Projektowanie pogrzebu. Dizajn jako narzędzie pracy nad wyobraźnią społeczną

• Authors: Mazurkiewicz Kuba Maria

Title variants

EN

Funeral Design: Design as a Tool for Use on the Public Imagination

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy pogrzebu jako przedmiotu zainteresowania dizajnu. W obszarze funeralnym projektowanie używane jest w sposób tradycyjny, czyli jako narzędzie rynkowe służące estetyzacji i poprawiające funkcjonalność produktów, co ma prowadzić do zwiększenia zysków. Przy pomocy autoanalizy autor-projektant przedstawia alternatywne podejście. Omawia proces projektowania rytuałów pogrzebowych przyszłości, w którym zastosował metodę dizajnu spekulatywnego. Podstawowym celem tekstu jest odpowiedź na pytanie, czy w przypadku tego typu projektu, z założenia pozostającego w sferze wyobraźni, można stosować pojęcie wdrożenia. Autor zauważa, że do zmiany praktyk społecznych nie wystarczy sam dizajn. Potrzebny jest ruch społeczny, który wykształca masę krytyczną niezbędną do zmiany myślenia, a następnie prawa. Sposobem wdrożenia projektu spekulatywnego może być potraktowanie go przez organizacje społeczne jako narzędzia warsztatowo-edukacyjnego, stymulującego i poszerzającego wyobraźnię.

EN

This paper deals with funerals as an object of design interest. For funerals, design is used in a traditional way, as a market tool to aestheticise and improve the functionality of products, with the expectation of increased profits. Using self-analysis, the author-designer presents an alternative approach. He discusses the process of designing funerals of the future, for which he uses the speculative design method. The main goal of the article is to answer the question of whether – since this type of project by definition remains in the realm of imagination – we can use the term “implementation” in its regard. The author notes that design is not sufficient to change social practices. What is needed is a social movement that can generate the critical mass necessary to change thinking and, in the next step, the law. The implementation of a speculative design project may involve its use by social organisations as an educational tool to stimulate and expand imagination.

Keywords

PL

projektowanie spekulatywne; pogrzeb; wyobraźnia społeczna; praktyki życia codziennego; zmiana społeczna

EN

speculative design; funeral; social imagination; everyday practices; social change

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2022
• Issue: 2(23) Kultura designu
• Pages: 243-274

Contributors

author

Mazurkiewicz Kuba Maria

References

• Ariès P. 2011. Człowiek i śmierć, tłum. E. Bąkowska, Wydawnictwo Aletheia.
• Auger J. 2013. Speculative Design: Crafting the Speculation, „Digital Creativity” 24, nr 1, s. 11–35.
• Barabasz A. 2021. Kompostowanie zwłok alternatywą dla pochówku. Można z nich uz yskać ż yzną glebę i rozsypać w lesie. https://dziendobry.tvn.pl/newsy/kompostowanie-ludzkich-zwlok-czy-to-bedzie-alternatywa-dla-pogrzebow-5473935; dostęp: 15.11.2022.
• Barabasz A. 2022. Polska branża funeralna, cz yli pogrzeb dobrego gustu. „Na jedną, historyzującą modłę”. https://dziendobry.tvn.pl/styl-zycia/dlaczego-polska-branza-pogrzebowa-jest-kiczowata-5677665; dostęp: 15.11.2022.
• Cudowska A. 2009. Wspólnota w kulturze indywidualizmu, [w:] Wspólnoty z perspektywy edukacji międz ykulturowej, red. J. Nikitorowicz, J. Muszyńska, M. Sobecki, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, s. 198–213.
• Dobrze Urodzeni. Statystyki 2010–2015. https://www.dobrzeurodzeni.pl/statystyki.html; dostęp: 15.11.2022.
• Domańska E. 2014. Historia ratownicza, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 12–26.
• Dunne A., Raby F. 2013. Speculative Everything: Design, Fiction, and Social Dreaming, The MIT Press.
• Frankel L., Racine M. 2010. The Complex Field of Research: For Design, through Design, and about Design, [w:] Design and Complexity – DRS International Conference 2010, red. D. Durling, R. Bousbaci, L. Chen, P. Gauthier, T. Poldma, S. Roworth-Stokes, E. Stolterman. https://dl.designresearchsociety.org/drs-conference-papers/drs2010/researchpapers/43; dostęp: 22.06.2022.
• Funeral Guide. 2019. DIY Funerals. A Guide to Arranging a DIY Funeral. https://www.funeralguide.co.uk/help-resources/arranging-a-funeral/funeral-guides/diy-funerals; dostęp: 15.11.2022.
• Gennep A. van. 2006. Obrzędy przejścia: systematyczne studium ceremonii: o bramie i progu, o gościnności i adopcji […], tłum. B. Biały, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Głowacka M. 2015. Edukacja domowa a przemiany nowoczesności, „Zoon Politikon”, nr 6, s. 219–236.
• Gorer G. 1979. Pornografia śmierci, tłum. I. Sieradzki, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 3(45), s. 197–203.
• Han C. 2012. Cremation and Body Burning in Five Dynasties China, „Journal of Chinese Studies” 55, s. 1–21. https://www.cuhk.edu.hk/ics/journal/articles/v55p001.pdf; dostęp: 1.03.2023.
• Harker A. 2012. Landscapes of the Dead: An Argument for Conservation Burial, „Berkeley Planning Journal” 25, nr 1, s. 150–159.
• Jaszczyńska S., Mazurkiewicz K. Zasadniczo zawsze takie same. https://www.dwutygodnik.com/artykul/9947-zasadniczo-zawsze-takie-same.html; dostęp: 15.11.2022.
• Kałużny Ł. 2013. Współczesne rytuały funeralne w perspektywie socjologii konsumpcji. Przejawy prosumpcji i dekonsumpcji, „Forum Socjologiczne” 4, s. 207–225.
• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-cmentarzach-i-chowaniu-zmarlych2; dostęp: 15.11.2022.
• Kaźmierski P. 2020. Cmentarze, łąki pamięci oraz grzebowiska – nowe formy pochówku wyzwaniem dla polskiego prawa funeralnego, [w:] Prawo, religia, wyznanie. Na styku normatywizmu i moralności, red. P. Staniszewska-Pobikrowska, Wydawnictwo Think & Make, s. 129–148.
• Kubiak A.E. 2015. Pogrzeby to nasze życie, Wydawnictwo IFiS PAN.
• Lepionka H. 2020. Cmentarzyska ze stelami a praktyki pogrzebowe chłopów litewskich w okresie nowożytnym, [w:] Małe miasta. Duchowość kanoniczna, red. M. Zemło, Wydawnictwo Uniwersytetu Białostockiego, s. 581–597.
• Loudon J.C. 1843. On the Laying Out, Planting, and Managing of Cemeteries: And on the Improvement of Churchyards. With Sixty Engravings, [printed for the author].
• Marshall G., red. 2005. Słownik socjologii i nauk społecznych, tłum. A. Kapciak i in., Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mazurkiewicz J.M. 2022. Ostatnie pożegnanie. Pochówek bliskich w XXI wieku w Polsce, praca doktorska, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie.
• MJ/PAP/Rzeczpospolita. 2010. Cmentarze coraz bardziej kiczowate. https://www.newsweek.pl/polska/cmentarze-coraz-bardziej-kiczowate-smutne-wnioski-na-1-listopada/7ekjkhc; dostęp: 15.11.2022.
• [Nie]zapomniane cmentarze. Wokół projektu ustawy. https://niezapomnianecmentarze.pl/konsultacje-ustawy; dostęp: 15.11.2022.
• Oceanic815ii. 2010. Nathaniel Fisher’s Funeral. https://m.youtube.com/watch?v=nNhhkPEFoTg; dostęp: 15.11.2022.
• Ostrowska A. 2005. Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Pawłowska D. 2017. Prochy ludzkie – w którym kraju można je rozsypać w dowolnym miejscu, a gdzie jest to niemożliwe. https://biqdata.wyborcza.pl/biqda-ta/7,159116,22641259,prochy-ludzkie-w-ktorym-kraju-mozna-je-rozsypac-w-dowolnym.html; dostęp: 15.11.2022.
• Rosińska M. 2020. Utopie dizajnu. Pomiędzy afirmacją a krytyką nowoczesności, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Staszyńska M. 2020. Regionalne zróżnicowanie pochówków w Polsce, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 16, nr 4, s. 210–231.
• Stefanicki R. 2021. Chińskie wojny trumienne. Niechęć do wymuszanej kremacji zmarłych prowadzi do horrorów. https://wyborcza.pl/7,75399,27012340,chinskie-wojny-trumienne-niechec-do-wymuszanej-kremacji-zmarlych.html; dostęp 15.11.2022.
• Styl.fm. 2015. Grobing, czyli lans na cmentarzach. Kicz, tandeta i obciach. https://styl.fm/newsy/138597.grobing-czyli-lans-na-cmentarzach-kicz-tandeta-obciach-duzo-zdjec; dostęp: 15.11.2022.
• Szczygieł M. 2010. Zrób sobie raj, Wydawnictwo Czarne.
• Szukalski P. 2016. Gdzie umierają Polacy?, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny”, nr 10, s. 1–4.
• Środa M. 2011. Funeralna tandeta. https://wyborcza.pl/7,76842,10535791,funeralna-tandeta.html; dostęp: 15.11.2022.
• ToL//bgr. 2017. Sosnowe najpopularniejsze, ale bogaci Romowie wolą metalowe. Biznes trumienny w Polsce. https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/ok-70-tys-m-szesc-drewna-rocznie-na-produkcje-trumien-w-polsce-ra786137-4487482; dostęp: 15.11.2022.
• Vovelle M. 2004. Śmierć w cywilizacji Zachodu: od roku 1300 po współczesność, tłum. T. Swoboda, M. Ochab, M. Sawiczewska-Lorkowska, D. Senczyszyn, słowo/obraz terytoria.
• Walter T. 2005. Three Ways to Arrange a Funeral: Mortuary Variation in the Modern West, „Mortality” 10, nr 3, https://doi.org/10.1080/13576270500178369.
• Walewska D., Bączek G., Tataj-Puzyna U., Dmoch-Gajzlerska E. 2017. Poród – rodzinne wydarzenie, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 29, nr 1, s. 171–181.
• Waniowski P. 2018. Możliwości rozwoju marketingu funeralnego w Polsce w świetle uwarunkowań kulturowych, „Marketing i Zarządzanie”, nr 52, s. 247–256.
• Węgiel K. 2021. Wnętrze mauzoleum. Tak wygląda grób Woźniaka-Staraka w środku. https://film.wp.pl/grob-piotra-wozniaka-staraka-tak-wyglada-w-srodku-6660042403183136a; dostęp: 15.11.2022.
• Wochna A. 2008. Szpital totalnie produkcyjny. Polski szpital położniczy na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2(13), s. 211–228.
• Wojtowicz D. 2015. Od pogrzebów na żywo po prochy wysyłane w kosmos. Najbardziej zaskakujące biznesy funeralne. https://innpoland.pl/122465,Od-pogrzebow-na-zywo-po-prochy-wysylane-w-kosmos-Najbardziej-zaskakujace-biznesy-funeralne; dostęp: 15.11.2022.