Jak użytkownicy języka odczuwają brak piękna słowa w dyskusjach publicznych? (na przykładzie programu telewizyjnego „Szkło kontaktowe” oraz „Drugie śniadanie mistrzów”)

• Authors: Kaczor Monika

Title variants

EN

How do language users feel the lack of beautiful words in public discussions? (on the example of the TV program „Szkło kontaktowe” and „Drugie śniadanie mistrzów”)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest omówienie tych aspektów funkcjonowania estetyki językowej w przestrzeni publicznej, w szczególności w dyskusjach, które są pożądane przez użytkowników języka, którzy są obserwatorami toczących się debat. Brak wrażliwości na słowo, wyczucie językowe, takt w języku powoduje obniżenie poziomu kultury językowej w relacjach międzyludzkich. Ludzie, którzy dyskutują o jakości języka, są zdegustowani pauperyzacją kanonu językowego, naruszeniem normy językowej i estetycznym porządkiem myśli, a także brutalnością i wulgaryzacją mówienia o tych fragmentach rzeczywistości, które są przedmiotem sporów publicznych. Omawiając zagadnienie związane z pomijaniem piękna języka w dyskusjach publicznych, odwołuję się do metody analizy aksjolingwistycznej. Nawiązuję do zasad etyki międzyludzkiej komunikacji, wrażliwości językowej i przyzwoitości zachowań językowych. Przedstawiam także wpływ agresji językowej na zanik poczucia estetyki językowej i etyki słowa w sporach publicznych. Spory publiczne ujawniły ważny element kultury mediów. Pokazały, że dla użytkowników języka nie bez znaczenia jest poczucie estetyki, kultury słowa i piękno języka.

EN

The aim of the article is to discuss the aspects of linguistic aesthetics in public discourse, especially those that are desired by language users who are observe ongoing debates. Lack of sensitivity to the word, linguistic intuition and tact in language result in a decrease in the level of language culture in interpersonal relations. People who discuss the quality of language are disgusted by pauperization of language canons, violation of linguistic norms and the aesthetic order of thought, as well as brutality and vulgarity in speaking about those fragments of reality that are the subject of public disputes. While discussing the issue of skipping the beauty of language in public discussions, I refer to the method of axiolinguistic analysis. I refer to the principles of ethics of interpersonal communication, linguistic sensitivity and decency in language. I also present the influence of language aggression on the disappearance of linguistic aesthetics and the ethics in the public discourse. Public disputes revealed an important element of media culture. They showed that for the language users, the sense of aesthetics, the culture of the word and the beauty of the language are not without significance.

Keywords

PL

estetyka; kultura słowa; kultura mediów; spory publiczne

EN

aesthetics; culture of the word; media culture; public disputes

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2020
• Issue: XXII/1
• Pages: 87–100

Contributors

author

Kaczor Monika

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Doroszewski W. (1966): Praca nad językiem pracą nad kulturą umysłową społeczeństwa. „Kultura” nr 23, s. 17−26.
• Jadacki J. J. (1993): Zły język. [W:] Etyka międzyludzkiej komunikacji. Red. J. Puzynina. Warszawa, s. 33−38.
• Kaczor M. (2009): Estetyka słowa a kultura języka. Zielona Góra.
• Kaczor M. (2016): Czynności mowy, które budują złe relacje międzyludzkie (na podstawie współczesnych sporów publicznych). [W:] „Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze” 2015: Kontakty językowe w komunikowaniu. Red. M. Steciąg, M. Adamczyk, M. Bieszczanik. Zielona Góra, s. 339−352.
• Kaczor M. (2017a): Etyczny aspekt stylu wypowiedzi w „Tygodniku Powszechnym” (na przykładzie dyskursu migracyjnego), „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego” z. 3, s. 185−196.
• Kaczor M. (2017b): Nieetyczne zachowania językowe w dyskursie migracyjnym, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Filologia Polska. Językoznawstwo”XIII, s. 75−87.
• Kaczor M. (2019a): Krótko, ostro, do słuchu. Język współczesnych sporów publicznych (na przykładzie dyskursu migracyjnego w „Tygodniku Powszechnym”). [W:] Aksjologiczne aspekty komunikacji. Materiały z Forum Etyki Słowa. Red. I. Benenowska, E. Laskowska,
• B. Morzyńska-Wrzosek. Bydgoszcz, s. 81−98.
• Kaczor M. (2019b): Zwięzłość słowa rodzi szerokość myśli. W jaki sposób czytelnicy opisują piękny język (na przykładzie serwisu książkowego Lubimyczytać.pl)? [W:] „Zielonogórskie
• Seminaria Językowe” 2018: Estetyka językowa w komunikowaniu. Prace dedykowane Profesorowi Marianowi Bugajskiemu. Red. M. Kaczor, M. Steciąg. Zielona Góra, s. 87−96.
• Klemensiewicz Z. (1960): O niektórych grzechach głównych przeciw mowie ojczystej. „Język Polski” XL, s. 154−158.
• Klemensiewicz Z. (1965): Higiena językowego obcowania. „Język Polski” XLV, z. 1, s. 18.
• Kochan M. (2017): Debata gdańska. [W:] Etyka słowa. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska- -Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina. Lublin, s. 199−214.
• „Komunikaty RJP”, 2004, nr 2, s. 3−10.
• Laskowska E. (2012a): Funkcjonowanie wybranych reguł zachowań językowych w wypowiedziach publicznych, [W:] „Kultura Komunikacji Językowej” 2: Etyka i etykieta językowa w komunikacji językowej. Red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski. Poznań, s. 83−90.
• Laskowska E. (2012b): Język ideologii a język agresji w wypowiedziach publicznych. „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” nr 2, s. 137−146.
• Laskowska E. (2017): Agresja językowa jako problem moralny. [W:] Etyka słowa. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina.
• Lublin, s. 245−251.
• Niebrzegowska-Bartmińska S. (2018): Język jak powietrze − ożywcze czy morowe. [W:] Ku rzeczom niebłahym. Red. J. Chojak, Z. Zaron. Warszawa, s. 69−71.
• Pajdzińska A. (2002): Słowa – z prawdy, ducha i litery. „Teksty Drugie” z. 1−2, s. 116−124.
• Piirainen I. T. (1996): Uprzejmość a kultura. „Rozprawy Komisji Językowej. Wrocławskie Towarzystwo Naukowe” XXII, s. 47−53.
• Piirainen I. T. (1997): „Ona jest ignoranckim grzechotnikiem”. Nieuprzejmość w publicznym użyciu języka. „Rozprawy Komisji Językowej. Wrocławskie Towarzystwo Naukowe” XXII, s. 53−66.
• Pisarek W. (2004): Słowa między ludźmi. Warszawa.
• Polański K. (red.) (1999): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław.
• Puzynina J. (1988): U podstaw etyki mowy. „Ethos” nr 2−3, s. 129−133.
• Puzynina J. (1996): O zasadach współdziałania językowego. „Prace Filologiczne” XXXIII, s. 61−66.
• Puzynina J. (1997): Słowo − wartość − kultura. Lublin.
• Puzynina J. (2009): Etyka mowy − istotny element kultury słowa. [W:] Słowo w kulturze współczesnej. Red. W. Kawecki, K. Flader. Warszawa, s. 23−36.
• Puzynina J. (2011): Kultura słowa. Łask.
• Puzynina J. (2017): Mowa nienawiści – a etyka słowa. [W:] Barwy słów. Studia lingwistyczno- kulturowe. Red. D. Filar, P. Krzyżanowski. Lublin, s. 663−670.
• Puzynina J., Pajdzińska A. (1996): Etyka słowa. [W:] O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny. Red. J. Miodek. Wrocław, s. 35−45.
• Puzynina J., Zdunkiewcz D. (1992): Co język mówi o wartościach współczesnych Polaków. „Ethos” z. 2−3, s. 215−227.
• Safarewicz J. (1970): Kilka uwag o kulturze języka. [W:] W służbie nauce i szkole. Księga pamiątkowa poświęcona Zenonowi Klemensiewiczowi. Warszawa, s. 323−337.
• Urbańczyk S. (red.) ( 1987): Słowa piękne i prawdziwe. Warszawa.
• Wierzbicka A. (2017): Trzy zasady etyki słowa. [W:] Etyka słowa. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina. Lublin, s. 67−73.