Kim był patriota w języku propagandy PRL? Analiza użyć leksemu patriota i jego derywatów w tekstach „Trybuny Ludu” z 1985 r.

• Authors: Kłosińska Katarzyna

Title variants

EN

Who was patriota in the propaganda language of the Polish People’s Republic? Analysis of usage of the lexeme patriota and its derivatives in “Trybuna Ludu” in 1985

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pierwsza część tekstu stanowi krótkie omówienie pojęcia patriotyzmu – ukazuje je z różnych perspektyw poznawczych. W zasadniczej części zaprezentowana jest semantyczno- pragmatyczna analiza użyć leksemów patriota, patriotyzm, patriotyczny, patriotycznie w tekstach „Trybuny Ludu” z 1985 r. Jako metodę badawczą przyjęto analizę fasetową (aspektową), polegającą na wyodrębnieniu kategorii cech przypisywanych desygnatowi i ukazaniu ich charakterystyki w obrębie każdej kategorii. Celem analizy było wydobycie konceptualnego wariantu znaczenia leksemu patriota. Starano się przy tym wskazać na jego uwarunkowania wynikające z wymogów propagandy PRL (konieczność wypełnienia rytuału oraz perswazja przy nikłej wartości informacyjnej).

EN

The first part of the paper is a short discussion on the concept of patriotism – it The first part of the article is a short discussion on the concept of patriotism, presenting it from various cognitive perspectives. The main part of the text focuses on a semantic-pragmatic analysis of the Polish lexemes patriota, patriotyzm, patriotyczny, patriotycznie (a patriot, patriotism, patriotic, patriotically), which occurred in “Trybuna Ludu” in 1985. Facet (aspect) analysis, which was embraced as a methodological tool of the research, allows one to distinguish categories of features assigned to the designatum (referent) and characterize them within each category. The analysis aims to extract a conceptual variantof the meaning of the Polish lexeme patriota in the depicted context of requirements that the propaganda of the Polish People’s Republic had to meet (namely, the need to perform a ritual and persuade, while its informative value was low).

Keywords

PL

patriotyzm; analiza fasetowa; propaganda

EN

patriotism; facet analysis; propaganda

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2020
• Issue: XXII/4
• Pages: 57–72

Contributors

author

Kłosińska Katarzyna

• Uniwersytet Warszawski

References

• 13GRUDNIA81.PL Portal edukacyjny Instytutu Pamięci Narodowej, <https://13grudnia81. pl/>, dostęp: 7 IV 2020.
• Bartmiński J. (1990): Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 109–128.
• Bartmiński J., Niebrzegowska S. (1998): Profile a podmiotowa interpretacja świata. [W:]
• w języku i w tekście. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 211–224.
• Bartmiński J., Tokarski R. (1993): Definicja semantyczna: czego i dla kogo? [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 47–61.
• Bralczyk J. (2001): O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych. Warszawa.
• Evans V. (2007): Leksykon językoznawstwa kognitywnego. Przeł. M. Buchta i in. Kraków.
• Karolak I. (1993): Patriotyzm. [W:] Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne I. Red. J. Bartmiński, M. Mazurkiewicz-Brzozowska. Lublin, s. 157–176.
• Kłosińska K. (2012): Etyczny i pragmatyczny. Polskie dyskursy polityczne po 1989 roku. Warszawa.
• Kłosińska K. (2019): Potencjał perswazyjny tzw. pasków. [W:] Perswazja językowa w różnych dyskursach. T. 3. Red. Ż. Sładkiewicz, A. Klimkiewicz, M. Noińska. Gdańsk, s. 149–160.
• Kłosińska K., Rusinek M. (2019): Dobra zmiana, czyli jak się rządzi światem za pomocą słów. Kraków.
• Kublikowski R. (2012): Definicja perswazyjna – niemanipulacyjna czy manipulacyjna?. „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”. R. 21, nr 3, s. 273–282.
• Marody M. (1976): Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami. Warszawa.
• Marzęcki R., Stach Ł. (2014): Fakt czy artefakt? Patriotyzm w życiu młodego pokolenia Polaków. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica XIII”, s. 245–262.
• Nowak S. (1973): Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych. [W:] Teorie postaw. Red. S. Nowak. Warszawa, s. 17–88.
• Nowicka-Włodarczyk E. (1998): Trudne dyskusje o patriotyzmie. [W:] Patriotyzm. Tożsamość narodowa. Poczucie narodowe. Red. E. Nowicka-Włodarczyk. Kraków, s. 9–17.
• Pietrzak M. (2015): Pojęcia definicji i quasi-definicji perswazyjnej. „Ruch Filozoficzny” nr 3, s. 53–68.
• Pisarek W. (red.) (2006): Słownik terminologii medialnej. Kraków.
• Skarżyńska K. (1998): Różne oblicza i funkcje patriotyzmu. [W:] Patriotyzm. Tożsamość narodowa. Poczucie narodowe. Red. E. Nowicka-Włodarczyk. Kraków, s. 33–52.
• Szukała P. (2018): 70 lat temu ukazał się pierwszy numer „Trybuny Ludu”. „Dzieje.pl Portal Historyczny”, 17.12.2018, dostęp: 7 IV 2020.
• Szymańczak Z. (1981): Wychowanie patriotyczno-obronne w systemie wychowawczym szkoły podstawowej. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia z Nauk Społecznych” z. 5, s. 41–52.
• Wierzbicka A. (1985): Lexicography and conceptual analysis. Ann Arbor.