Język szmoncesowy jako znacznik żydowskiej opowiastki humorystycznej

• Authors: Tymiakin Leszek

Title variants

EN

The language of szmonces as a sub-code of Jewish humorous tales

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przestawiono rozumienie następujących pojęć: ‘szmonces’, ‘humor’, ‘komizm’, ‘opowiastka’. Ponadto, sporządzono rejestr ponad 30 cech językowych, które najwyraźniej odróżniają polszczyznę ogólną od mowy Żydów zamieszkujących Polskę w okresie międzywojennym i zasymilowanych w pierwszym pokoleniu. Jednocześnie przybliżono świat diaspory żydowskiej, opisywanej często za pomocą sygnalizowanego wyżej subkodu (znacznika). Pokazano zatem: a) ludzi – ich wady, zalety, profesje, a także b) przedmioty używane w przestrzeni (zazwyczaj) sztetla oraz zbiór wydarzeń i pojęć kształtujących egzystencję osób wyznania mojżeszowego. Szkic kończy wyliczenie dodatkowych zadań, jakie pełnił język szmoncesowy. Wśród tych ostatnich wymieniono: identyfikowanie, bawienie/rozbawianie (nośnik humoru), edukowanie oraz popularyzowanie.

EN

This article explains the following terms: ‘szmonces’, ‘humour’, ‘comism’, and ‘anecdote’. It proposes a register of over 30 linguistic properties that distinguish the standard version of Polish from the spoken language used by the first generation of assimilated Jews living in Poland during the interwar period. The author discuses the Jewish diaspora, often characterized by the above mentioned sub-code, with a focus on: a) people and their weaknesses, strengths, professions, and (b) everyday objects used in a shtetl as well as a range of events and concepts that influenced the everyday life of people of the Jewish religion. The paper concludes with a list of functions of “szmonces” which go beyond the sub-code, such as: identification, humour, education, and popularization.

Keywords

PL

cechy i zadania języka szmoncesu; świat żydowski

EN

properties and functions of szmonces; Jewish community

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2018
• Issue: XX/4

Contributors

author

Tymiakin Leszek

• Instytut Filologii Polskiej Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie