Wymogi ustawowe i postulaty wobec kwalifikacji sędziów pokoju w świetle doniesień praktyki, wyrażanych opinii i dyskusji toczącej się na łamach czasopism w XIX w.

• Authors: Machut-Kowalczyk Joanna

Title variants

EN

Legal requirements and claims concerning qualification of justices of peace in the light of practice, expressed opinions, and discussion in 19th-century press

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Urząd sędziego pokoju został wprowadzony do naszego systemu sądowego wraz z prawodawstwem francuskim. Nie obowiązywał wymóg wykształcenia prawniczego dla kandydatów. Uwagę zwracano na wiek, doświadczenie, autorytet i zaufanie społeczne, czy też posiadanie majątku. Pierwsi sędziowie pokoju zdają się spełniać te kryteria. Były to osoby majętne, w odpowiednim wieku, mające doświadczenie urzędnicze, a czasem nawet sądowe. W okresie Królestwa Polskiego drastycznie ubywało osób gotowych pełniących te funkcje. Liczba ta wzrasta dopiero pod koniec XIX w. Wówczas na te stanowiska władze powoływały głównie osoby narodowości rosyjskiej. Byli to ludzie bardzo często nieposiadający odpowiedniego wykształcenia, doświadczenia w piastowaniu funkcji w wymiarze sprawiedliwości, nieznający stosunków społecznych panujących w miejscu swojego urzędowania. Taki stan rzeczy powoduje spadek zaufania do wymiaru sprawiedliwości tym bardziej, że praktyka zna przykłady niekompetencji, ignorowania obowiązków przez sędziów pokoju. Co więcej zamiast opinii o ich sprawiedliwych, mądrych działaniach, poczytać można o graniu w karty, uczestniczeniu w polowaniach, itd. W XIX w. na łamach czasopism prawniczych pojawiają się postulaty dotyczące wykształcenia, sposobu wyboru i nadzoru nad sędziami pokoju. Autorzy często przytaczają dane statystyczne dotyczące wykształcenia osób pełniących te funkcje

EN

The office of the justice of peace was introduced into the Polish court system together with the French law. Legal education was not required from the candidates. Attention was paid to age, experience, authority and social trust, and to wealth. The first justices of peace seem to have met the criteria. They were wealthy people at an appropriate age, with experience in public functions, sometimes even in the court. In the period of the Kingdom of Poland, the number of people ready to play these functions was drastically diminishing. It only increased late in the 19th century, when the authorities nominated to these posts mostly people of Russian nationality. These were in many cases, people who had no appropriate education, experience in holding functions in the judiciary, and unfamiliar with the social relations customary in the place where they held their office. Such a status quo resulted in a drop of trust to the judiciary, the more so as practical cases of incompetence and ignorance of duties by the justices of peace are known. Moreover, instead of opinions about their just and prudent actions, we read about playing cards, participation in hunts, etc. An array of claims concerning education, manner of appointment, and supervision over justices of peace are present in 19th-century legal magazines. The authors frequently quote statistical data concerning the education of people holding these functions.

Keywords

PL

sędzia pokoju; wykształcenie sędziów pokoju; kwalifikacje sędziów pokoju; postępowanie pojednawcze; nadużycia urzędników w Królestwie Polskim

EN

justice of peace; education of justices of peace; qualifications or justices of peace; arbitrary proceedings; abuse by civil servants in the Kingdom of Poland

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
• Year: 2015
• Volume: 18
• Pages: 73-89

Contributors

author

Machut-Kowalczyk Joanna