Chrematonimy użytkowe o podłożu gwarowym jako komercyjny sposób pozyskiwania regionalnego odbiorcy

• Authors: Łuc Izabela

Title variants

EN

Functional chrematonyms of dialectal base as a commercial way of gaining regional recipient

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy roli chrematonimów użytkowych o podstawie gwarowej w procesie pozyskiwania regionalnego (górnośląskiego) odbiorcy. Znaczeniu nazw owej kategorii nie poświecono do tej pory wystarczającej uwagi, dlatego stały się one przedmiotem dociekań badawczych. Za cel artykułu przyjęto: 1) opis marketingowych sposobów (modelu) translokowania funkcjonalno-kategorialnych aspektów gwary do przestrzeni nazewniczej; 2) wytypowanie strukturalno-semantycznych wariantów nazewniczych, łącznie z próbą uchwycenia zjawisk i znamiennych tendencji powiązanych z aktami nominacji. Przedmiotem omówienia uczyniono dwie podkategorie chrematonimów użytkowych: chrematonimy ideacyjne i chrematonimy społecznościowe; okazjonalnie także mieszczące się poza dokonaną klasyfikacją typy nazewnicze. Semantyczno-funkcjonalna analiza nazw pokazuje, że w procesach nominacyjnych gwarę górnośląską wyzyskuje się jako waloryzujące narzędzie onimiczne oraz niezwykłą popularność nazewniczą kilku leksemów gwarowych (bajtel, gryfny, maszkety). Owe gwaryzmy: 1) wartościują nazwy i jako elementy kolokacji z innymi jednostkami języka tworzą komercyjne określenia o czytelnych znaczeniach dla lokalnych odbiorców oraz 2) wartościują przestrzeń górnośląską i mikrowspólnotę ją zamieszkującą. Szczególna popularność tych leksemów w aktach nazewniczych powoduje, że możemy mówić o powtarzalności schematu kreacyjnego oraz o zjawisku mody onimicznej na określone jednostki gwarowe.

EN

The article concerns the role of dialect-based functional chrematonyms in the proces of attracting the regional (Upper Silesian) recipient. Not much attention has so far been paid to the meaning of the names in this category so, thus it has become the subject of the research. The article aims 1) to describe the commercial ways (model) of translocating functional-categorical aspects of local dialect into the naming sphere; 2) to point out the structural-semantic naming variants, together with an attempt to determine the phenomena and changing tendencies related to naming acts. The study focused on two subcategories of functional chrematonyms: ideational and social ones; occasionally, some other naming types beyond this classification were mentioned. The semantic-functional analysis of names shows that in naming processes the Upper Silesian local dialect is exploited as a valuating onymic tool and that some dialectal lexemes (bajtel, gryfny, maszkety) are extremely popular. These dialectalisms 1) evaluate names, and as elements of collocations with other units of language create commercial terms with clear meanings for local recipients and 2) evaluate the Upper Silesian sphere and the microcommunity which lives there. The extraordinary popularity of these lexemes in the naming acts allows one to speak about the repeatability of creating scheme and about the phenomenon of onymic fashion for dialectal units.

Keywords

PL

chrematonimy użytkowe; regionalność; glokalizacja; nośnik promocji; Górny Śląsk

EN

functional chrematonyms; regionality; glocalization; element of promotion; Upper Silesia

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2020
• Issue: XXII/3
• Pages: 147–164

Contributors

author

Łuc Izabela

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Barker Ch. (2004): Glocalization. [W:] The SAGE Dictionary of Cultural Studies. Red. Ch. Barker. London–Thousand Oaks–New Delhi.
• Bartmiński J. (2003): Miejsce wartości w językowym obrazie świata. [W:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 59–86.
• Biolik M. (2015): Funkcja kumulatywna nazw własnych a etniczne stereotypy językowe. [W:] Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji. Red. I. Sarnowska-Giefing, M. Balowski, M. Graf. Poznań, s. 51–62.
• Breza E. (1998): Nazwy obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją (chrematonimy). [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Kraków, s. 342–362.
• Bruce S., Yearley S. (2006): Globalisation. [W:] The Sage Dictionary of Sociology. Red. S. Bruce, S. Yearley. London–Thousand Oaks–New Delhi.
• Cieślikowa A. (1996): Metody w onomastycznych badaniach różnych kategorii nazw własnych. „Onomastica” XLI, s. 5–19.
• Gałkowski A. (2007): Socjoideonimy a chrematonimy – miejsce nazw organizacji i inicjatyw społecznych w dynamice onimicznej języka. [W:] Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze. Red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek. Kraków, s. 495–508.
• Gałkowski A. (2011a): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź.
• Gałkowski A. (2011b): Chrematoonomoastyka jako autonomizująca się subdyscyplina nauk onomastycznych. [W:] Chrematonimia jako fenomen współczesności. Red. M. Biolik, J. Duma. Olsztyn, s. 181–193.
• Gałkowski A. (2012): Propozycje a rozstrzygnięcia terminologiczno-pojęciowe dotyczące chrematonimii. [W:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi. Red. I. Łuc, M. Pogłódek. Katowice, s. 189–200.
• Gałkowski A. (2014): Motywacja w procesach tworzenia chrematonimii marketingowej. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T. 27: Przestrzenie językoznawstwa. Prace dedykowane Profesor Irenie Sarnowskiej-Giefing. Red. M. Graf. Poznań, s. 63–72.
• Grabias S. (1999): Uwagi o wartościowaniu w socjolektach. [W:] Wartościowanie w dyskursie edukacyjnym. Studia Logopedyczne 5. Red. J. Ożdżyński, S. Śmiatkowski. Kraków, s. 53–67.
• Jaracz M. (2002): Uwagi na temat mody językowej w wybranych systemach nazw własnych. [W:] Moda jako problem lingwistyczny. Red. K. Wojtczuk. Siedlce, s. 177–287.
• Kaleta Z. (1998): Teoria nazw własnych. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 15–36.
• Kosyl C. (1993): Chrematonimy. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 447–452.
• Lech-Kirstein D. (2015): Zwrot kulturowy w badaniach onomastycznych. [W:] Pogranicza językoznawstwa polonistycznego. Prace dedykowane Profesorowi Zygmuntowi Zagórskiemu i Karolowi Zierhofferowi dla uczczenia odnowienia doktoratów po pięćdziesięciu latach. Red. M. Rybka, P. Wiatrowski. Poznań, s. 85–95.
• Łuc I. (2015): Gry onimiczne jako modna strategia reklamowa. [W:] Kulturowy obraz mód społecznych. Red. J. Bujak-Lechowicz. Szczecin, s. 129–142.
• Łuc I. (2018): Komercyjna waloryzacja gwary śląskiej w reklamowej narracji. „Białostockie Archiwum Językowe” nr 18 [w druku].
• Łuc I. (2019a): Gwara śląska jako wartościujący determinant reklamowy. „Słowo. Studia Językoznawcze” nr 9 [w druku].
• Łuc I. (2019b): Chrematonimy marketingowe o podstawie gwarowej jako nośnik wartościowania przestrzeni Górnego Śląska [w druku].
• Młynarczyk E. (2010): Metaforyczne związki wyrazowe w nazwach placówek usługowo-handlowych we współczesnej polszczyźnie. „Język Polski” z. 4–5, s. 277–285.
• Młynarczyk E. (2016): Modne nazwy firmowe (na przykładzie nazw salonów kosmetycznych). „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 32, s. 117–125.
• Mrózek R. (2004): Nazwy własne jako przedmiot badawczy onomastyki. [W:] Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej. Red. R. Mrózek. Katowice, s. 9–19.
• Mrózek R. (2007): Regionalizacja w badaniach onomastycznych. [W:] Region w świetle nazw miejscowych. W setną rocznicę urodzin Profesora Stanisława Rosponda i w dwudziestą rocznicę śmierci Profesora Henryka Borka. Red. S. Gajda. Opole, s. 71–78.
• Mrózek R. (2016): Sfera onimiczna języka i jej właściwości kategorialno-funkcjonalne. Kraków.
• Ożóg K. (2001): Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów.
• Pelcowa H. (2010): Specyfika i tożsamość gwarowa regionu. [W:] Studia Dialektologiczne IV. Red. H. Kurek, A. Tyrpa, J. Wronicz. Kraków, s. 63–70.
• Pelcowa H. (2013): Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego. [W:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona. Red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 219–229.
• Piętkowa R. (1991): O aksjologizacji przestrzeni w języku i poezji. [W:] „Język a Kultura”. T. 2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne. Red. J. Puzynina, J. Bartmiński. Wrocław, s. 187–196.
• Przybylska R. (2003): Wstęp do nauki o języku polskim. Kraków.
• Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa.
• Puzynina J. (2004): Problemy wartościowania w języku i w tekście. [W:] Etnolingwistyka: problemy języka i kultury. T. 16. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 179–189.
• Rutkowski M. (2007): Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji. Olsztyn.
• Rutkowski M. (2012): Słownik metafor i konotacji nazw własnych. Olsztyn.
• Rybka P. (2017): Gwarowa wymowa mieszkańców Górnego Śląska w ujęciu akustycznym (w oparciu o autorską metodę badawczą). Katowice [rozprawa doktorska].
• Rzetelska-Feleszko E. (2004): Kontynuacja i innowacyjność w nazewnictwie doby współczesnej. [W:] Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej. Red. R. Mrózek. Katowice, s. 131–139.
• Rzetelska-Feleszko E. (2007): Onomastyka kulturowa. [W:] Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze. Red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek. Kraków, s. 57–62.
• Wronicz J. (2013): Gwara jako element regionalnego dziedzictwa kulturowego. [W:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona. Red. J. Adamowski, K. Smyk. Lublin–Warszawa, s. 231–237.
• Żebrowska B. (2016): W krainie dzieciństwa – nazwy krakowskich przedszkoli. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria językoznawcza”. Vol. 23 (43), nr 2, s. 263–281.