Monumenty glorii i żałoby: Amerykańskie pomniki wojny wietnamskiej

• Authors: Ferenc Tomasz

Title variants

EN

Monuments of Glory and Mourning: American Vietnam War Memorials

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niejednoznaczny stosunek Amerykanów do konfliktu w Wietnamie znajduje odzwierciedlenie w poświęconych mu pomnikach. Celem artykułu jest ukazanie, jak te ambiwalentne uczucia wpływają na kształt monumentów upamiętniających żołnierzy walczących w Wietnamie. W tekście wyróżniono trzy formy monumentów: figuratywne, abstrakcyjne oraz hybrydowe. Te ostatnie łączą różne rozwiązania i style, często przybierając kształt wieloelementowych miejsc pamięci. W każdym przypadku pomniki te pozbawione są wojennego patosu, a ich przesłanie koncentruje się na stracie. Inicjatorzy ich powstania oraz projektanci monumentów koncentrują się na wyrażeniu żałoby, jednocześnie przypominając o odwadze, poświęceniu i chwale amerykańskiego żołnierza. Można zatem mówić o kulturowej matrycy amerykańskiego pomnika poświęconego wojnie wietnamskiej, która spójnie łączy celebrowanie straty wraz z uznaniem żołnierskiej glorii, unikając przy tym jakiejkolwiek oceny samego konfliktu. Dzięki temu monumenty te spełniają funkcję ozdrowieńczą, więziotwórczą oraz edukacyjną.

EN

The ambiguous attitude of Americans to the conflict in Vietnam is reflected in their war monuments. The aim of this article is to show how these ambivalent feelings affect the shape of monuments commemorating the soldiers who fought in Vietnam. Three types of monument are distinguished: figurative, abstract, and hybrid. The latter combines various solutions and styles; it is often a multi-element memorial site. In all cases, these monuments are devoid of the pathos of war and their message is focused on loss. The initiators and designers of the monuments concentrate on expressing mourning, while reminding us of the courage, sacrifice, and glory of the American soldiers. It is therefore possible to speak of the cultural matrix of the American monument dedicated to the Vietnam War, which coherently combines the celebration of losses with recognition of the soldier’s glory, while avoiding any assessment of the conflict itself. Thanks to this, these monuments fulfill a healing, bond-forming, and educational function.

Keywords

PL

wojna w Wietnamie; pomniki wojny wietnamskiej; ozdrowieńcza funkcja monumentów; pomniki hybrydowe

EN

Vietnam war; monuments to the Vietnam War; healing function of the monuments; hybrid monuments

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2020
• Issue: 2(19) Pomniki
• Pages: 207-237

Contributors

author

Ferenc Tomasz

References

• Abramson D. 1996. Maya Lin and the 1960s: Monuments, Time Line, and Minimalism, „Critical Inquiry”, nr 4, s. 679–709.
• Anderson J. 2019. Ocean Springs – Vietnam Veterans Memorial Gives Unique Look at History (Sampling History), https://www.gulflive.com/mississippi-pressliving/2012/07/ocean_springs_vietnam_vetera.html; dostęp: 12.07.2020.
• Bodnar J. 1992. Remaking America. Public Memory, Commemoration, and the Patriotism in the Twentieth Century, Princeton University Press.
• Boyd J.D. 2007. Lasting Resonance. The National Vietnam Veterans Memorial’s Influence on Two Northern Florida Veterans Memorials, Florida State University Libraries, https://fsu.digital.flvc.org/islandora/object/fsu:181747/datastream/PDF/view; dostęp: 18.12.2001.
• Danto A. 1985. Vietnam Veterans Memorial, „The Nation”, August 31, s. 152–155.
• Fitzpatrick P. 2011. Widows at the Wall. An Exploration of the Letters Left at the Vietnam War Memorial, „Mortality”, vol. 16, no. 1, https://doi.org/10.1080/13576275.2011.536372; dostęp: 17.07.2020.
• Friedman M.J. 1981. Post-Vietnam Syndrome. Recognition and Management, „Psychosomatics”, vol. 22, no. 11, s. 931–934, 941–942.
• Gruszka P. 2019. Dlaczego Amerykanie przegrali wojnę w Wietnamie?, https://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/04/01/dlaczego-amerykanie-przegrali-wojne-w-wietnamie/; dostęp: 5.02.2021.
• Hagopian P. 2009. The Vietnam War in American Memory. Veterans, Memorials, and the Politics of Healing, University of Massachusetts Press.
• Idzik J., Klepka R. 2020. Medialne relacje wojenne. Od wojny w Wietnamie do czasów współczesnych, Wydawnictwo Libron.
• Isaacs A.R. 1997. Vietnam Shadows. The War, Its Ghosts, and Its Legacy, Johns Hopkins University Press.
• Johnson B.L. 2006. We Shall Overcome, tłum. W. Stanisławski, [w:] Wielkie mowy historii. Od Kennedy’ego do Ratzingera, red. T. Zawadzki, Wydawnictwo POLITYKA Spółdzielnia Pracy, s. 71–79.
• Kattago S. 2015. Monumenty wojenne i polityka pamięci. Radziecki pomnik wojny w Talinie, [w:] Pomniki wojenne. Formy, miejsca, pamięć, red. T. Ferenc, M. Domański, Wydawnictwo ASP w Łodzi, s. 176–203.
• Krzyżanowska N. 2015. Pomiędzy pamięcią a zapomnieniem. (Anty)pomnik jako (nie)pamięć uprzedmiotowiona, [w:] Pomniki wojenne. Formy, miejsca, pamięć, red. T. Ferenc, M. Domański, Wydawnictwo ASP w Łodzi, s. 224–247.
• Latour B. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. A. Derra, K. Arbiszewski, Wydawnictwo Universitas.
• Lester D. 2005. Suicide in Vietnam Veterans. The Suicide Wall, „Archive of Suicide Research”, vol. 9, no. 4, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13811110500182471; dostęp: 17.07.2020.
• Longley K. 2013. Between Sorrow and Pride. The Morenci Nine, the Vietnam War, and Memory in Small-Town America, „Pacific Historical Review”, vol. 82, no. 1, s. 1–32.
• McGeough R.E. 2011. The American Counter-monumental Tradition. Renegotiating Memory and the Evolution of American Sacred Space, Louisiana State University, https://digitalcommons.lsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3555&context=gradschool_dissertations; dostęp: 12.02.2021.
• MacLean A. 2010. The Things They Carry. Combat, Disability, and Unemployment among U.S. Men, „American Sociology Reviev”, vol. 75, no. 4, s. 563–585.
• Mitchell W.J.T. 2013. Czego chcą od nas obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów, tłum. Ł. Zaremba, Narodowe Centrum Kultury.
• Palmer L. 1988. Shrapnel in the Heart. Letters and Remembrances from the Vietnam Veterans Memorial, Vintage Books.
• Potrikus A. 2019. A Tribute to Veterans. Stunning Memorials in Western New York, https://www.newyorkupstate.com/life-and-culture/erry-2018/10/10a600f4af2172/a-tribute-to-veterans-stunning.html; dostęp: 6.02.2021.
• Schell J. 2020. Prawdziwa wojna. Wietnam w ogniu, tłum. R. Lisowski, Wydawnictwo „Czarne”.
• Schulzinger R.D. 2020. Wojna w Wietnamie 1941–1975, tłum. G. Smółka, Wydawnictwo Astra S.C.
• Smith L. 2000. Window or Mirror. Vietnam Veterans Memorial and the Ambiguity of Remembrance, [w:] Symbolic Loss. The Ambiguity of Mourning and Memory at Century’s End, red. P. Homans, The University Press of Virginia, s. 105–125.
• Stevens Q., Franck A.K., Fazakerley R. 2018. Counter-monuments. The Anti-monumental and the Dialogic, „The Journal of Architecture”, vol. 17, no. 6, s. 951–972.
• Saraceno J. 2020. Kent State – and the Day That Changed America, https://www.aarp.org/politics-society/history/info-2020/kent-state-shooting.html; dostęp: 5.02.2021.
• Sontag S. 2010. Widok cudzego cierpienia, tłum. S. Magala, Wydawnictwo Karakter.
• Swerdlow L.J. 1985. To Heal the Nation, „Syracuse University Magazine”, vol. 2, no. 1, https://surface.syr.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1188&-context=sumagazine; dostęp: 19.07.2020.
• Talbot R.P., Oplinger J.T. 2013. Social Stratification and Ethnic Mobilization. U.S Military Deaths in Southeast Asia, „Race, Gender & Class”, vol. 21, no. 1/2, s. 195–210.
• Tatum J. 1996. Memorials of the America War in Vietnam, „Critical Inquiry”, vol. 22, no. 4, s. 634–678.
• Torreon B.S. 2020. U.S. Periods of War and Dates of Recent Conflicts, updated June 5, 2020, https://fas.org/sgp/crs/natsec/RS21405.pdf; dostęp: 3.02.2021.
• Vence F.J. 2005. Documents in Bronze and Stone. Memorials and Monuments as Historical Sources, [w:] Building New Bridges. Methods and Interdisciplinarity, red. J. Keshen, S. Perrier, University of Ottawa Press, s. 185–198.
• Wagner-Pacifici R., Schwartz B. 1991. The Vietnam Veteran Memorial. Commemorating a Difficult Past, „American Journal of Sociology”, vol. 97, no. 2, s. 376–420.
• Watkins N., Cole F., Weidemann S. 2010. The War Memorial as Healing Environment. The Psychological Effect of the Vietnam Veterans Memorial on Vietnam War Combat Veterans’ Postrraumatic Stress Disorder Symptoms, „Environment and Behaviour”, vol. 4, no. 3, s. 351–375.
• Wiener J. 2010. Nixon and the 1969 Vietnam Moratorium, https://www.thenation.com/article/archive/nixon-and-1969-vietnam-moratorium/; dostęp: 5.02.2021.
• Willbanks J.H. 2018. Vietnam. The Course of a Conflict, US Army Command and General Staff College Press.