Perspektywy socjologii historycznej w Polsce. Przeszłość w praktyce badawczej socjologów

• Authors: Kolasa-Nowak Agnieszka

Title variants

EN

Prospects of Historical Sociology in Poland: Approaches to the Past in Sociological Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ostatnich latach w polskiej socjologii pojawia się coraz więcej opracowań odnoszących się do historii. To zainteresowanie przeszłością jest dość nowym zjawiskiem, biorąc pod uwagę prezentystyczny charakter badań socjologicznych. Tekst zawiera prezentację wyników badania przeprowadzonego w 2020 r. w środowisku polskich socjologów, którzy zajmują się przeszłością i mają doświadczenie w analizach historycznych. Przeprowadzono 24 indywidualne wywiady pogłębione (IDI). Omówiono opinie o roli przeszłości, własne doświadczenia badanych, uzasadnienia sięgania do historii, sposoby realizacji takich badań oraz napotykane w nich problemy. Inne ważne kwestie to relacje z historykami, szanse współpracy interdyscyplinarnej oraz strategie budowania kariery naukowej. Analiza pokazuje obraz powstającego w Polsce środowiska socjologów historycznych i główne obszary ich zainteresowań badawczych.

EN

There has been a significant increase in historical studies in Polish sociol-ogy. This interest in the past is quite a recent phenomenon given the pre-sentistic nature of sociological research. The text contains a presentation of the results of a study conducted in 2020 among Polish sociologists who deal with the past and have experience in historical analyses. Twenty-four individual in-depth interviews (IDI) were conducted. Opinions on the role of the past, the respondents’ own experiences, justifications for referring to history, ways of carrying out such research and the problems encountered in it were discussed. Relations with historians, opportunities for interdis-ciplinary cooperation and strategies for building a scientific career are also important issues. The analysis shows the identity and main fields of interest of the emerging community of historical sociologists in Poland.

Keywords

PL

polska socjologia; przeszłość; socjologia historyczna

EN

Polish sociology; past; historical sociology

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2021
• Issue: 2(21) Socjologia historyczna
• Pages: 31-54

Contributors

author

Kolasa-Nowak Agnieszka

References

• Adams J., Clemens E.S., Orloff A.S., red. 2005. Remaking Modernity: Politics, History, and Sociology, Duke University Press.
• Assorodobraj N. 1963. „Żywa historia”. Świadomość historyczna: symptomy i propozycje badawcze, „Studia Socjologiczne”, nr 2(9), s. 5–45.
• Burke P. 2000. Historia i teoria społeczna, tłum. M. Łamacz, PWN.
• Calhoun C. 1996. The Rise and Domestication of Historical Sociology, [w:] The Historic Turn in the Human Sciences, red. T.J. McDonald, Michigan University Press, s. 305–338.
• Cymbrowski B. 2015. Od historyzmu do socjologii historycznej, [w:] Socjologia historyczna. Wokół wyzwań teoretycznych i praktyki badawczej, red. B. Cymbrowski, K. Frysztacki, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 61–75.
• Delanty G., Isin E.F., red. 2003. Handbook of Historical Sociology, Sage.
• Engelking B. 1994. Zagłada i pamięć. Doświadczenia Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, Wydawnictwo IFiS PAN.
• Filipkowski P. 2010. Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gospodarczyk M., Kożuchowski Ł. 2021a. Nowa ludowa historia. Charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich, „Studia Socjologiczne”, nr 2(241), s. 177–198.
• Gospodarczyk M., Kożuchowski Ł. 2021b. W odpowiedzi Adamowi Leszczyńskiemu, „Studia Socjologiczne”, nr 3(242), s. 183–187.
• Hałas E., red. 2012. Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości, Nomos.
• Kaźmierska K. 1999. Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych, Wydawnictwo IFiS PAN.
• Kaźmierska K. 2008. Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady, Nomos.
• Kaźmierska K., Pałka J. 2018. Żołnierze Ludowego Wojska Polskiego. Historie mówione, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Kaźmierska K., Waniek K., red. 2020. Telling the Great Change: The Process of the Systemic Transformation in Poland in Biographical Perspective, tłum. A. Dolińska, M. Koprianiuk, L. Kowalczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kolasa-Nowak A. 2001. Socjolog w badaniu przeszłości. Koncepcja socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego, Wydawnictwo UMCS.
• Kolasa-Nowak A. 2019. Znaczenie historii w studiach regionalnych. Rola przeszłości w polskich studiach regionalnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 81, nr 4, s. 239–252.
• Kończal K., Wawrzyniak J. 2011. Polskie badania pamięcioznawcze. Tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo”, t. 55, nr 4, s. 11–63.
• Kucia M. 2005. Auschwitz jako fakt społeczny. Historia, współczesność i świadomość społeczna KL Auschwitz w Polsce, Universitas.
• Kula M. 2014. Kartki z socjologii historycznej, Scholar.
• Kula M. 2021. Czy trzeba być wspólnotą? Wykłady z socjologii historycznej, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
• Kurkowska-Budzan M. 2009. Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
• Kwiatkowski P.T. 2008. Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Scholar.
• Kwiatkowski P.T. 2018. Odzyskanie niepodległości w polskiej pamięci zbiorowej, NCK.
• Kwiatkowski P.T., Nijakowski L., Szacka B., Szpociński A. 2010. Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Scholar.
• Lachmann R. 2013. What Is Historical Sociology?, Polity Press.
• Leder A. 2014. Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Leszczyński A. 2020. Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Wydawnictwo W.A.B.
• Leszczyński A. 2021. Czym jest „nowa ludowa historia”, a czym nie jest? Odpowiedź na artykuł Marty Gospodarczyk i Łukasza Kożuchowskiego zamieszczony w numerze 2/2021 „Studiów Socjologicznych”, „Studia Socjologiczne”, nr 3(242), s. 175–182.
• Łuczewski M. 2012. Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej, Wydawnictwo UMK.
• Łuczewski M. 2020. Jak nie zostać globalnym intelektualistą? Prz ypadek Marii Ossowskiej, [w:] Spotkania z Ossowskim, red. A. Sułek, Scholar, s. 348–385.
• Marzec W. 2016. Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Universitas.
• Melchior M. 2004. Zagłada a tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na „aryjskich papierach”. Analiza doświadczenia biograficznego, Wydawnictwo IFiS PAN.
• Morawska E. 2002. Socjologia historyczna, [w:] Encyklopedia socjologii. T. 4, red. Z. Bokszański i in., Oficyna Naukowa, s. 65–69.
• Nijakowski L. 2002. Dyskursy o Śląsku. Kształtowanie śląskiej tożsamości regionalnej i narodowej w dyskursie publicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Nijakowski L. 2014. Socjologia historyczna – paradygmat czy istota socjologii?, [w:] Oprogramowanie rzeczywistości społecznej, red. M. Gdula, L. Nijakowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 49–74.
• Obracht-Prondzyński C. 2019. Historia Kaszubów w dziejach Pomorza. T. 5: Dzieje najnowsze (po 1945 r.), Instytut Kaszubski.
• Płatek D. 2016. Centra i peryferie polskiej socjologii ruchów społecznych, [w:] Polska jako peryferie, red. T. Zarycki, Scholar, s. 187–220.
• Pobłocki K. 2021. Chamstwo, Czarne.
• Rauszer M. 2021. Siła podporządkowanych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Smoczyński R., Zarycki T. 2017. Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Scholar.
• Sosnowska A. 2004. Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994), Trio.
• Sowa J. 2011. Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas.
• Steinmetz G. 2011. Bourdieu, Historicity, and Historical Sociology, „Cultural Sociology”, vol. 5, no. 1, s. 45–66.
• Szacka B. 1983. Przeszłość w świadomości inteligencji polskiej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Szacka B. 2006. Czas przeszły, pamięć, mit, ISP PAN.
• Szacka B., Sawisz A. 1990. Czas przeszły i pamięć społeczna. Przemiany świadomości historycznej inteligencji polskiej 1965–1988, Instytut Socjologii UW.
• Szakolczai A. 2000. Reflexive Historical Sociology, Routledge.
• Szpociński A. 1989. Przemiany obrazu przeszłości Polski. Analiza słuchowisk historycznych dla szkół podstawowych 1951–1984, Instytut Socjologii UW.
• Szpociński A. 2005. Autentyczność przeszłości jako problem kultury współczesnej, [w:] Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, red. A. Szpociński, Instytut im. Adama Mickiewicza, s. 292–303.
• Szpociński A., Kwiatkowski P.T. 2006. Przeszłość jako przedmiot przekazu, Scholar.
• Tilly Ch. 1984. Big Structures, Large Processes and Huge Comparisons, Sage.
• Warczok T. 2016. Globalne pole nauk społecznych a socjologia polska. Zarys centro-peryferyjnego przepływu idei, [w:] Polska jako peryferie, red. T. Zarycki, Scholar, s. 170–186.
• Zarycki T. 2002. Region jako kontekst zachowań politycznych, Scholar.
• Zarycki T. 2013. Polskie nauki społeczne w świetle hipotezy peryferyjnej dualności, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 1(195), s. 67–88.
• Zarycki T. 2014. Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe, Routledge.
• Zarycki T. 2015. Napomnienia strażnika inteligenckich wartości. O „Prześnionej rewolucji” Andrzeja Ledera jako manifeście inteligenckiej hegemonii, „Respublica”, nr 2(220), s. 102–105.
• Zarycki T. 2016. Polska jako peryferie stykowe, [w:] Polska jako peryferie, red. T. Zarycki, Scholar, s. 105–147.
• Zysiak A. 2016. Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Nomos.