its designatum and human aspirations, values a man has and risks arising out of the need to amass goods.

Keywords

PL

własność; wartości; aksjolingwistyka; konotacje potoczne

EN

property; values; axiological linguistics; community connotations

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2020
• Issue: XXII/1
• Pages: 45–59

Contributors

author

Gorlewska Ewa

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Arystoteles (1978): Topiki. O dowodach sofistycznych. Przeł. K. Leśniak. Warszawa.
• Bartmiński J. (2012): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin.
• Bednarz M. (2008): Aksjologia i praktyka polityczna. „Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea”. T. 1, s. 51–60.
• Doroszewski W. (1968): O definiowaniu znaczeń wyrazów. Semantyka nauką praktyczną,
• „Poradnik Językowy” z. 5, s. 236–246.
• Gawkowska A. (2004): Biorąc wspólnotę poważnie? Warszawa.
• Kiwak W. (2016): Własność jako uprawnienie. „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” nr 260, s. 45–55.
• Krzyżanowski P. (1993): O rodzajach definicji i definiowaniu w lingwistyce. [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 387–400.
• Locke J. (1992): Dwa traktaty o rządzie. Przeł. Z. Rau. Warszawa.
• Łętowska E. (2018): Własność jako wartość konstytucyjna. [W:] Trybunał Konstytucyjny na
• straży wartości konstytucyjnych 1986–2016. Red. R. Piotrowski, A. Szmyt. Warszawa,
• s. 83–92.
• Markowski A. (2012): Wykłady z leksykologii. Warszawa.
• Puzynina J. (2013): Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa. Kraków.
• Rozen Ł. (2016): Aksjologiczne i ideowe fundamenty doktryn liberalnych wobec kwestii ekonomicznych. „Świat Idei i Polityki”. T. 15, s. 27–50.
• Szczepankowska I. (2011): Semantyka i pragmatyka językowa. Słownik podstawowych pojęć
• z zadaniami i literaturą przedmiotu. Białystok.
• Szczepankowska I. (2018): Wartości kapitalistyczne w polskim dyskursie publicznym. „Stylistyka” nr XXVII, s. 5–21.
• Żmigrodzki P. (2009): Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Katowice.