Czy w globalne ocieplenie należy wierzyć? Szkic o spóźnionym millenaryzmie

• Authors: Chymkowski Roman

Title variants

EN

Should We Believe in Global Warming? An Essay on Late Millenarianism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem analizy są publikacje i wystąpienia Ala Gore’a, byłego wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych, laureata Pokojowej Nagrody Nobla. W omówionych w artykule tekstach i przemowach Gore konsekwentnie ostrzega przed nieuniknioną katastrofą ekologiczną, spowodowaną rabunkową gospodarką, która nie liczy się z konsekwencjami środowiskowymi. Szczególne poważne zagrożenie dla życia na Ziemi stanowi globalne ocieplenie, którego przyczyną jest wykorzystywanie paliw kopalnych jako podstawowego źródła energii nowoczesnej gospodarki. Gore uważa, że kryzysowi ekologicznemu towarzyszy kryzys duchowy, a oba te kryzysy mają źródła w filozofii oświecenia odpowiedzialnej za wyobcowanie cywilizacji z jej przyrodniczego otoczenia (Löwith, Taubes). Głoszona przez Gore’a ekologiczna apokalipsa jest manifestem koniecznej rewolucji ekonomicznej, politycznej i moralnej. Walka ze skutkami globalnego ocieplenia zakłada jednak fundamentalne zmiany w życiu wszystkich ludzi, a także odnowę moralną opierającą się na reinterpretowanych tradycjach religijnych, zwłaszcza chrześcijańskich. Z tego punktu widzenia manifest Gore’a może być opisany w kategoriach polityki wiary (Oakeshott).

EN

This article analyses books and speeches by Al Gore, former Vice President of the United States and winner of the Nobel Peace Prize. Gore consistently warns of an impending ecological disaster whose cause is a robber economy which does not take into account the ecological consequences. In particular, global warming caused by the burning of fossil fuels, which are the basic energy source of the modern economy, is a threat to life on Earth. In Gore’s opinion, the ecological crisis accompanies a spiritual one, and both of these crises stem from the philosophy of the Enlightenment, which is responsible for alienating civilisation from its natural environment (Löwith, Taubes). Gore’s warnings of ecological apocalypse form a manifesto of the economic, political, and moral revolution that is needed. The fight against the effects of global warming presupposes fundamental changes in the way of life of every human being, as well as a moral renewal based on reinterpreted religious traditions, especially Christian ones. From this point of view, Gore’s project can be described in terms of the politics of faith (Oakeshott).

Keywords

PL

Al Gore; globalne ocieplenie; ekologia; apokalipsa; polityka wiary; kryzys; religia; eschatologia

EN

Al Gore; global warming; ecology; apocalypse; politics of faith; crisis; religion; eschatology

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2022
• Issue: 1(22) Powrót metafizyki
• Pages: 271-289

Contributors

author

Chymkowski Roman

References

• Agamben G. 2009. Czas, który zostaje. Komentarz do Listu do Rzymian, tłum. S. Królak, Sic!
• Augé M. 2013. L’anthropologie et le monde global, Armand Colin.
• Barkun M. 1983. Divided Apocalypse: Thinking About the End in Contemporary America, „Soundings: An Interdisciplinary Journal” 66, nr 3, s. 257–280.
• Bińczyk E. 2013. Ocalić Gaję i zbawić zbiorowość. Ekoteologiczne sugestie Brunona Latoura, „Stan Rzeczy” nr 2 (5), s. 137–149.
• Collomb J.D. 2014. Climat et guerre culturelle, „Revue française d’études américaines” 140, s. 94–106.
• Derrida J. 2018. O apokalipsie, tłum. I. Boruszkowska, K. Wojtasik, posł. I. Boruszkowska, Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
• Gore A. 1996. Ziemia na krawędzi. Człowiek a ekologia, tłum. G. Dzierdziuk-Kraśniewska, Ethos.
• Gore A. 2007. Niewygodna prawda. Apel o ratowanie naszej planety przed katastrofalnymi skutkami globalnego ocielenia, tłum. J. Golik-Skitał, A. Malinowska, Wydawnictwo Sonia Draga.
• Gore A. 2009. [Przemówienie wygłoszone w czasie uroczystości wręczenia mu dyplomu doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu], tłum. A.M. Baziór, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 1, s. 5–8.
• Gore A. 2010. Nasz wybór. Plan przezwyciężenia kryzysu klimatycznego, tłum. J. Golik-Skital, Wydawnictwo Sonia Draga.
• Gore A. 2018. Prawda nadal niewygodna. Dlaczego i jak musimy się zmienić, tłum. P. Cichawa, Wydawnictwo Sonia Draga.
• Handley G.B. 2011. Faith and the Ethics of Climate Change, „Dialogue: A Journal of Mormon Thought” 44, nr 2, s. 6-35.
• Jonak Ł. 2018. W obliczu Gai, w obliczu wojny, „Przegląd Humanistyczny”, nr 1, s. 205–212.
• Jonas H. 1996. Zasada odpowiedzialności: etyka dla cywilizacji technologicznej, tłum. M. Klimowicz, Platan.
• Klein N. 2020. To zmienia wszystko: kapitalizm kontra klimat, tłum. H. Jankowska, K. Makaruk, Muza.
• Kołakowski L. 1984. Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Aneks.
• Krąpiec M.A. 1994. Idea „postępu” w krzywym zwierciadle ekologii, „Człowiek w Kulturze”, nr 2, s. 17–29.
• Löwith K. 2010. Natura, historia, egzystencjalizm, tłum. A. Górnisiewicz, „Kronos”, nr 2, s. 139–148.
• Marshall P.D., D’Cruz G., McDonald S. 2018. “Un geste suffit”? Unpacking the Inconvenient Truths about Al Gore’s Celebrity Actvism, „Persona Studies”, nr 2, s. 66–82.
• Marzec A. 2021. Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• McCammack B. 2007. Hot Damned America: Evangelicalism and the Climate Change Policy Debate, „American Quaterly” 59, nr 3, s. 645–668.
• Nortcott M.S. 2013. A Political Theology of Climate Change, Eerdmans.
• Oakeshott M. 2019. Polityka wiary i polityka sceptycyzmu, tłum. M. Szczubiałka, Fundacja Aletheia.
• Olkowska B. 1997. Patrzenie na Ziemię oznacza patrzenie na nas samych, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo”, nr 3, s. 267–271.
• Rojek Ch. 2012. Fame Attack. The Inflation of Celebrity and its Consequences, Bloomsbury.
• Taubes J. 2016. Zachodnia eschatologia, tłum. A. Serafin, posł. P. Nowak, Biblioteka Kwartalnika Kronos.
• White L. 1967. The Historical Roots of Our Ecologic Crisis, „Science” 155, nr 3767, s. 1203–1207.
• Wiśniewski J. 2007. Prorok czy polityk?, „Tygodnik Powszechny”, nr 42, s. 7.
• CBS Mornings. 13.01.2022. Fifteen Years after “An Inconvenient Truth” Documentary, Al Gore Speaks about Climate Change. https://www.youtube.com/watch?v=asxnB7ogCII; dostęp: 30.10.2022.
• Cohen B., Shen J., reż. 2017. Niewygodna prawda 2 (An Inconvenient Sequel: Truth to Power), Participant Media.
• Guggenheim D., reż. 2007 (2006). Niewygodna prawda (An Inconvenient
• Truth), Paramount Pictures–United International Pictures.
• Orlowski-Yang J., reż. 2012. Ścigając arktyczny lód (Chasing Ice), Submarine Deluxe.
• Religion and Climate Change A Conversation with Karenna Gore. 2018. https://berkleycenter.georgetown.edu/events/religion-and-climate-change-a-conversation-with-karenna-gore; dostęp: 30.10.2022.
• TED. 23.05.2022. Al Gore: This Is the Moment to Take On the Climate Crisis. https://www.youtube.com/watch?v=XjK61Kkx1zI; dostęp: 30.10.2022.
• Testa M., reż. 2018. Ludzki pierwiastek (The Human Element), Earth Vision Institute.