Kościół a ekologia ludzka

• Authors: Dziedzic Jan

Title variants

EN

Church teaching and Human Ecology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia problematykę ekologii ludzkiej w kontekście nauczania Kościoła. Samo sformułowanie „ekologia ludzka” podkreśla, że człowiek ma naturę, którą winien szanować, i którą nie może manipulować według swego uznania. Kiedy mówimy więc o obowiązkach wobec przyrody, to musimy pamiętać, że są one związane z powinnościami wobec osoby ludzkiej. Człowiek jest bowiem odpowiedzialny za środowisko życia. Chodzi zasadniczo o poszanowanie godności osoby ludzkiej, która zakłada szacunek do życia od momentu poczęcia do naturalnej śmierci. Należy więc uznać godność wszystkich ludzi bez możliwości ich marginalizacji. Na szacunek zasługują wszyscy, niezależnie od zdrowia, pozycji społecznej czy wieku. Papież Franciszek apeluje więc o szacunek wobec ubogich, chorych i niepełnosprawnych, migrantów i osób starszych. Wypracowanie etosu ekologicznego wymaga edukacji. Należy w niej zwrócić uwagę na harmonię wewnętrzną z samym sobą oraz solidarność z innymi. Istotna jest tu postawa wstrzemięźliwości pomagająca żyć według paradygmatu „bardziej być”, niż „mieć”. W wychowaniu nieodzowne jest też formowanie wrażliwego sumienia pomagającego otaczać szacunkiem zarówno środowisko przyrodnicze, jak i środowisko ludzkie.

EN

The article discusses the problem of human ecology in the context of the Catholic Church teaching. The term “human ecology” puts a strong emphasis on the fact that man has his own nature which needs to be respected and which must never be manipulated according to his own wishes and desires. Therefore, when one says it is our duty to protect the natural environment, one must not forget that this responsibility also includes protecting human rights and needs. In other words, man is responsible for all creation, both nature and people. The main principle of this philosophy is to respect and protect human dignity, which, in turn, indicates that human life has to be protected from the moment of its conception till the moment of its natural death. Everyone’s dignity has to be recognized, accepted and never marginalized. All people, regardless of their health, social status or age, deserve respect. Pope Francis appeals to everyone to respect others with no exceptions: the poor, the sick, the disabled, immigrants and the old. To work out such an ecological ethos requires education: it is important to emphasize the importance of achieving harmony within one’s own self and solidarity with others. It is essential to adopt a life-style of simplicity, moderation and discipline, which will help to live according to the paradigm: “more to be than to have”. Moreover, it is absolutely paramount to forge a sensitive conscience, which helps to respect and protect both the natural and human environments.

Keywords

PL

Kościół; ekologia ludzka; natura; godność osoby; styl życia; edukacja

EN

Church; human ecology; nature; human dignity; life-style; education

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Polonia Sacra
• Year: 2019
• Volume: 23
• Issue: 1(55)
• Pages: 103-126

Contributors

author

Dziedzic Jan

• Uniwersytet Papieskie Jana Pawła II w Krakowie

References

• Bełch K., Kwestia ekologiczna w nauczaniu Jana Pawła II, „Pedagogika Katolicka” 6 (2010), s. 83–94.
• Benedykt XVI, Deus Caritas est, Rzym 2005.
• Benedykt XVI, Jeśli chcesz krzewić pokój, strzeż dzieła stworzenia. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 2010, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/pokoj2010_lev_08122009.html (30.04.2018).
• Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1stycznia 2007, https://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/peace/documents/hf_ben-xvi_mes_20061208_xl-world-day-peace.html (30.04.2018).
• Benedykt XVI, Otaczajmy troską i miłością umysłowo chorych. Orędzie Ojca Świętego na XIV Światowy Dzień Chorego 2006, w: W trosce o życie. Wybrane dokumenty Stolicy Apostolskiej, t. 2, red. J. Brusiło, Tarnów 2012, s. 408–409.
• Benedykt XVI, Św. Paweł migrant i Apostoł Narodów, Orędzie na 97 Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2011, Castel Gandolfo, 27 września 2010.
• Benedykt XVI, Przemówienie w Bundestagu, Berlin, 22 września 2011, „Acta Apostolicae Sedis” 103 (2011), s. 668; „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, n. 10–11/2011, s. 41–42.
• Bołoz W., Kościół i ekologia. W obronie człowieka i środowiska naturalnego, Warszawa 2010.
• Bortkiewicz P., W stronę integralnej i adekwatnej etyki ekologicznej, w: Między niebem i ziemią. Ku etyce ekologicznej, red. A. Dyduch-Falinowska, M. Grzegorczyk, Z. Kijas, Z.Mirek, Kraków 2000, s. 199–207.
• Filipowicz A. i in., Polityczno-prawne i społeczne aspekty współczesnych migracji, Warszawa 2016.
• Dziedzic J., Spor o eutanazję, Kraków 2005.
• Dziedzic J., Przyroda miejscem formacji człowieka. Perspektywa pastoralnoteologiczna, w: Środowisko a zdrowie psychiczne człowieka, red. J. Berlińska, J. Klimek, Kraków 2015, s. 49–62.
• Dziedzic J., Kościół wobec kwestii ekologicznej, w: Ekoturystyka, red. J. Dziedzic, P. Tirpak, Prešov 2013, s. 36–52.
• Dziedzic J., Kościół wobec starości. Perspektywa pastoralnoteologiczna, w: Starość. Problem czy szansa? Refleksja pastoralnoteologiczna, red. J. Dziedzic, Kraków 2015, s. 45–75.
• Dziedzic J., Nauczanie Jana Pawła II o szacunku dla osób wykluczonych przez starość, w: De revolutionibus orbium populorum Joannis Pauli II. Papież wobec wykluczenia społecznego, red. K. Pilarczyk, Warszawa 2015, s. 477–502.
• Franciszek, Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2015, Watykan, 3 września 2014, w: https://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/migration/documents/papa-francesco_20140903_world-migrants-day-2015.html (30.04.2018).
• Franciszek, Adhortacja apostolska Gaudate et exultate.
• Franciszek, Bez obciążania się mętnością zachłannej konsumpcji, przemówienie wygłoszone 29 stycznia 2017, http://papiez.wiara.pl/doc/3675571.Bez-obciazania-siemetnoscia-zachlannej-konsumpcji (20.04.2018).
• Franciszek, Encyklika Laudato si’.
• Franciszek, Imigranci niepełnoletni, bezbronni i pozbawieni głosu. Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy, 15 stycznia 2017, https://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/migration/documents/papa-francesco_20160908_world-migrants-day-2017.html (30.04.2018).
• Franciszek, Katecheza i osoby niepełnosprawne: uwaga, jaką należy zwrócić w codziennym życiu Kościoła. Przemówienie wygłoszone w Papieskim Uniwersytecie Urbaniańskim w Rzymie, 21 października 2017, http://info.wiara.pl/doc/4263222.Papiez-o-niepelnosprawnych (30.04.2018).
• Franciszek, Migranci i uchodźcy: ku lepszemu światu, Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2014, Watykan 5 sierpnia 2013, https://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/migration/documents/papa-francesco_20130805_world-migrants-day.html (30.07.2017).
• Franciszek, Oby braterstwo i wspólnota stały się stylem naszego życia, 2 kwietnia 2018, https://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2018–04/papiez-franciszek-regina-coeli-2-kwietnia.html) (30.04.2018).
• Franciszek, Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2016, Watykan, 12 września 2015, https://m.deon.pl/religia/serwis-papieski/dokumenty/oredzia-papieskie/art,30,oredzie-na-swiatowy-dzien-migranta-i-uchodzcy-2016-r-.html (30.04.2018).
• Franciszek, Wezwanie do poszanowania środowiska i budowania międzyludzkiej solidarności, 5 czerwca 2013, http://www.niedziela.pl/artykul/5121/Papiez-Franciszekwzywa-do-poszanowania (30.04.2018).
• Jan Paweł II, Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła (Łk 1, 45). Przemówienie w czasie Liturgii słowa, Zamość, 12 czerwca 1999, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/zamosc_12061999.html (30.04.2018).
• Jan Paweł II, Cenna rola starszych w Kościele. Przemówienie z 7.09.1994, „L’ Osservatore Romano” wyd. pol. 11 (1994), s. 38–39.
• Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce 2005.
• Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus.
• Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae.
• Jan Paweł II, List Do moich braci i sióstr – ludzi w podeszłym wieku, Watykan, 1 października 1999.
• Jan Paweł II, Ludzie najsłabsi i najbardziej potrzebujący w życiu społeczeństwa. Przesłanie Jana Pawła II do uczestników międzynarodowego sympozjum na temat: Godność i prawa osoby z upośledzeniem umysłowym, Watykan, 5 stycznia 2004, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/uposledzenie_05012004.html (30.04.2018).
• Jan Paweł II, Ludzie starsi w życiu społeczeństwa. List do uczestników II Światowego Zgromadzenia poświęconego problemom starzenia się ludzkości, 3 kwietnia 2002, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ludzie_starsi_03042002.html (30.04.2018).
• Jan Paweł II, O szacunku dla ludzi w podeszłym wieku. Przemówienie Ojca Świętego do uczestników konferencji zorganizowanej przez Papieską Radę ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Watykan, 31 października 1999, „L’ Osservatore Romano” 3 (1999), s. 18–19.
• Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 1990 roku.
• Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia, homilie, Kraków 2005.
• Jan Paweł II, Poparcie roli osób starszych w rodzinie i społeczeństwie. Przemówienie do członków Krajowej Federacji Handlu i Turystyki, Watykan 29 kwietnia 1982, w: Nauczanie Papieskie, t. 5/1, Poznań 1993, s. 614–615.
• Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis.
• Jan Paweł II, Spotkanie z osobami Trzeciego Wieku w Walencji – 8 listopada 1982 r., w: O cierpieniu. Wypowiedzi Ojca Świętego do chorych i pracowników służby zdrowia (1982–1984), t. 2, Niepokalanów 1988, s. 63–66.
• Jan Paweł II, Środki Przekazu Społecznego i problemy ludzi starszych, Orędzie na XVI Światowy Dzień Środków Przekazu Społecznego, 10 maja 1982, Watykan 1982, w: Jan Paweł II, O cierpieniu. Wypowiedzi Ojca Świętego do chorych i pracowników służby zdrowia (1982–1984), Niepokalanów 1988, t. 2, s. 26–28.
• Jan Paweł II, Świętość życia ludzkiego, w: Nauczanie społeczne, t. 2, Warszawa 1982, s. 372–373.
• Jana Paweł II, Wojna i ubóstwo: dwie plagi nękające ludzkość. Przemówienie 16 stycznia 1993 do członków korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej, Watykan, 16 stycznia 1993, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/cd1993_16011993.html (28.04.2018).
• Klimek J., Współczesne miasto – obszar destrukcji środowiska psychicznego. Refleksja psychologiczno-pastoralna na kanwie encykliki Laudato si’ papieża Franciszka, w: Środowisko a zdrowie psychiczne człowieka, red. J. Berlińska, J. Klimek, Kraków 2015, s. 94–95.
• Léon-Dufour X., Słownik teologii biblijnej, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1990.
• Linka B., Troska o środowisko naturalne w nauczaniu pielgrzymkowym Jana Pawła II, „Akant” 7 (2004), s. 16.
• Łętocha R., Kategorie ubóstwa i wykluczenia społecznego w myśli Jana Pawła II. Kontekst latynoamerykański teologii wyzwolenia, w: De revolutionibus orbium populorum Joannis Pauli II. Papież wobec wykluczenia społecznego, red. K. Pilarczyk, Warszawa 2015, s. 242–243.
• Rosiecki F. M., Człowiek a przyroda według Starego Testamentu, w: Między niebem a ziemią. Ku etyce ekologicznej, red. A. Dyduch-Falniowska, M. Grzegorczyk, Z. Kijas, Z. Mirek, Kraków 2000, s. 19.
• Wyrostkiewicz M., Ekologia ludzka. Osoba i jej środowisko w perspektywie teologicznomoralnej, Lublin 2007.

Identifiers

DOI

10.15633/ps.3275