A participatory model of creating revitalisation programmes in Poland – challenges and barriers

• Authors: Hołuj Dominika , Legutko-Kobus Paulina

Title variants

PL

Odnawialne źródła energii w produkcji energii elektrycznej w województwie mazowieckim

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

Participation is an indispensable element of the development and implementation of revitalisation programmes. It allows for a correct diagnosis of problems and for the development of revitalisation projects that will aim at solving them. The implementation of the Revitalisation Act in Poland obliged local governments to involve stakeholders more actively in the process of preparation and implementation of revitalisation programmes. The Act guarantees participation at every key stage of the process. In current Polish circumstances this is a change in the right direction, as such participation was not always ensured in previous financial perspectives. However, the law does not guarantee that a participation process is real and efficient rather than only “checking off” the procedural requirements. Based on these premisses, this article discusses the subject of participation in revitalisation programmes, both in theoretical terms (how participation in a revitalisation can be organised; considering the legal conditions, what obstacles to the implementation of a participatory approach to the development of revitalisation programmes can be diagnosed in Poland) and the practice of programming in selected cities of the Lesser Poland and Mazovia regions (what forms and tools of participation were used at each stage of the revitalisation programme development, does the scope of participation influence the structure of revitalisation projects). Such research objectives determine the research methods used to prepare this article, i.e. a critical analysis of the source literature pertaining to the subject, web and desk research, a comparative analysis of the revitalisation programmes of selected cities, an analysis of the results of an Internet survey among city authorities and participatory observation.

PL

Partycypacja to nieodzowny element opracowania i wdrażania programów rewitalizacji, który pozwala na prawidłowe zdiagnozowanie problemów i sformułowanie projektów rewitalizacyjnych, które będą zmierzały do ich rozwiązania. Wprowadzanie ustawy o rewitalizacji zobligowało samorządy do aktywniejszego włączania interesariuszy w proces przygotowania i realizowania programów rewitalizacji. Ustawa gwarantuje partycypację na każdym kluczowym etapie procesu – to w warunkach polskich zmiana w dobrym kierunku, w poprzednich perspektywach nie zawsze się to udawało. Jednak nie zawsze oznacza to sytuację, w której proces partycypacji jest rzeczywisty i efektywny, a nie tylko „zaspokaja” procedury. Wychodząc z tych przesłanek w artykule podjęto tematykę partycypacji w programach rewitalizacji, zarówno w ujęciu teoretycznym (jak może być zorganizowana partycypacja w ramach rewitalizacji, ze względu na uwarunkowania prawne, jakie bariery we wdrażaniu partycypacyjnego podejścia do opracowania programów rewitalizacji można zdiagnozować w Polsce), jak i w praktyce programowania w wybranych miastach województwa małopolskiego i mazowieckiego (jakie formy i narzędzia partycypacji zostały zastosowane na każdym etapie budowania programu rewitalizacji, czy zakres partycypacji przekłada się na strukturę projektów rewitalizacyjnych). Tak sformułowane zagadnienia badawcze determinują zastosowane metody badań wykorzystane do opracowania artykułu, tj.: krytyczną analizę literatury przedmiotu, web i desk research, analizę porównawczą programów rewitalizacji wybranych miast, analizę wyników ankiety internetowej skierowanej do miast oraz obserwację uczestniczącą.

Keywords

EN

participation, revitalisation, stakeholders, social capital

PL

partycypacja, rewitalizacja, interesariusze, kapitał społeczny

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2018
• Issue: 26
• Pages: 33-59

Dates

published

2018-10

Contributors

author

Hołuj Dominika

• Katedra Historii Gospodarczej i Społecznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

author

Legutko-Kobus Paulina

• Katedra Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie

References

• Arnstein S.R., 1969, A ladder of citizen participation, Journal of the American Institute of Planners, 35, 4, pp. 216-224.
• Badanie efektywności mechanizmów konsultacji społecznych. Raport końcowy – załącznik nr 5, 2011, Raport przygotowany na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa.
• Baranowska A., Frankowski J., Grabkowska M., Sagan I., 2014, Miejska obywatelskość [in:] J. Sepioł (ed.), Przestrzeń życia Polaków, Raport opracowany przez zespół niezależnych ekspertów z inspiracji Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.
• Billert A., 2014, Dezintegracja polskich miast i drogi wyjścia z kryzysu. Doświadczenia praktyczne – Centrum Staromiejskie w Toruniu [in:] K. Derejski, J. Kubera, S. Lisiecki, R. Macyra (eds), Nowe życie w mieście? Dylematy rewitalizacji, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań, pp. 109-123.
• Bleckley D., 2008, Assessing Participatory Development Processes Through Knowledge Building, SPNA Review, 4, 1 , Grand Valley State University, pp. 21-36.
• Boryczka E., 2016a, Partycypacja społeczna [in:] A. Nowakowska, Z. Przygodzki, A. Rzeńca (eds), EkoMiasto#Społeczeństwo. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 115-136.
• Boryczka E., 2016b, Rewitalizacja miast [in:] Z. Przygodzki (ed.), EkoMiasto#Zarządzanie. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 167-193.
• Bukowski J., 2014, Partycypacja, władza, skuteczność. Złoty trójkąt demokratycznego współrządzenia czy raczej „trójkąt bermudzki” (prezentacja „Śniadania u geografów”, 26.05.2014).
• Ciesiółka P., 2013, Proces rewitalizacji miast i gmin aglomeracji poznańskiej. Planowanie i  zarządzanie, Studia i Prace z Geografii i Geologii, 39, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Creighton J. L., 2005, The Public Participation Handbook. Making Better Decisions Through Citizen Involvement, Jossey Bass, Wiley and Sons [in print].
• Czyż P., 2016, Organizacja procesu rewitalizacji z użyciem metody placemakingu na przykładzie projektu społecznej rewitalizacji Parku Świętopełka w Gdańsku, Biuletyn, 264, KPZK PAN, pp. 294-305.
• Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, J. Czapiński, T. Panek (eds), http://www.diagnoza.com/
• Długosz D., Wygnański J., 2005, Obywatele współdecydują. Przewodni po partycypacji społecznej, Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych, Warszawa.
• Domański B, Gwosdz K., 2010, Spojrzenie na problemy rewitalizacji miast w Polsce [in:] Z. Ziobrowski, W. Jarczewski (eds), Rewitalizacja miast polskich – diagnoza, t. 8, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, pp. 45-56.
• Domański B., 2010, Rewitalizacja miast polskich – wybrane zagadnienia [in:] Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju. Podsumowanie projektu, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, pp. 23-49.
• Dzieniszewska-Naroska K., 2011, „Odwołać wójta!”, Czyli o narodzinach partycypacji [in:] A. Olech (ed.), Partycypacja społeczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, pp. 112-129.
• Florys K., Gałek O., Jarzębska A., Kazior B., 2016, Partycypacja milowy krok do rozwoju lokalnego, Fundacja MiLA, Kraków.
• Gawroński H., 2010, Konsultacje społeczne jako forma partycypacji w zarządzaniu strategicznym jednostkami samorządu terytorialnego, Współczesne Zarządzanie, 1, Kwartalnik Środowisk Naukowych i Liderów Biznesu.
• Gorączko J., 2016, Analiza zjawiska partycypacji społecznej w wybranych polskich miastach jako narzędzia komunikacji społecznej, Media – Kultura – Komunikacja Społeczna, 12, 3, pp. 13-29.
• Górski A.S., 2016, Znaczenie partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 443, pp. 89-93.
• Grabowska B., 2003, Sfera publiczna – zbyteczna czy niezbędna w państwie liberalnym? FiloSofija, 1, 3, pp. 193-192.
• Grabowski J., 2014, Dobre praktyki usuwania barier rewitalizacji terenów zdegradowanych [in:] B. Białecka (ed.), Zrównoważona rewitalizacja terenów zdegradowanych, GIG, Katowice, pp. 140-154.
• Graham J., Amos B., Plumptre T., 2003, Principles for Good Governance in the 21st Century, Policy Brief, 15, Institute On Governance, Ottawa.
• Grodzicki M., 2015, Dlaczego grupom udaje się podejmować działania? Przedstawienie teorii działań zbiorowych Elinor Ostrom, Ekonomia Społeczna, 1, pp. 66-78 [DOI: 10.15678/ES.2015.1.05].
• Herbst J., 2006, Kondycja sektora ekonomii społecznej w Polsce 2006, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.
• Hołuj D., 2014, Wizje planistów a oczekiwania użytkowników przestrzeni miejskiej: konfliktogenność procesu uchwalania planów miejscowych w wybranych obszarach polskich metropolii, Biuletyn, 253, KPZK PAN, pp. 45-52.
• Hołuj D., 2016, Social Participation as a Tool for Managing Functional and Spatial Changes. Examples of Selected Centres of Small and Medium-Sized Towns in Poland, Journal of Settlements and Spatial Planning, 7, 2, pp. 113-123.
• Hołuj D., Hołuj A., 2016, Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym. Studium przypadku krakowskich osiedli Dywizjonu 303 oraz II Pułku Lotniczego, Zarządzanie publiczne, 3, 35, pp. 249-262 [DOI:10.4467/20843968ZP.17.020.5522].
• Hołuj D., Legutko-Kobus P., 2018, Partycypacja jako element rewitalizacji (przykłady miast z województwa małopolskiego i mazowieckiego) [in print].
• Jasiecki K., 2015, Problemy partycypacji społecznej w Polsce i ich wpływ na politykę publiczną, Studia z Polityki Publicznej, 3, SGH, Warszawa, pp. 101-119.
• Jastrzębska E., Legutko-Kobus P., 2014a, Rola i działania biznesu na rzecz budowania kapitału społecznego w Polsce, Mazowsze. Studia Regionalne, 17, pp. 49-75.
• Jessop B., 2007, Promowanie „dobrego rządzenia” i ukrywanie jego słabości: refleksja nad politycznymi paradygmatami i politycznymi narracjami w sferze rządzenia, Zarządzanie Publiczne, 2, 2, pp. 39-65.
• Kaczmarek S., 2001, Rewitalizacja terenów poprzemysłowych. Nowy wymiar w rozwoju miast, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kaźmierczak T., 2011, Partycypacja publiczna [in:] Decydujmy razem. Udział społeczności lokalnych w podejmowaniu decyzji publicznych, Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa.
• Koczanowicz-Chondzyńska J., 2009, Rewitalizacja – biuletyn FISE, Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa.
• Kopeć M., 2010, Rewitalizacja miejskich obszarów zdegradowanych, Monografie Prawnicze, Wyd. C.H. Beck, Warszawa.
• Kotus J., 2014, Partycypacja społeczna w zarządzaniu miastem. Pomiędzy wykluczeniem społecznym a zaangażowaniem, Studia miejskie, 13, 4, pp. 37-45.
• Kozłowski S., Wojnarowska A., 2011, Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich. Zagadnienia teoretyczne, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kwiatkowski K., 2015, W stronę interdyscyplinarnych metod konsultacji i partycypacji społecznych. Deliberacja – metajęzyki– „centra odrodzenia miast” [in:] M. Malikowski, M. Palak, J. Halik (eds), Zmiany w przestrzeni współczesnych miast, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, pp. 97-110.
• Legutko-Kobus P., 2011, Kapitał ludzki i społeczny w rozwoju regionalnym [in:] Z. Strzelecki (ed.), Gospodarka regionalna i lokalna w Polsce. Czynniki i bariery, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa, pp. 113-130.
• Legutko-Kobus P., Jastrzębska E., 2014 b, Partycypacja i kapitał społeczny jako determinanty wdrażania rozwoju zrównoważonego w planowaniu przestrzennym [in:] A. Maciejewska (ed.) Współczesne uwarunkowania gospodarowania przestrzenią – szanse i zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju. Społeczny wymiar gospodarowania przestrzenią, Monografie Naukowe Wydziału Geodezji i Kartografii PW „Gospodarka Przestrzenna”, 6, pp. 38-47.
• Lewenstein B., Schindler J., Skrzypiec R. (eds), 2010, Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Lorens P., 2010, Rewitalizacja miast. Planowanie i realizacja, Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• Lowndes V., Pratchett L., Stoker G., 2006, Diagnosing and Remedying the Failings of Official Participation Schemes: The CLEAR Framework, Social Policy & Society, 5, 2, Cambridge University Press, pp. 281-291 [DOI:10.1017/S1474746405002988].
• Malikowski M., Malikowski R., 2016, W kierunku usprawniania i zobiektywizowania metod konsultacji i partycypacji społecznej w projektach miejskich. Przykłady Rzeszowa i Kielc [in:] M. Malikowski, B. Szluz (eds), Problemy społeczno-przestrzenne współczesnego Rzeszowa, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, pp. 13-24 [DOI 10.15584/978-83-7996-337-9_2].
• Markowski T., 2007, Rynkowe podstawy procesów rewitalizacji miast [in:] P. Lorens (ed.), Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, Biblioteka Urbanisty, 10.
• Markowski T., 2015, Zintegrowane plany rozwoju warunkiem sprawnego zarządzania miejskimi obszarami funkcjonalnymi [in:] J. Woźniak (ed.), Świat współpracy – świat konfrontacji, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków, pp. 289-300.
• Matysiak M., 2013, Rewitalizacja jako szansa ożywienia turystycznego Żyrardowa, Problemy turystyki i rekreacji, 4, pp. 46-70.
• Mazur S., Wygnański J.J., 2015, Jak zmieniają się relacje państwa z organizacjami trzeciego sektora? [in:] S. Mazur, A. Pacut (eds), System finansowania organizacji pozarządowych w Polsce, MSAP, Kraków, pp. 9-26.
• Meisel-Dobrzański J., 2014, Współpraca NGO z sektorem publicznym – sposób na wzmocnienie demokracji i wzrost jakości polityk publicznych w Polsce, Zarządzanie Publiczne, 1, 25, pp. 73-90 [DOI:10.4467/20843968ZP.14.007.2180].
• Nowak M., 2014, Śródka po siedmiu latach rewitalizacji. Metateoretyczny wtręt i interpretacja socjologii procesu ożywiania miasta [in:] K. Derejski, J. Kubera, S. Lisiecki, R. Macyra (eds), Nowe życie w mieście? Dylematy rewitalizacji, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań, pp. 49-70.
• Noworól A., Noworól K., Hałat P., 2012, Partycypacja społeczna w zarządzaniu procesami rewitalizacji, Problemy Rozwoju Miast, 1, pp. 26-39.
• OECD Territorial Outlook. Territorial Economy, 2001 Edition, OECD.
• Olech A., Sobiesiak-Penszko P., 2013, Partycypacja publiczna w Polsce. Diagnoza i rekomendacje, Analizy i Opinie, Numer specjalny 3 luty 2013: „Decydujmy razem”, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Ostrom E., 1996, Crossing the great divide: Coproduction, synergy and development, World Development, 24, 6, pp. 1073-1087.
• Parnes J., 2014, Rola ICT w rozwoju lokalnego dialogu obywatelskiego [in:] M.W. Sienkiewicz, M. Sidor (eds), Dialog obywatelski. Formy, mechanizmy, bariery i perspektywy rozwoju, Wyd. Fundacji Centrum Rozwoju Lokalnego, Lublin, pp. 123-130.
• Participatory governance and citizens’ engagement in policy development, service delivery and budgeting, 2007, Committee of Experts on Public Administration. Sixth session, New York, 10-13 April, Item 3 of the provisional agend, Economic and Social Council, United Nations.
• Parysek J.J., 2005, Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku. Rozwój i przekształcenia strukturalne, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Pawłowska K., 2012, Partycypacja społeczna w podejmowaniu decyzji dotyczących przyrody w mieście, Zrównoważony Rozwój – Zastosowania, 3, pp. 49-70.
• Przywara M., 2013, Od akcji do partycypacji [in:] A. Olech (ed.), Przepis na uczestnictwo. Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce, 2, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, pp. 55-65.
• Pudełko A., 2015, Partycypacja obywatelska w procesie rewitalizacji na przykładzie planowania Zintegrowanego Programu Rewitalizacji osiedla Nikiszowiec w Katowicach, Prace Geograficzne, 142, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, pp. 89-103.
• Raport Końcowy z Badania Efektywności Mechanizmów Konsultacji Społecznych, 2011, zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa.
• Rembarz G., 2016, Rewitalizacja Berlina i Lipska jako źródło inspiracji dla polskich praktyk rewitalizacyjnych, Biuletyn, 264, KPZK PAN, pp. 26-66.
• Rembarz G., Martyniuk-Pęczek J., 2016, Urban mentoring jako nowa technika współpracy w  procesie planowania partycypacyjnego, Biuletyn KPZK, 264, pp. 119-146.
• Robinson F., Shaw K., Davidson G., 2005, On the Side of the Angels: Community Involvement in the Governance of Neighbourhood Renewal, Local Economy, 20, 1, pp. 13-26.
• Rogaczewska M., Chodacz W., Hejda A., Prędkopowicz D., 2014, Planowanie rozwoju lokalnego z udziałem społeczności, Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa.
• Rydzik W., 2009, Organizacja zarządzania procesami rewitalizacji [in:] W. Rydzik (ed.), Rewitalizacja miast polskich – Aspekty prawne i organizacyjne zarządzania rewitalizacją, t. 6, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Sadura P., 2012, Za obywatelskie zaangażowanie trzeba płacić [in:] J. Erbel, P. Sadura (eds), Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa, pp. 40-50.
• Schimanek T. 2015, Partycypacja obywatelska w społeczności lokalnej, FISE Fundacja Inicjatyw, Warszawa.
• Skalski K., 2007, Programy rewitalizacji w Polsce – bilans, perspektywy, zarządzanie [in:] P. Lorens (ed.), Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, Biblioteka Urbanisty, 10.
• Skrzypiec R., 2010, Konflikt lokalny motorem partycypacji społecznej i skutkiem zmiany – analiza wybranych przypadków: Oświęcim, Bieruń, Las i Kobiór [in:] B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec (eds), Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, Wydz. Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, Warszawa, pp. 126-142.
• Solon-Lipiński M., 2015, Zmiany w nastawieniu Polaków do uczestnictwa w procesach podejmowania decyzji, (www.maszglos.pl).
• Sowada T., Kotus J., 2015, Rola stowarzyszeń lokalnych w procesie partycypacji społecznej w zarządzaniu miastem. Przykład Poznania, Studia i Prace z Geografii, 47, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Stypułkowski W., 2012, Aktywność obywatelska – pojęcie, pomiar i jej wpływ na rozwój regionalny, Zeszyty Naukowe WSEI, Seria Ekonomia, 5, 2, pp. 157-187.
• Szaja M., 2015, Partycypacja lokalnej społeczności w kształtowaniu procesu rozwojowego w gminie, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 881, Szczecin pp. 281-296 [DOI10.18276/epu.2015.118-20].
• Szczegóła L., 2003, Blokady społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Rocznik Lubuski 29, 1, pp. 11-26.
• Sześciło D., 2014, Administracja i obywatele. W stronę partnerstwa [in:] D. Sześciło (ed.), Administracja i zarządzanie publiczne, Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji UW, Warszawa, pp. 236-256.
• Sztompka P. 2007, Zaufanie: fundament społeczeństwa, Znak, Warszawa.
• Theiss M., 2007, Krewni, znajomi, obywatele: kapitał społeczny a lokalna polityka społeczna, Wyd. A. Marszałek, Toruń.
• Theiss M., 2010, System pozornie otwarty. O instytucjonalnych uwarunkowaniach lokalnej partycypacji politycznej w Polsce [in:] B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec (eds), Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, pp. 61-80.
• Theiss M., 2011, Kapitał społeczny i wykluczenie społeczne, Polityka Społeczna, 5–6, pp. 43-47.
• Urbanik A., Luber J., Chrzanowski O., Krzemińska A., 2012, Elementy partycypacji, FISE, Warszawa.
• Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, tj. Dz.U. z 2017 r., poz. 1023.
• Wańkowicz W., 2013, Podmiotowe uczestnictwo mieszkańców w procesach rewitalizacji – przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, Problemy Rozwoju Miast, 1, pp. 15-24.
• Weryński P., 2016, Emergentne poziomy i przestrzenie w badaniach aktywnego obywatelstwa. Analiza morfogenetyczna, Zarządzanie Publiczne, 3, 37, pp. 80-92 [DOI: 10.15678/ZP.2016.37.3.06].
• Wiktorska-Święcka A., 2013, Ku dialogowi obywatelskiemu w Polsce. Rada Działalności Pożytku Publicznego – 10 lat doświadczeń, MPIPS, Warszawa.
• Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, 2015, Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa 3 lipca.
• Yang K., Callahan K., 2007, Citizen Involvement Efforts and Bureaucratic Responsiveness: Participatory Values, Stakeholder Pressures and Administrative Practicality, Public Administration Review, 6, 2, pp. 249-264.
• Ziobrowski Z., 2010, Cele i efekty projektu [in:] Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju. Podsumowanie projektu, Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2010, pp. 8-22.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.26.02