Ani lepsi ani gorsi? Analiza etyczna eksperymentu edukacyjnego Trzeciej Fali

• Authors: Neumann-Karpiński Paweł

Title variants

EN

Neither Better nor Worse? An Ethical Analysis of the Third Wave Educational Experiment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule rozważa się możliwość zastosowania metody „wejścia w rolę świadka zła” jako narzędzia dydaktycznego w ramach edukacji obywatelskiej. Punktem wyjścia są tu postulaty edukacji obywatelskiej proponowane przez Marthę C. Nussbaum oraz eksperyment Trzeciej Fali przeprowadzony przez Rona Jonesa. Na podstawie relacji z realizacji tego eksperymentu dydaktycznego autor dokonał oceny moralnej zastosowania takiej metody oraz innych potencjalnych sposobów nauczania obywatelskiego nieposłuszeństwa przez konfrontowanie uczniów ze złem, któremu powinni się przeciwstawić, w odniesieniu do postulatów etyki nauczycielskiej, a także etyki prowadzenia badań naukowych z udziałem ludzi.

EN

In this, article the possibility of using the “taking on the role of a witness to evil” method as a didactic tool in civic education has been discused. The starting point are the postulates of civic education proposed by Martha C. Nussbaum and the Third Wave experiment conducted by Ron Jones. Based on the report from the implementation of this didactic experiment, the author made a moral assessment of the use of such a method and other potential ways of teaching civil disobedience by confronting students with evil that they should oppose, in relation to the postulates of teaching ethics, as well as the ethics of conducting scientific research with the participation of human beings.

Keywords

PL

filozofia edukacji; eksperymenty edukacyjne; etyka w dydaktyce; wychowanie obywatelskie; nauka przez wejście w rolę

EN

philosophy of education; educational experiments; ethics in didactics; civic education; learning by taking on the role of a witness

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Journal: Edukacja Filozoficzna
• Year: 2023
• Issue: 76
• Pages: 127-144

Contributors

author

Neumann-Karpiński Paweł

References

• Banasiak B., Integralna potworność. Markiz de Sade. Filozofia libertynizmu, czyli konsekwencje śmierci Boga, Wydawnictwo Vis-à-vis Etiuda, Kraków 2020.
• Benjamin W., Przyczynek do krytyki przemocy, tłum. A. Lipszyc, „Kronos” 2009, nr 4(11), s. 26–42.
• Blanchot M., Fundamentalna nieprzyzwoitość, tłum. W. Karpiński, w: Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, red. W. Karpiński, Czytelnik, Warszawa 1974, s. 44–64.
• Blanchot M., Racje Sade’a, tłum. A. Kotalska, „Literatura na Świecie” 1984, nr 3(152), s. 26–41.
• Camus A., Człowiek zbuntowany, tłum. J. Guze, Oficyna Literacka Res Publica, Kraków 1991.
• Deleuze G., Prezentacja Sacher-Masocha, tłum. K. Matuszewski, „Literatura na Świecie” 1994, nr 10(279), s. 258–274.
• Horkheimer M., Adorno T., Dialektyka oświecenia, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo IFIS PAN, Warszawa 1994.
• Klossowski P., Sade mój bliźni, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, Spacja, Warszawa 1992.
• Laskowski P., Szkice z dziejów anarchizmu, Muza, Warszawa 2007.
• Łojek J., Wiek Markiza de Sade. Szkice z historii obyczajów i literatury we Francji XVIII wieku, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1975.
• Natanson J.J., Sade, czyli ateizm jako namiętność, tłum. K. Matuszewski, „Literatura na Świecie” 1994, nr 10(279), s. 221–234.
• Nietzsche F., Z genealogii moralności, tłum. J. Dudek, E. Kiresztura-Wojciechowska, Wydawnictwo Vis-à-vis Etiuda, Kraków 2022.
• Pia P., Sade w XIX wieku, tłum. S. Andrysewicz, „Literatura na Świecie” 1994, nr 10(279), s. 194–202.
• Sade D.A.F. de, 120 dni Sodomy, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, Spacja, Warszawa 1996.
• Sade D.A.F. de, Filozofia w buduarze, tłum. M. Skrzypek, Szumacher, Kielce 1998.
• Sade D.A.F. de, Francuzi, jeszcze jeden wysiłek, jeżeli chcecie stać się republikanami!, w: tegoż, Filozofia w buduarze, tłum. M. Skrzypek, Szumacher, Kielce 1998, s. 96–128.
• Sade D.A.F. de, Historia Sarmiento, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, M. Bratuń, w: tegoż, Powiedzieć wszystko, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991, s. 135–195.
• Sade D.A.F. de, Historia Zamé, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, M. Bratuń, w: tegoż, Powiedzieć wszystko, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991, s. 196–280.
• Sade D.A.F. de, Julietta, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, Spacja, Warszawa 1997.
• Sade D.A.F. de, Julietta. Powodzenie występku, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, Wydawnictwo Vis-à-vis Etiuda, Kraków 2020.
• Sade D.A.F. de, Justyna, czyli nieszczęścia cnoty, tłum. M. Bratuń, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
• Sorel G., Rozważania o przemocy, tłum. M. Mossakowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014.
• Stirner M., Jedyny i jego własność, tłum. J. i A. Gajlewiczowie, PWN, Warszawa 2013.
• Zembylas M., McGlynn C., Discomforting Pedagogies: Emotional Tensions, Ethical Dilemmas and Transformative Possibilities, „British Educational Research Journal” 2012, t. 38, nr 1, s. 41–59.
• Zimbardo P., Gerrig R., Psychologia i życie, tłum. E. Czerniawska, M. Guzowska-Dąbrowska, A. Jaworska-Surma, J. Radzicki, PWN, Warszawa 2012.
• American Psychological Association, Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct, 2017, https://www.apa.org/ethics/code.
• Aron N.R., This 1967 Classroom Experiment Proved How Easy It Was for Americans to Become Nazis, The ‘Terrifyingly Normal’ Urge to Conform, Medium, 26.01.2017, htps://medium.com/timeline/this-1967-classroom-experimentproved-how-easy-it-was-for-americans-to-become-nazis-ab63cedaf7dd.
• Bloom S.G., Lesson of a Lifetime, „Smithsonian Magazine” 2005, https://www.smithsonianmag.com/science-nature/lesson-of-a-lifetime-72754306/.
• Jones R., 1976_The-Third-Wave_Story, The Wave Home, 1972, https://www.thewavehome.com/1976_the-third-wave_story/.
• Polskie Towarzystwo Nauczycieli, Kodeks Etyki Nauczycielskiej, Warszawa 1997, https://docplayer.pl/6676397-Kodeks-etyki-nauczycielskiej.html.
• Taaffe L., The Wave That Changed the World: Fifty Years Ago, a Palo Alto Teacher’s Lesson on Fascism Took On a Life of Its Own, Palo Alto online, 17.03.2017, https://www.paloaltoonline.com/news/2017/03/17/the-wave-that-changed-history.
• Thriveni C., Rabindranath Tagore’s Philosophy on Indian Education, „Bhoomi Magazine”, 6.02.2018, http://bhoomimagazine.org/2018/02/06/rabindranath-tagores-philosophy-on-indian-education/.